درباره کتاب «زیر سقف دنیا»

محبوبه عظیم‌زاده | شهرآرانیوز؛ جستارخوان های قهار یا پیگیران مجلات مملو از روایت هایی چون «همشهری داستان»، «سان» و «ناداستان»، حتما محمد طلوعی را با روایت هایی که نوشته می شناسند.

روایت هایی که حالا در زیر سقف دنیا، سفر محور آن شده است و شهرها و آدم ها و البته در خلال آن چیزی مثل جنگ هم به میان می آید و جنبه های متفاوت تری را به روایت ها اضافه می کند. رشت، تهران، استانبول، دمشق، پاریس، بیروت، پالرمو، سارونو، آمستردام و دوباره رشت. ما قرار است در این کتاب در خانه ها، کوچه پس کوچه ها و کافه های این شهرها با طلوعی قدم بزنیم.

می توانیم از رشت و «خانه کوچه مریم» آغاز کنیم، به تهران برویم و خیابان انقلابش که می گوید در یک ظهر تابستانی برای اولین بار آن را کشف کرده است. بعد سرکی بکشیم به استانبول که برای او نشستن در ساحل اسکودار است و هیچ کاری نکردن و حتی برویم به دل سوریه در بحبوحه جنگ. یعنی دقیقا چه زمانی؟

وقتی دو سال است در سوریه جنگ است و رفتن به این سفر چیزی است در حد دیوانگی یا مابعد دیوانگی، اما به قول خودش: «این سفر برایم مهم است. من در کنار بزرگ ترین اتفاق قرن ایستاده ام: جنگی که انگار قرار است دنیا را دوباره تقسیم کند.»

او در مقدمه این کتاب یادی می کند از مارکوپولو که برای قوبلای قاآن که وقت نمی کند همه سرزمین های تحت حکمرانی خود را ببیند، شهرهایی را که سر راه دیده وصف می کند، جوری که بشود تجسم و تخیلشان کرد و بعد از این می گوید که: «من اول می خواستم یک همچین چیزی بنویسم. می خواستم یک نقشه از شهرهایی که دیده ام وجاهایی که در آن ها زندگی کرده ام بنویسم. نشد.»

و بعدش چه؟ به چه نتیجه ای می رسد؟ به اینکه برود سراغ جاهایی که در آنجا آشپزی کرده، چون کسی که جایی آشپزی می کند، باید رفته باشد بازار مصالح خریده باشد، با زن های محل احوال پرسی کرده باشد، سر قیمت چیزها چانه زده باشد. چیزهایی که به آدم اهلیت می دهد و شهر را در ید آدم می آورد.

خودش درباه این کتاب می نویسد: «کتابی را که دست شماست یک مارکوپولو خورشگر کوروکر نوشته، یکی که خیلی جاها درگیر احساسات بوده، راویِ ثقه ای نیست، اگر تره فرنگی در بازاری نیافته آنجا را ندیده گرفته است. به حرف هایش گوش نکنید. خودتان بروید زیر همه سقف های دنیا را بگردید.» و البته به این هم اذعان می کند که: «در این جهان چه نشانه ای آشکارتر از این، که توضیح جهان به این سادگی نیست، که چیزی به دست تو نمی ماند، که جهان در شناخت تو نمی آید.»

محمد طلوعی متولد ۱۳۵۸  در رشت است و چندی پیش در مصاحبه ای که با ایبنا داشت گفته بود: «برای من جستارنوشتن که البته در کتاب زیر سقف دنیا، مجموعی از روزنوشت ها، زندگی نگاره ها و سفرنامه هم هست، شبیه اعتراف بوده؛ اعتراف به چیزهایی که دوست داشتم باشم و نشده؛ بیشتر ثبت ناکامی من است مثلا در جهان دیدگی و سعدی وار زیستن. دلم می خواسته آدمی دنیادیده باشم و نشده و این بیشتر از هرچیز افشای همین نشدن ها است؛ اگر بعد از خواندن این کتاب خیال کنید با آدمی به سرانجام نرسیده مواجهید هیچ بی راه خیال نکرده اید و شاید از این جنبه کار یک آدم باشهامت باشد.»