نگاهی به آسیب های ترافیک گردشگری در ایام خاص

شیما سیدی | شهرآرانیوز؛ نوروز‌۹۹ که کرونا همه را در خانه‌ها محبوس کرد، کارشناسان جهانی پیش‌بینی کردند همه‌گیری ویروس کرونا دست‌کم برای هفت سال، گردشگری را به عقب برمی‌گرداند. اما آمار‌های ارائه‌شده ازسوی مسئولان میراث فرهنگی و گردشگری ایران نشان می‌دهد نوروز امسال، یعنی تنها دو سال بعد از شروع همه‌گیری ویروس کرونا و درحالی‌که هنوز خطر شیوع ویروس کرونا به‌طور کامل برطرف نشده است، ۶۷‌درصد از آخرین نوروز قبل از کرونا پیش‌تر رفته‌ایم.

به گفته معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی در نوروز امسال، ۵۰‌میلیون و ۶۳۳هزار و ۲۹۶‌نفر اقامت‌شب در استان‌های مختلف ثبت شد که نسبت‌به دوران قبل از کرونا در سال‌های ۹۷ و ۹۸ حدود ۶۷درصد رشد داشته است.

به‌دلیل نبود ساز‌و‌کار مناسب، آمار‌های ارائه‌شده از‌سوی مسئولان میراث فرهنگی نمی‌تواند مرجع مناسبی برای تصمیم‌گیری باشد، اما هر‌کس عید امسال به سفر رفته باشد، می‌تواند گواهی دهد یکی از شلوغ‌ترین نوروز‌های دهه اخیر را پشت سر گذاشتیم. مردم خسته از همه محدودیت‌های دو سال گذشته با فروکش‌کردن نسبی کرونا و به اتکای تزریق سه دز واکسن، دل به جاده زده بودند؛ چنان‌که اگر عید امسال کسی از بالا به جاده‌های ایران نگاه می‌کرد، صفی از ماشین می‌دید که دائم در تکاپو برای رفت‌وآمد بودند.

این رفت‌وآمد‌ها کام خیلی‌ها را شیرین کرد. شاغلان حوزه گردشگری بعد از دو سال چشمشان به جمال مسافران روشن شد و دلشان به صنعت گردشگری قرص. مغازه‌داران و فروشندگان صنایع دستی نیز بعد از دو سال توانستند قدری محصولاتشان را عرضه کنند و به‌اصطلاح جانی دوباره بگیرند. از آن سو مسافران هم بالاخره بعد از کش‌وقوس‌های فراوان با موج‌های پی‌درپی کرونا، محیط امن خانه را ترک کردند و قدم در راه گذاشتند و هوای تازه وارد ریه‌هایشان کردند.

البته در این میان کسانی هم بودند که کامشان تلخ شد؛ مسافرانی که هرچه پا را بر ترمز خودرو فشردند، افاقه نکرد و متأسفانه ترمز زندگی‌شان کشیده شد، گردشگرانی که مجبور شدند هزینه گزاف برای یک شب اقامت بپردازند و پشت دستشان داغ شد، ویلادارانی که برخی مسافرنما‌ها خانه‌شان را سرقت کردند، مسافرانی که بدون برنامه‌ریزی به جاده زدند و جایی برای اقامت پیدا نکردند و مجبور شدند شب را تا صبح گوشه خیابان سر کنند، کسانی که ساعت‌ها مجبور شدند برای تماشای یک مجسمه زیر باد و آفتاب در صف بایستند، مسافرانی که برای ورود به کشتی‌های بندری شاهد صفی چندکیلومتری از ماشین‌ها بودند و ساعت‌ها به انتظار ایستادند.
شاید همه این سختی‌ها باعث شده باشد برخی در دل، بقای سفر نوروزی را به لقایش ببخشند و با خود بگویند دیگر هیچ‌وقت عید و زمان‌های شلوغ به مسافرت نمی‌روند.

البته این سختی‌ها فقط نصیب مسافران نوروزی نشد، فشار‌های روانی و فیزیکی ناشی از سختی‌های کنترل جمعیت، داد ستاد خدمات سفر نوروزی را هم درآورد و باعث شد مسئولان وزارت میراث فرهنگی به فکر راهکاری برای توزیع مکانی و زمانی سفر بیفتند. موضوعی که البته تازگی ندارد و همواره ازسوی دست‌اندرکاران گردشگری مطرح شده است. آن‌ها پیش از کرونا چندین‌بار از دولت‌های وقت خواسته بودند راهکاری برای توزیع مکان و زمان سفر در تمام طول سال بیندیشند تا در یک بازه زمانی شاهد چنین فشار جمعیتی نباشیم.

سرشکن‌کردن سیر و سیاحت‌ها در طول سال می‌تواند فواید زیادی داشته باشد؛ میزان ترافیک را در ایام خاص کاهش می‌دهد، آسیب‌های گردشگری در مقصد را کم می‌کند و یک اقتصاد پویاتر و فعال‌تر ایجاد می‌کند.

علاوه‌براین، با کاهش هزینه‌های گردشگری می‌توان درآمد‌های آن را افزایش داد. زمانی‌که گردشگران به یک مقصد هجوم می‌آورند و تعداد آن‌ها بیشتر از ظرفیت مقصد است، خواه‌ناخواه مقصد گردشگری و بخش‌های خدمات‌رسانی آن نمی‌توانند از همه این ظرفیت استفاده کنند و برعکس، در باقی ایام سال، بخشی از ظرفیت گردشگری بلااستفاده می‌ماند. ازآنجایی‌که این خدمات بلااستفاده همچنان هزینه‌های جاری خود را مثل استهلاک و نیروی انسانی حداقلی دارند، باعث می‌شود که هزینه‌های گردشگری برای جامعه مقصد و خدمات‌رسانان افزایش پیدا کند.

البته دولت‌ها از گذشته تاکنون نیز راهکارهایی، چون کارت سفر ارزان، طرح «ساب» و... ارائه کرده‌اند، اما هیچ‌گاه این طرح‌ها از مرحله حرف پیش‌تر نرفته و به اجرا نرسیده است.
امسال نیز رئیس ستاد هماهنگی خدمات سفر دراین‌باره گفته است: تراکم زمانی خود‌به‌خود آسیب‌هایی را به همراه خواهد داشت؛ تحلیل این آسیب‌ها در دستور کار قرار خواهد گرفت و گزارش خواهد شد.

اما راهکار این مقام مسئول به این شرح است: توزیع مکانی سفر به‌عنوان رویکرد جدید باید در طول سال استمرار داشته باشد توزیع زمانی سفر هم نیاز به تصمیم جمعی حاکمیتی دارد که مقرر شد پیشنهاد ستاد خدمات سفر برای سامان‌دهی تعطیلات و توزیع زمانی سفر هم تدوین و به دولت ارائه شود.

او ادامه داد: یکی از راه‌های مدیریت سفر‌های داخلی، دائمی شدن ستاد مرکزی هماهنگی خدمات سفر است؛ زیرا در نوروز، مشکلات مسافران با‌توجه‌به همکاری و هم‌افزایی بین دستگاه‌های مختلف به حداقل کاهش یافت. ازاین‌رو وقتی ستاد دائمی شود، خدمات می‌تواند استمرار یابد.