منابع از احتمال از سرگیری مذاکرات تهران - ریاض خبر می‌دهند

محمد خسروی | شهرآرانیوز؛ مذاکرات دو کشور با ابتکار عراق و ابتدا در سطح امنیتی آغاز شد تا شاید گره‌ای از کلاف پیچیده روابط ایران و عربستان که در سال ۲۰۱۶ و در پی ماجرای حمله به سفارت آن‌ها در ایران قطع شده است، باز کند. چهار دور از مذاکراتی که تا کنون برگزار شده گرچه مثبت و سازنده توصیف شده، نتیجه خاصی نداشته است.

این گفتگو‌ها در پی افزایش حملات عربستان و جنایات ریاض در اعدام ده‌ها تن از شهروندان شیعه متوقف شد.

۲۴ فروردین سال جاری فؤاد حسین، وزیر خارجه عراق، به ایران آمد تا مقام‌های ارشد دستگاه دیپلماسی دو کشور درباره مسائل دو جانبه میان تهران و بغداد گفتگو کنند، سفری که در بزنگاه توقف مذاکرات وین برای احیای برجام انجام شد. بر اساس گزارش «یورونیوز»، یکی از محور‌های مذاکرات وزرای خارجه ایران و عراق، مسئله گفتگو‌های تهران و ریاض به میزبانی بغداد بود.

در این سفر، وزیر خارجه عراق درباره مذاکرات ایران و عربستان سعودی ابراز امیدواری کرده بود که به زودی دور جدید گفتگو‌های دو کشور به میزبانی بغداد برگزار خواهد شد.

فضای مثبت مذاکرات دور پنجم

خیلی وقت است که همه منتظر برگزاری دور پنجم این گفتگو‌ها هستند و حالا یک منبع دیپلماتیک آگاه در گفتگو با خبرگزاری روسی «اسپوتنیک» ادعا کرده است که پنجمین دور گفتگو‌های ایران و عربستان سعودی، پنجشنبه گذشته، با حضور نماینده دولت عراق در بغداد برگزار شده و فضای جلسه بسیار مثبت بوده است.

در این گزارش آمده است که در این گفتگو‌ها علاوه بر پرونده روابط دوجانبه و امنیت منطقه خلیج فارس، درباره مسائل منطقه‌ای نیز گفتگو شده است.

مؤلفه‌های تأثیر گذار بر احیای روابط ۲ کشور

کارشناسان بر این نظرند که احیای روابط تهران و ریاض تا حد زیادی به دیگر مسائل مانند احیای برجام و رخداد‌های جنگ یمن بستگی خواهد داشت. در چنین شرایطی، اعلام آتش بس دو ماهه در یمن می‌تواند به از سرگیری مذاکرات ریاض و تهران با میانجیگری بغداد کمک کند؛ نکته‌ای که وزیر خارجه عراق هم به آن اشاره کرد.

فؤاد حسین، وزیر خارجه عراق، نیز تأکید کرده است که اعلام آتش بس در یمن می‌تواند یکی از دلایل برای ازسرگیری گفتگو‌های ریاض و تهران باشد.

نکته مهم دیگری که دراین خصوص نمی‌توان نادیده انگاشت، مربوط به سردرگمی سعودی‌ها در مذاکرات غیرعلنی با تهران است.

یکی از مهم‌ترین موانع در این مسیر، حضورنداشتن عربستان سعودی در مذاکرات به عنوان بازیگری مستقل است.

وابستگی ریاض به واشینگتن و حتی رژیم صهیونیستی و برخی متحدانش در شورای همکاری خلیج فارس سبب شده است ریاض بعضا از ریل مذاکرات واقعی و مؤثر با تهران فاصله بگیرد.

سعودی‌ها با واقعیت‌های جاری در منطقه و حوزه روابط بین الملل مواجه هستند: زمین گیرشدن در میدان یمن، روی گردانی برخی مقامات آمریکایی از بن سلمان، آغاز روند کاهش نیاز غرب به نفت سعودی ها، مخالفت افکار عمومی منطقه با سیطره عربستان بر غرب آسیا و... جملگی عوامل زمینه ساز حضور ریاض در مذاکره با تهران تلقی می‌شوند.

عربستان سعودی از یک سو دریافته است که نمی‌تواند روی حمایت‌های واشینگتن از ریاض در موارد بحرانی حساب ویژه‌ای باز کند و از سوی دیگر، قصد دارد همان رویکرد مداخله گرایانه خود در سرتاسر منطقه را ادامه دهد.

بدیهی است که چنین سردرگمی و تناقضی مانع از به نتیجه رسیدن مذاکرات ریاض با تهران خواهد شد. هرچند تهران از مذاکره با عربستان و تقویت ابعاد گوناگون دیپلماسی منطقه‌ای حمایت می‌کند، محتاطانه رویکرد سعودی‌ها در این مذاکرات را رصد می‌کند. در هر حال، سعودی‌ها هنوز از مسیر غیر قابل توجیه و خطرناکی که طی دهه‌های گذشته و اخیر در منطقه در پیش گرفته اند، بازنگشته اند.