از رسوم خراسانی «شب چلّگی» تازه داماد‌ها چه می‌دانیم؟
مردم منطقه خراسان و کاشمر طبق یک سنت دیرینه در شب چله به عنوان طولانی‌ترین شب سال، آداب و رسوم خاصی دارند از شب‌نشینی با حضور افراد بزرگ فامیل تا خواندن اشعار حافظ و شب‌چلّگی و خوانچهبران خانواده داماد برای خانواده عروس همه و همه برای آغاز جشن رویش و رسیدن به روشنایی است.
به گزارش شهرآرانیوز؛ در همین خصوص یک پژوهشگر بومی منطقه ترشیز عنوان کرد: شب اول دی‌ماه، اولین شب آغاز چله بزرگ زمستان است و تا دهم بهمن به مدت چهل روز ادامه دارد. در این نخستین شبی که در آن مردم فصل پاییز را پشت سر گذاشته و می‌خواهند با فصل سرد زمستان روبرو شوند مردم کاشمر و اکثر روستا‌های آن آداب و رسومی دارند که خوشبختانه هنوز این آداب و رسوم کم و بیش به اجرا در می‌آید.
وی ادامه داد: مردم کاشمر عقیده دارند هر یک از میوه‌ها، خواص مخصوص دارند و هر نوع میوهای که در شب چله بخورند خواص و فایده آن تا سال آینده همان وقت در بدن آن‌ها خواهد ماند و آن‌ها را از گزند بسیاری از حشرات و جانوران و حتی بعضی بیماری‌ها نیز حفظ خواهد کرد.
این پژوهشگر بومی منطقه ترشیز اظهار کرد: در روستا‌ها از میان انواع میوه‌ها، هندوانه بیش از میوه‌های دیگر مورد توجه است، قبل از اینکه فصل این میوه تمام شود، روستاییان چند هندوانه بالای کاه می‌گذاشتند تا سالم بماند و یا اینکه در تور کرده و از سقف اتاق یا زیر زمین برای شب چله آویزان می‌کردند.
وی گفت: کاشمریها برای هندوانه خواص زیادی ذکر می‌کنند و عقیده دارند هندوانه گرمی مغز و سوزندگی جگر را دفع می‌کند و عقیده دارند هر کس در شب چله هندوانه بخورد، جگرش لک بر نمی‌دارد و در تابستان سال بعد گرما در او تاثیر نخواهد کرد و اگر کرم روده داشته باشد، کرم روده دفع خواهد گردید.
خلیلی اظهار کرد: از میوه‌های دیگر شب چله انار، گلابی، به و هویچ است، مردم منطقه اعتقاد دارند هر کس این میوه‌ها را در شب چله بخورد از نیش عقرب و زنبور در امان خواهد ماند، همچنین هر کس در شب چله انگور بخورد، گرمازده نخواهد شد و اگر حلوا ارده بخورد درد چشم نمی‌گیرد، اگر سیر ترشی بخورد تا سال آینده درد مفاصل نخواهد گرفت.
وی همچنین بیان کرد: در روستا‌های کاشمر مرسوم بود در روز آخر آذر که شب آن چله است، از سوی خانواده داماد برای نامزدش خوانچه ببرند، این گونه که هفت سینی آماده می‌کردند، هفت پارچه الوان در یک سینی، هندوانه، یکی سیب قرمز، یکی گلابی، یکی انار، یکی هم برنج و گوشت یکی دیگر لباس از قبیل پارچه پیراهن، چادر، گردنبند یا انگشتری طلا، این هفت سینی را هفت نفر بر روی سر گذاشته و به خانه عروس میبردند.
این پژوهشگر بومی منطقه ترشیز افزود: جلو درب منزل عروس اسپند دود می‌کردند و به هر نفر که سینی برداشته بود، یک عدد دستمال که خود عروس بافته بود با یک جفت جوراب می‌دادند و در یکی از این سینی‌ها یک دست لباس برای داماد گذاشته و به خانه داماد می‌فرستادند و داماد، پدر، مادر، خواهر و برادرانش را دعوت می‌کردند که شب چله برای شام به خانه عروس بیایند که از طرف خانواده داماد نیز پذیرفته شده و می‌آمدند.
وی مطرح کرد: روستاییان کاشمر همان طور که به پیشواز ماه محرم و رمضان و عید نوروز می‌روند به استقبال زمستان نیز می‌روند، پشت بام‌های اتاق و آغل و طویله گوسفند و گاو را گل اندود می‌کنند که در کاشمر به گل اندود کردن "کاه گِل" می‌گویند.
خلیلی ادامه داد: بردن گندم و جو به آسیاب و آرد کردن آن‌ها برای زمستان خود و دام‌ها، آوردن کاه و علوفه یونجه برای دام‌ها و ذخیره علوفه برای زمستان به خصوص در روز‌های بارانی و برفی، خریداری زغال و نفت برای کرسی و چراغ، آوردن کُنده، شاخه و بوته برای پخت نان و گرم شدن، رفتن به شهر و خریداری قند، چای، کبریت، روغن و لباس گرم و کفش و کلاه، کشتن گوسفند‌های پرواری و قرمه کردن گوشت آن‌ها برای زمستان، آماده کردن طویله و آغل برای دام‌ها از دیگر کار‌هایی است که برای استقبال از زمستان انجام می‌دادند.
وی عنوان کرد: جوانان و نوجوانان و حتی مردها، چون روز‌ها کوتاه و سرد است و شب‌ها بلند، به صورت دسته جمعی با هم قرار می‌گذارند که هر شب به خانه یکی بروند و به هر خانه که رفتند به طور معمول بزرگ خانواده پدر یا پدربزرگ نیز حضور دارد.
خلیلی افزود: شب نشینی شب چله مردم کاشمر نیز با نی‌نوازی و دوبیتی خوانی همراه است، بدین ترتیب که اگر کسی نواختن نی را بلد بود می‌زد و شخص خوش صدای مجلس نیز دوبیتی می‌خواند که به این خواندن، کله فریادی هم می‌گفتند.
وی گفت: در کاشمر نیز قرائت دیوان حافظ، طوفان کربلا، مختارنامه، امیر ارسلان، امیر حمزه، و یوسف و زلیخا رونق داشت، آغاز کتابخوانی اگرچه در شب چله بود، اما در ادامه آن در شب‌های بعد بخشی از شب نشینی مردم را به خود اختصاص می‌داد.
وی ادامه داد: مردم کاشمر عقیده دارند هر یک از میوه‌ها، خواص مخصوص دارند و هر نوع میوهای که در شب چله بخورند خواص و فایده آن تا سال آینده همان وقت در بدن آن‌ها خواهد ماند و آن‌ها را از گزند بسیاری از حشرات و جانوران و حتی بعضی بیماری‌ها نیز حفظ خواهد کرد.
این پژوهشگر بومی منطقه ترشیز اظهار کرد: در روستا‌ها از میان انواع میوه‌ها، هندوانه بیش از میوه‌های دیگر مورد توجه است، قبل از اینکه فصل این میوه تمام شود، روستاییان چند هندوانه بالای کاه می‌گذاشتند تا سالم بماند و یا اینکه در تور کرده و از سقف اتاق یا زیر زمین برای شب چله آویزان می‌کردند.
وی گفت: کاشمریها برای هندوانه خواص زیادی ذکر می‌کنند و عقیده دارند هندوانه گرمی مغز و سوزندگی جگر را دفع می‌کند و عقیده دارند هر کس در شب چله هندوانه بخورد، جگرش لک بر نمی‌دارد و در تابستان سال بعد گرما در او تاثیر نخواهد کرد و اگر کرم روده داشته باشد، کرم روده دفع خواهد گردید.
خلیلی اظهار کرد: از میوه‌های دیگر شب چله انار، گلابی، به و هویچ است، مردم منطقه اعتقاد دارند هر کس این میوه‌ها را در شب چله بخورد از نیش عقرب و زنبور در امان خواهد ماند، همچنین هر کس در شب چله انگور بخورد، گرمازده نخواهد شد و اگر حلوا ارده بخورد درد چشم نمی‌گیرد، اگر سیر ترشی بخورد تا سال آینده درد مفاصل نخواهد گرفت.
وی همچنین بیان کرد: در روستا‌های کاشمر مرسوم بود در روز آخر آذر که شب آن چله است، از سوی خانواده داماد برای نامزدش خوانچه ببرند، این گونه که هفت سینی آماده می‌کردند، هفت پارچه الوان در یک سینی، هندوانه، یکی سیب قرمز، یکی گلابی، یکی انار، یکی هم برنج و گوشت یکی دیگر لباس از قبیل پارچه پیراهن، چادر، گردنبند یا انگشتری طلا، این هفت سینی را هفت نفر بر روی سر گذاشته و به خانه عروس میبردند.
این پژوهشگر بومی منطقه ترشیز افزود: جلو درب منزل عروس اسپند دود می‌کردند و به هر نفر که سینی برداشته بود، یک عدد دستمال که خود عروس بافته بود با یک جفت جوراب می‌دادند و در یکی از این سینی‌ها یک دست لباس برای داماد گذاشته و به خانه داماد می‌فرستادند و داماد، پدر، مادر، خواهر و برادرانش را دعوت می‌کردند که شب چله برای شام به خانه عروس بیایند که از طرف خانواده داماد نیز پذیرفته شده و می‌آمدند.
وی مطرح کرد: روستاییان کاشمر همان طور که به پیشواز ماه محرم و رمضان و عید نوروز می‌روند به استقبال زمستان نیز می‌روند، پشت بام‌های اتاق و آغل و طویله گوسفند و گاو را گل اندود می‌کنند که در کاشمر به گل اندود کردن "کاه گِل" می‌گویند.
خلیلی ادامه داد: بردن گندم و جو به آسیاب و آرد کردن آن‌ها برای زمستان خود و دام‌ها، آوردن کاه و علوفه یونجه برای دام‌ها و ذخیره علوفه برای زمستان به خصوص در روز‌های بارانی و برفی، خریداری زغال و نفت برای کرسی و چراغ، آوردن کُنده، شاخه و بوته برای پخت نان و گرم شدن، رفتن به شهر و خریداری قند، چای، کبریت، روغن و لباس گرم و کفش و کلاه، کشتن گوسفند‌های پرواری و قرمه کردن گوشت آن‌ها برای زمستان، آماده کردن طویله و آغل برای دام‌ها از دیگر کار‌هایی است که برای استقبال از زمستان انجام می‌دادند.
وی عنوان کرد: جوانان و نوجوانان و حتی مردها، چون روز‌ها کوتاه و سرد است و شب‌ها بلند، به صورت دسته جمعی با هم قرار می‌گذارند که هر شب به خانه یکی بروند و به هر خانه که رفتند به طور معمول بزرگ خانواده پدر یا پدربزرگ نیز حضور دارد.
خلیلی افزود: شب نشینی شب چله مردم کاشمر نیز با نی‌نوازی و دوبیتی خوانی همراه است، بدین ترتیب که اگر کسی نواختن نی را بلد بود می‌زد و شخص خوش صدای مجلس نیز دوبیتی می‌خواند که به این خواندن، کله فریادی هم می‌گفتند.
وی گفت: در کاشمر نیز قرائت دیوان حافظ، طوفان کربلا، مختارنامه، امیر ارسلان، امیر حمزه، و یوسف و زلیخا رونق داشت، آغاز کتابخوانی اگرچه در شب چله بود، اما در ادامه آن در شب‌های بعد بخشی از شب نشینی مردم را به خود اختصاص می‌داد.
منبع: ایسنا
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
