روایتی از پیامد پایان بدون نتیجه دور اول مذاکرات احیای برجام در قطر

مرتضی محمدپور | شهرآرانیوز؛ بیش از ۲۰ سال است که از آغاز مذاکرات هسته‌ای می‌گذرد و حتی می‌توان گفت که پیشینه این مذاکرات به دولت اصلاحات بازمی گردد، اما علی رغم روی کارآمدن چندین دولت با رویکرد‌های گوناگون سیاسی در ایران، بازهم هر دوره اظهار خوش بینی کارشناسان درباره حصول نتیجه قطعی با سنگ اندازی طرف‌های غربی به یأس مبدل می‌شود و به نظر می‌رسد اراده طرف غربی برای دستیابی به یک توافق پایدار در پرونده هسته‌ای ایران، به عنوان یکی از پیچیده‌ترین پرونده‌های دیپلماتیک قرن، چندان مستحکم و قابل اطمینان نیست.

پایان خوش در هاله‌ای از ابهام

«باید مراقبت کرد که مذاکره فرسایشی نشود؛ نباید جوری باشد که طرف‌ها بخواهند همین طور مدام مذاکره کنند. این برای کشور ضرر دارد.» این بخش از بیانات رهبر معظم انقلاب در ماه مبارک رمضان سال ۱۴۰۰، حاکی از اهمیت دستیابی به یک نتیجه سریع و قطعی در روند مذاکرات هسته‌ای است. این فرسایشی شدن اگرچه موضوعی است که رهبر معظم انقلاب بر پیشگیری از وقوع آن تأکید کرده بودند، از زمان آغازبه کار دولت یازدهم تاکنون، روند مذاکرات فشرده و جدی همچنان ادامه داشته است و اکنون، پرونده هسته‌ای ایران به یکی از دنباله دارترین و پیچیده‌ترین پرونده‌های دیپلماتیک تاریخ تبدیل شده است که با برگزاری دور‌های جدید مذاکرات، هربار تعداد محدودتری از کارشناسان به حصول نتیجه در گفت وگوها، ابراز امیدواری می‌کنند.

با این تفاصیل و علی رغم ابراز امیدواری دوباره برخی تحلیلگران و البته مقامات سیاسی ایران، اتحادیه اروپا و آمریکا درباره ثمربخش بودن احتمالی مذاکرات قطر، این دور از گفتگو‌ها هم بدون دستیابی به یک نتیجه قطعی پایان یافت و پس از چندی، خبرگزاری «بلومبرگ» به نقل از دو مقام دیپلماتیک اروپایی، از احتمال ازسرگیری مذاکرات پس از سفر رئیس جمهور آمریکا به منطقه خبر داد؛ آن هم درحالی که حتی مهلت اعلام شده از سوی آژانس برای حصول نتیجه در پرونده هسته‌ای ایران مدت هاست که پایان یافته است.

جنگ روانی، تاکتیک آمریکایی‌ها

خروج نام سپاه پاسداران از فهرست سازمان‌های تروریستی، اگرچه یکی از محور‌های اختلافی ایران و ۴+۱ است، بررسی دقیق اظهارات و موضع گیری‌های مقامات اروپا و آمریکا در دوماه اخیر به روشنی نشان می‌دهد که هدف اصلی غربی‌ها از بیان گزینشی سرفصل‌های اختلافی این است که سپاه پاسداران را به عنوان عامل اصلی احیانشدن برجام معرفی و افکار عمومی داخلی ایران را علیه هیئت مذاکره کننده هسته‌ای تحریک کنند.

این درحالی است که در حاشیه دیدار اخیر سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امورخارجه روسیه، با علی باقری، معاون وزیر امور خارجه کشورمان و مذاکره کننده ارشد هیئت دیپلماتیک ایران، در مذاکرات احیای برجام، میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین المللی، مستقر در وین تصریح کرد که مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین از چند ماه پیش دچار وقفه شده و دولت آمریکا همواره به جای ارائه پیشنهاد‌ها و طرح ابتکارات عملی برای پیشرفت گفت وگوها، تلاش کرده است در روند مذاکرات اخلال ایجاد کرده و به موازات آن، به رویه همیشگی خود در متوسل شدن به عملیات‌های روانی و رسانه‌ای با هدف مقصرنمایی ایران و سلب مسئولیت از خود عمل کند.

خبرگزاری «فارس» نیز در گزارشی ضمن پرداختن به این موضوع، تأکید می‌کند که بعد از تصریح وزیر امور خارجه ایران درباره اینکه ارتباط تهران و مسکو پس از احیای برجام نیز با قوت ادامه پیدا خواهد کرد، کشور‌های اروپایی و آمریکا به برجسته سازی هدفمند و شیطنت آمیز این موضوع پرداخته اند که بن بست در مذاکرات به دلیل درخواست تهران برای حذف نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان‌های به اصطلاح تروریستی بوده است.

ائتلاف ضدایرانی درحال فروپاشی

به دلیل طولانی شدن روند مذاکرات و اثبات ناکارآمدی خواست و اراده کشور‌های غربی در قبال پرونده ایران، دیگر بسیاری از کشور‌ها همچون مصر و اردن از طرح‌های ضدایرانی آمریکا، رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی عقب نشینی کرده اند و علاقه‌ای به عضویت در ائتلاف‌های این چنینی از خود نشان نمی‌دهند.

حتی خود آمریکایی‌ها هم اعلام کرده اند که دیگر به دنبال حمایت از اجرای طرح ضدایرانی در منطقه خاورمیانه نیستند و هرچند در آستانه سفر بایدن به منطقه، دوباره لابی‌هایی از جانب صهیونیست‌ها برای احیای این مذاکرات فعال شود، با توجه به عهدشکنی‌های متواتر آمریکا و البته روی آوردن عربستان سعودی به مذاکره با جمهوری اسلامی ایران، به نظر نمی‌رسد که امکان تشکیل ائتلافی از کشور‌های عربی یا همان «ناتوی عربی» در منطقه وجود داشته باشد.

امیرمحمد کولانی، دبیر بین الملل اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان، در گفتگو با خبرگزاری «فارس» در این باره تصریح می‌کند: در شرایط بین المللی کنونی، به دلیل آغاز موج جدید تورم در قیمت اقلام اساسی و سوخت که ناشی از جنگ اوکراین و تحولات منطقه‌ای است، کشور‌های غربی و به ویژه آمریکا به مذاکره با ایران وابسته هستند؛ زیرا آغاز روابط خصمانه با روسیه باعث محدودشدن دسترسی صنایع اروپایی و آمریکایی به منابع انرژی می‌شود و طرف غربی به یک منبع جدید انرژی نیاز مبرم دارد.

وی می‌افزاید: البته غربی‌ها علی رغم نیازی که به نفت و گاز ایران دارند، همچنان به زیاده خواهی و پافشاری بر خواسته‌های ناحق خود تأکید می‌کنند؛ لذا باز هم نمی‌توان گفت که آمریکایی‌ها قابل اعتماد هستند، اما به هر ترتیب، زمان ثابت کرده که نظام فشار همه جانبه بر جمهوری اسلامی ناکارآمد و بی تأثیر است و حتی درصورت حاصل نشدن نتیجه قطعی در مذاکرات، ایران بازهم می‌تواند به راه خود در تحقق اهداف و حقوقش ادامه دهد.