تهپلمحله بهعنوان یکی از محلات قدیمی شهر مشهد از جنوب به حرم مطهر رضوی، از شرق به محله نوغان، از غرب به باغ نادری و خیابان آیتالله بهجت فعلی و از شمال به محدوده محله پاچنار قدیم و کوچه مسجد کردها ختم میشود.
بقيعي در کتاب انگیزه درباره وجهتسمیه تهپلمحله گفته است: «محل اولیه تپهالمحله سهچهارمتر از کوچههای اطراف بلندتر بود. در آنجا آثار هیچ قبری بیش از یک نسل باقی نمیماند. همین که ساختمان یکی کهنه و مخروبه میشد، قبرکنها آن را درهم میکوفتند و روی آن گور تازهای میساختند و به خریدار دیگری میفروختند. تا اینکه در طول چند قرن از مجموع آن قبرها این تپه مقدس پدید آمده بود. به همین مناسبت محله مجاور قتلگاه را تپهالمحله گویند.»
البته تحقیقات میدانی این امر را تأیید نمیکند. مردم قدیمی این محل و البته قدیمیهای محله نوغان معتقد در اواسط راسته نوغان پلی سنگی وجود داشته و از این پل در جهت غرب کوچهای بهنام هفتدر (بهعلت وجود مسجد هفتدر این معبر) منشعب میشده و محدودهای مسکونی را به راسته نوغان متصل میکرده که چون در آخر آن پل سنگی قرار داشته است، تهپلمحله، یعنی محلهای که در انتهای پل محله نوغان قرار داشته، نامگذاری شده است.
البته چند روایت دیگر هم برای نام این محله وجود دارد که براساس یکی از آنها چون مردم این محله صبح با صدای طبل از خواب بیدار میشدند و شب را با صدای طبل میخوابیدند، آن را طبال محله میگفتند، اما برخی نیز بیان میکنند بهدلیل اینکه در گذشته مردم آشغالها را در بخشی از این محله قرار میدادند، به این محله، تپالهمحله گفته میشد.
بههرروی، هرکدام از دلایل این نامگذاری را قبول کنیم، تهپلمحله هم بهمانند بیشتر محلات قدیم مشهد در سالهای گذشته و در جریان اجرای طرح بهسازی اطراف حرم مطهر رضوی دستخوش تغییرات بسیاری شده است، بهنحوی که بخش عمدهای از آن ازجمله میدان اصلی محله از بین رفته است. اکنون از میدان اصلی این محله کهن فقط مسجد مرویها آنهم در یک لچکی حاشیه تقاطع بولوار رضوان و شارستان باقی مانده است. البته شورای اسلامی شهر مشهد برای حفظ نام این محله قدیمی بخشی از شارستان را که در محدوده این محله است، «بولوار تهپلمحله» نامگذاری کرده تا بدین گونه این نام حفظ شود.
درباره بناهای مهم این محله قدیمی هم باید گفت بهجز مسجد ۱۵۰ساله مرویها که بیانگر مهاجرت اهالی مرو به مشهد و استقرار آنان در این محدوده است، ۴خانه تاریخی و ثبتملی اکبرزاده، احمدیان، موسوینژاد و پریشانی در محدوده این محله قرار دارند. همچنین مساجد درخت توت و صاحبکار و تکیه تاریخی و ثبتملی حاجآقاجان درحالی در این محله قرار گرفتهاند که پیش از این مسجد حوض حاجمحمد و حوض آنهم در این محله قرار داشت، اما مانند حمامهای تاریخی بهاءالتولیه و کمیسری، آبانبار مرویها و یکی از مطبهای دکتر شیخ، نابود شد. سرانجام اینکه بازارچه حاجآقاجان قدیم و شهید آستانهپرست فعلی نیز در مرز جنوبی تهپلمحله قرار دارد.