یک دوبیتی و چند یادداشت فارسی از سال ۴۱۹ قمری

گروه فرهنگ | شهرآرانیوز؛ جزء‌های قرآنی به شماره‌های ۳۰۴۱، ۳۰۴۲، ۳۰۴۳، و ۳۰۴۴ در کتابخانه آستان قدس رضوی، حاوی یادداشت‌هایی کهن به فارسی و عربی از کاتب و واقف‌اند. اصل این قرآن در ۳۰جزء جداگانه به خط نسخ اولیه، آمیخته با عناصری از خط کوفی مشرقی کتابت شده است. دستخط کاتب بسیار ساده و ابتدایی است و هیچ ظرافتی ندارد. از اینجا می‌توان نتیجه گرفت که این نسخه قرآنی از نمونه‌های عادی بوده که برای استفاده شخصی یا عمومی فراهم آمده، و کاتب آن از مهارت و هنر خوش‌نویسی چندانی برخوردار نبوده است.

با آنکه این نسخه‌ها از حیث خط و خوش‌نویسی از درجه بالایی برخوردار نیستند، متن قرآن در آن‌ها که با شیوه کهن ابوالاسودی اعراب‌گذاری شده است، می‌تواند منبع خوبی برای تحقیق در رسم، املا، و قرائت رایج در آغاز قرن پنجم هجری در خراسان بزرگ باشد. دراین‌میان، نام کاتب و واقف این نسخه در آغاز و انجام این جزوات قرآنی ذکر شده که حاوی نکاتی جالب توجه است.

کاتب که همان واقف نسخه‌هاست، آن را در محرم سال‌۴۱۹ به پایان رسانیده در جایی دیگر تصریح کرده که این سی‌پاره را وقف «مسجد جامع ابغاز» کرده، و در آغاز جزوه۳۰۴۴ آورده است که این سی‌پاره را وقف «مسجد سرده ابغاز» کرده است؛ و سرانجام یادداشت پایانی کاتب در انتهای نسخه ش‌۳۰۴۱ حاوی دو بیت فارسی است که از حُسن وزن و قافیه بی‌بهره است، اما می‌توان آن را یکی از کهن‌ترین نمونه‌های دوبیتی دانست که از میان آثار مکتوب فارسی در آغاز قرن پنجم هجری عینا به دست ما رسیده است.

روزی که نی شادی نی شون ماند [روزی که نه شادی و نه شیون مانَد]
نی دست خط نی جان بر تن ماند [نی دست خط و نه جان بر تن ماند]

در خاطر دوستا دهم یاد [در خاطر دوستان دهدم یاد]
خطی که ز من بیادگار ماند [خطی که ز من بیادگار ماند].