محله نوغان یا نوقان را براساس اسناد تاریخی موجود باید باقی‌مانده شهری به‌همین نام قلمداد کرد که در سده‌های نخست خورشیدی در محدوده توس بزرگ قرار داشته است. به استناد همین قدمت است که عنوان «قدیمی‌ترین محله ایران» این روز‌ها در دنباله نام محله نوغان قرار گرفته است. محمدرضا قصابیان در کتاب «تاریخ مشهد» درباره قدمت این محله می‌نویسد: «به‌احتمال زیاد نه‌‌تنها این شهر در قرن‌‌های اول و دوم قمری وجود داشته و از اعتبار زیادی برخوردار بوده است، بلکه قدمت آن به قبل از اسلام نیز باز‌می‌‌گردد.»

ابن‌بطوطه که در اواخر قرن هشتم از توس دیدن کرده است، موقعیت اقتصادی نوغان را مناسب توصیف و از بازار‌های پر‌نعمتی یاد می‌کند که در آن، انواع پارچه‌های دست‌باف، شال و فرش‌‌های نفیس و ظروف سنگی و فیروزه عرضه می‌‌شده است. همین موضوع سبب می‌شود به‌مرور باقی‌مانده ساکنان طابران و ولایات اطراف به ‌نوغان مهاجرت کنند و در آن سکنا گزینند. از قرن نهم به بعد نیز سناباد به نوغان متصل می‌‌شود و پس از آن، این آبادی جدید «مشهد» نام می‌گیرد.

درباره محدوده محله نوغان در مطلع‌الشمس چنین آمده است: «محله نوغان ما‌بین شمال و شرق حرم حضرت‌رضا(ع) عرض عریضی دارد. از‌جمله قطعه‌ای از آن که محله قتلگاه نام دارد و جنب قبرستان قتلگاه است. روایت است که این قطعه را خود امام(ع) خریده و وقف فرموده‌‌اند. قطعه دیگر این محله را «گنبد خشتی» و بخش دیگر را «سرپل سنگی» و یکی را هم «سر قبر میر» گویند و محله «غیر‌شمارها» و محله «کشمیری‌ها» از دیگر نقاط محله نوغان است.»

رحیم رهنما نیز در کتاب «شناسایی وجه‌تسمیه نام محلات و معابر بافت قدیم مشهد» خیابان اصلی این محله را همان راسته نوغان می‌‌داند و می‌‌گوید: «راسته نوغان درواقع بازارچه اصلی این محله بوده که جهت شمالی‌جنوبی داشته و انتهای شمالی آن به دروازه نوغان و انتهای جنوبی آن به چهارسوق (تقاطع کوچه سیاهان و نوغان) ختم می‌شود.»
دروازه نوغان چنان‌که از شواهد باقی‌مانده مشخص است، در محدوده خیابان آیت‌الله کاشانی کنونی قرار داشته و معماری خاصی نداشته است.

البته نوغان بیشترین تغییرات خود را در آغاز قرن چهاردهم تجربه کرده است. سید‌مهدی سیدی در کتاب «نگاهی به جغرافیای تاریخی شهر مشهد» می‌‌نویسد: «در این دوران، محله نوغان با اینکه از محلات پرجمعیت شهر محسوب می‌شود، تا پیش از احداث خیابان طبرسی، معبری که این محله را به دیگر محلات شهر متصل و راه رفت‌وآمد وسایل نقلیه را تسهیل کند، نداشته است؛ بنابراین در سال۱۳۰۹خورشیدی، خیابانی به‌نام طبرسی از وسط فلکه شمالی طرح شد که از محله نوغان عبور می‌کرد و به خارج شهر منتهی می‌‌شد و این اتفاق آغاز تغییرات بنیادی در این محله بود.»

کوچه‌های چهل‌خانه، پله با معماری ناب خود، ۸متری، حمام باغ، پل سنگی، حمام حاج‌رستم از گذرهای مهم این محله قدیمی‌اند که در طول زمانی بارها تجدید بنا شده‌اند.
مهم‌ترین اثر تاریخی ثبت‌ملی‌شده نوغان، خانه طلایی است که نبش نوغان۴ قرار دارد. همچنین مساجد امام‌رضا(ع)، پل سنگی و محراب‌خان و آب‌انبار محراب‌خان و البته دبیرستان حاج‌تقی آقابزرگ از بناهای هویتی این محله محسوب می‌شوند. سرانجام اینکه راسته نوغان اکنون از مهم‌ترین بازارهای تأمین‌کننده سوغات زائران مشهد است.