ایستگاه‌های خالی «بازیافت»

لیلی رحمانی - «هر وقت به ایستگاه بازیافت می‌روم، مثل مکانی غبارگرفته است، نه کالایی برای تحویل دارند و نه مبلغ مناسبی در ازای کالا‌ها دریافت می‌کنیم!»
«نرم افزار سیمپ اصلا دقیق نیست، ترجیح می‌دهم حضوری به ایستگاه بازیافت بروم.»
«قدیم‌ها در ازای تحویل زباله به مشتری کارت اعتباری می‌دادند، حالا همان را هم نمی‌دهند.»
«ضایعاتی‌ها بهتر زباله‌های خشک را حساب می‌کنند. تصمیم گرفته ام دوباره بطری‌های آب معدنی ام را به آن‌ها بفروشم.»
این‌ها بخشی از گله شهروندان درباره نحوه فعالیت ایستگاه‌های بازیافت است، ۴۲ ایستگاه ثابت و ۲ ایستگاه سیار بازیافت که وقتی در اوایل دهه‌۸۰ در مناطق مختلف شهر احداث شدند، شهروندان با انگیزه بالایی شروع به تفکیک زباله کردند، اما حالا مدتی است که بسیاری از مشتریان از خدمات ضعیف این ایستگاه‌ها گله می‌کنند. همین می‌شود که گزارش «سرزده» این هفته را به ایستگاه‌های بازیافت شهر اختصاص می‌دهیم.
تحویل کالا با یک هفته تأخیر
از کنار ظرف‌های فلزیِ رنگی بزرگ عبور می‌کنیم تا به ایستگاه بازیافت آیت ا... عبادی می‌رسیم. روی هر کدام از ظرف‌ها چیزی نوشته شده است، کاغذ، فلزات و... ترازوی بزرگی هم در کنار کانکس رنگی و نقاشی شده قرار دارد. نزدیک می‌رویم، چند قفسه خالی و یک میز که سیستم کامپیوتری روی آن گذاشته شده است. چشم می‌گردانیم این طرف و آن طرف تا بالاخره پسر جوانی از پشت سطل‌ها بیرون می‌آید. به او می‌گوییم چند کیسه پلاستیکی کاغذ جمع کرده ایم و می‌خواهیم برای بازیافت بیاوریم و از او می‌خواهیم روال کار را توضیح دهد. «وزنشان می‌کنیم و کیلویی ۹۰۰ تومان از شما می‌خریم.» این را می‌گوید و کیسه پلاستیکی مشتری دیگری را روی ترازو می‌گذارد. مسئول ایستگاه پسماند بعد از ثبت اطلاعات اقلام تحویل داده شده به مشتری اش می‌گوید: این را هم ثبت کردم، می‌توانید بروید. مشتری هم با طعنه می‌گوید: بازهم بروم و هفته دیگر بیایم؟ و بدون اینکه منتظر پاسخ بماند بر می‌گردد که برود.
- یعنی باید برای گرفتن مبلغ اقلام یک هفته منتظر باشیم؟
این را از مشتری می‌پرسیم و او پاسخ می‌دهد: نه این طور نیست، روالش این است که پلاستیک‌ها را تحویل بدهیم و کالا‌هایی مصرفی مثل صابون و مایع دست شویی و... تحویل بگیریم، اما مدتی است که هربار می‌آیم می‌گویند چیزی نداریم و برایتان ثبت می‌کنیم. این می‌شود که می‌رویم و هرازگاهی سر می‌زنیم تا ببینیم چه می‌شود.
ظاهرا این مسئله برای مشتری دیگری هم اتفاق افتاده است، چراکه با شنیدن حرف‌های ما جلوتر می‌آید و می‌گوید: حالا کاش واقعا ثبت شود. راستش من قبلا به ایستگاه دیگری می‌رفتم، اما هربار که برای من پیامک می‌آمد، عدد ثبت شده با حجم کالایی که تحویل داده بودم یکی نبود و خیلی وقت‌ها هم اصلا پیامک نمی‌آمد، راستش این کار هیچ فایده مادی‌ای ندارد و تنها انگیزه ما هم این است که خودمان نمی‌خواهیم همه زباله‌ها را با هم سر کوچه بگذاریم که بعدا جدا کردن آن‌ها از هم دردسرآفرین شود و انرژی زیادی را هدر دهد. به ایستگاه بولوار‌لادن می‌رویم، مسئول ایستگاه کمی با حوصله‌تر توضیح می‌دهد. بر اساس توضیحات او در صورتی که ارزش کالای مشتری از ۵۰ هزار تومان بیشتر شود یک کارت اعتباری تحویل مشتری می‌شود که می‌تواند با آن در فروشگاه‌ها خرید کند، اما در ازای مبالغ پایین‌تر هم کالا‌های مصرفی دیگری تحویل می‌دهند که البته اکنون در آن ایستگاه هم چیزی نیست.
۵/۷ کیلو! این را پس از وزن کردن اقلام مشتری می‌گوید و همکارش هم در داخل ایستگاه شروع به ثبت اطلاعات می‌کند. در کیسه‌های پلاستیکی همه چیز دیده می‌شود. -نرخ همه چیز یکی است؟ مسئول ایستگاه می‌گوید:‌نه و به بنری که روی در کانکس نصب شده است اشاره می‌کند: فهرست تمام اقلام با قیمت هایشان نوشته شده است.

ضایعاتی‌ها بهتر می‌خرند
ایستگاه بعدی در بولوار جانباز کمی شلوغ‌تر و پر رفت و آمد‌تر است. با این حال اوضاع آنجا مشابه ایستگاه‌های قبلی است که مشتری‌های کمتری مراجعه می‌کردند. یکی از مشتری‌ها به نام افتخاری با تأکید بر اینکه راه اندازی چنین ایستگاه‌هایی اقدام مفیدی بوده است می‌گوید: من مدت هاست که تفکیک زباله را از خانه انجام می‌دهم، یعنی حتی اگر این ایستگاه‌ها هم نبودند هیچ وقت حاضر نبودم همه زباله‌ها را درهم و برهم سرکوچه بگذارم که شبانه یا توسط گربه‌ها یا افرادی که می‌خواهند ضایعات را از میان آن‌ها جدا کنند، پلاستیک هایش پاره و منظره زشتی ایجاد شود. با وجود این ایستگاه‌ها می‌توانم به راحتی زباله‌ها را به کسانی که کارشان این است بدهم.
یکی دیگر از مراجعان حرف او را قطع می‌کند و می‌گوید: خب این کار‌ها برای بالاشهری‌ها خوب است اگرنه مبالغی که به ازای ضایعات می‌دهند آن قدر کم است که در پایین شهر کسی حاضر نیست به آن‌ها مراجعه کند، حق هم دارند به جای کیلویی ۹۰۰ تومن می‌روند و ضایعاتشان را کیلویی چندهزارتومن به ضایعاتی‌ها می‌دهند، نزدیکشان هم هست و راحت ترند.
این موضوع را مسئول یکی از ایستگاه‌های بولوار سیدرضی هم، وقتی به آنجا مراجعه می‌کنیم، تأیید می‌کند و درحالی که کیسه‌های پلاستیکی مختلف را داخل سطل‌های بزرگ خودشان خالی می‌کند می‌گوید: ایستگاه‌های بالای شهر تقریبا شلوغ است و مردم عادت کرده اند که پلاستیک‌های تفکیک شده شان را به اینجا تحویل دهند، ما هم در ازای آن‌ها مواد بهداشتی و پلاستیک زباله و این چیز‌ها تحویلشان می‌دهیم که تقریبا همه راضی هستند، اما در مناطق کم برخوردارخیلی این کار را نمی‌کنند، علتش هم این است که مثلا ضایعاتی‌ها فلزات را تا کیلویی ۸۰۰۰ تومان هم می‌خرند، برای کسی هم که دغدغه مسائل مالی دارد، آن‌ها خریداران بهتری هستند. او به ظرف‌های بزرگ اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد:، ولی ایستگاه‌هایی مثل ایستگاه ما که تقریبا بالای شهر هستند خیلی شلوغ است، این سطل‌ها از صبح ۲ بار پر و خالی شده اند.
مرد میان سالی که غرولند کنان چند کیسه پلاستیکی مختلف را روی ترازو می‌گذارد به ما می‌گوید: من که هیچ وقت حوصله این کار‌ها را ندارم، بیشتر اوقات هم که یا جنسی ندارند بدهند یا همان‌ها هم کیفیت ندارند، فکر کن این همه پلاستیک را جمع می‌کنم و به بدبختی می‌آورم، آخر سر هم چیزی دستگیرم نمی‌شود. اگر اصرار همسرم نباشد هیچ وقت این کار را نمی‌کنم.
از دیگر گله‌های مراجعه کنندگان، سامانه‌ای به اسم سیمپ است که تا کنون به صورت آزمایشی در منطقه ۹ اجرا شده است. به گفته شهروندان، این سامانه کاستی‌های زیادی دارد، یکی از شهروندان در این زمینه می‌گوید: یک بار از این سامانه استفاده کردم، اما با وجود آنکه اجناس و اقلام متفاوتی به آن‌ها دادم همه را با مبلغ کیلویی ۸۵۰ تومان خریداری کردند، این در حالی است که مبلغ هر کالا متفاوت است و در همه بنر‌ها هم این موضوع را تأکید کرده اند.

کمبود اقلام تا پایان هفته رفع می‌شود
مسائل مطرح شده را با مدیر عامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد در میان می‌گذ اریم و ابولفضل کریمیان در رابطه با این ایستگاه‌ها می‌گوید:مدتی است که مشکلاتی در رابطه با تأمین اقلام موجود در ایستگاه‌ها ایجاد شده است، در این زمینه حق را به شهروندان می‌دهیم و برای حل مسئله، مزایده‌هایی برای تأمین اجناس باکیفیت‌تر برگزار کردیم و نهایتا این کمبود تا پایان هفته بر‌طرف خواهد شد. به گفته کریمیان اجناس موجود در ایستگاه‌ها همیشه از کیفیت لازم برخوردار بوده و از بین اجناسی انتخاب می‌شود که تأیید‌های استاندارد و کیفیت کالا را دارد، هرچند ممکن است برند این اقلام کمتر به گوش شهروندان خورده باشد. او ضمن تأیید اشکالاتی در ارسال پیامک‌ها به شهروندان هم اضافه می‌کند: اخلالاتی وجود داشته که هرچند در حوزه کاری ما نیست، اما اکنون رفع شده است و مشکلی وجود ندارد.
مدیر عامل سازمان مدیریت پسماند درباره نرخ گذاری اجناس اظهار می‌کند: قیمت‌ها بر مبنای تغییر قیمت‌های بازار تغییر می‌کند و آخرین بار در اردیبهشت ماه امسال قیمت‌ها را افزایش دادیم که این روز‌ها نیز با وجود کاهش قیمت اجناس خشک مبالغ را به صورت قبل حفظ کرده ایم.
او ادامه می‌دهد: هزینه‌های بازیافت این مواد نیز که شامل حمل مواد، هزینه‌های نیروی انسانی و... است این روز‌ها افزایش داشته و قیمتی که هم اکنون کالا را از شهروندان خریداری می‌کنیم ۷۰ درصد کل قیمت است و با توجه به شرایط کنونی امکان هیچ افزایش قیمتی وجود ندارد.
کریمیان همچنین با رد این مسئله که همه اقلام با یک نرخ محاسبه و وزن می‌شود می‌گوید: به این دلیل که همه اجناس با همدیگر وزن می‌شوند این تصور ایجاد می‌شود که مبلغ پرداخت شده برای همه کالا‌ها یکی است، در حالی که سامانه ایستگاه‌های ما به صورت خودکار اجناس را با قیمت‌های مشخص محاسبه می‌کند.
به گفته او این مسئله تنها برای سامانه سیمپ وجود داشته است که با توجه به آزمایشی بودن مسئله محتمل و در حال برطرف شدن است.
او اضافه می‌کند: بعضی‌ها ما را با ضایعات فروشان بخش خصوصی مقایسه می‌کنند، در حالی که کار‌های ما مکانیزه و بهداشتی است، ما حتی مواد خشک بسیار آلوده را بازیافت نمی‌کنیم و هزینه‌های بسیاری نیز داریم، اما تأکید ما بر کار بهداشتی است.
این درحالی است که اولویت اول در این کار بحث‌های زیست محیطی و بهداشتی است و از شهروندان هم می‌خواهیم نگاهشان به مسئله بازیافت در گام اول همین مسائل باشد و بعد از آن به مسائل اقتصادی اهمیت بدهند.
به گفته مدیر عامل سازمان مدیریت پسماند سامانه سیمپ که مدتی است در منطقه ۹ شهرداری راه اندازی شده است اقدامی تشویقی برای استقبال بیشتر مردم است که اشکالات آن برطرف و به زودی با انتشار فراخوان‌های لازم برای همکاری بخش خصوصی در سایر مناطق نیز راه اندازی خواهد شد.
کریمیان می‌گوید: با استفاده از سامانه سیمپ شهروندان می‌توانند با تعیین وقت از همکاران ما بخواهند تا به صورت حضوری اقلام را از شهروندان تحویل بگیرند، هرچند این طرح هزینه بسیاری دارد، اما برای رفاه شهروندان طرح ریزی شده است.