دوست دارد، هرچیزی را زیر سؤال ببرد، همه کارهایش تأیید شود، استقلالش حفظ و در مرکز توجه باشد، رئیس به‌نظر برسد و کار‌ها را به شیوه خودش انجام دهد. این‌ها برخی از ویژگی‌های یک کودک لج‌باز است. شاید بتوان آن را یک گره تربیتی هم نامید. گرهی که هم می‌توان آن را در سن پایین و با دست بازش کرد و هم گذاشت تا کور شود و در بزرگسالی با تحمل سختی زیاد و هزینه بسیار برطرفش کرد.
معصومه متین‌نژاد | شهرآرانیوز؛ دوست دارد، هرچیزی را زیر سؤال ببرد، همه کارهایش تأیید شود، استقلالش حفظ و در مرکز توجه باشد، رئیس به‌نظر برسد و کار‌ها را به شیوه خودش انجام دهد. این‌ها برخی از ویژگی‌های یک کودک لج‌باز است که یا خودتان یکی از آن‌ها را در خانه دارید یا در بین نزدیکانتان با یکی از آن‌ها برخورد داشته‌اید. این بچه‌ها انرژی زیادی را از پدر و مادر و اطرافیانشان می‌گیرند و معمولا ناسازگار هستند. به این بچه‌ها لج‌باز می‌گویند و این رفتارهایشان تا سن خاصی پذیرفتنی است، ولی بیشتر از آن دردسرساز خواهد شد. شاید بتوان آن را یک گره تربیتی هم نامید. گرهی که هم می‌توان آن را در سن پایین و با دست بازش کرد و هم گذاشت تا کور شود و در بزرگسالی با تحمل سختی زیاد و هزینه بسیار برطرفش کرد. موضوعی که امروز می‌خواهیم با کمک حسین جانعلی‌پور، روان‌شناس کودک و نوجوان، قدری درباره آن با هم حرف بزنیم.
سه سالگی
لج‌بازی در کودکان از یک‌سالگی شروع و در سه‌سالگی به اوج خودش می‌رسد.
سن دبستان
اگر رفتار لج‌بازی در کودکان به سن دبستان برسد، نگران‌کننده است.
مشکل رفتاری، نه اختلال روانی
لج‌بازی در کودکان مشکلی رفتاری است، نه اختلالی روانی، بنابراین به‌جای درمان باید به اصلاح این رفتار فکر کرد. رفتاری که در پی سبک‌های تربیتی نادرست پدر و مادر‌ها در بچه‌ها ایجاد و پس از مدتی نهادینه می‌شود.
سبک‌های فرزندپروری
لج‌بازی روندی از رشد طبیعی کودکان است که تثبیت و میزان و شدت آن به سبک‌های فرزندپروری پدر و مادر‌ها بستگی دارد؛ مستبدانه، رها، غافل و مقتدرانه که در این بین سبک مقتدرانه تنها سبک کارآمد و متعادل فرزندپروری است.
ویژگی‌های یک کودک لج‌باز
مرز ظریفی بین ویژگی اخلاقی مصمم بودن با لج‌بازی در کودکان وجود دارد که نباید آن‌ها را باهم اشتباه گرفت. مصمم بودن نوعی سماجت و سخت‌کوشی مثبت برای رسیدن به هدفی مفید و غلبه بر موانع موجود است، درحالی‌که لج‌بازی با آن تفاوت دارد. در ادامه به برخی از ویژگی‌های رفتاری کودکان لج‌باز اشاره کوتاهی داریم.
- دوست دارند هرچیزی را زیر سؤال ببرند.
- انتظار دارند که همه کارهایشان تأیید شود.
- استقلال‌طلب هستند و دوست دارند هر کاری را با شیوه خودشان انجام دهند.
- استقلال و اقتدار بقیه را زیرسؤال می‌برند.
- پرحاشیه بودن و در مرکز توجه قرار گرفتن را دوست دارند.
- خیلی سخت می‌توان آن‌ها را به انجام کاری ترغیب کرد.
- کج‌خلقی و ناسازگاری می‌کنند.
- دوست دارند رئیس به نظر برسند.
- دوست دارند امتیاز بگیرند.
- از هر وسیله و ابزاری برای ثابت کردن خودشان استفاده می‌کنند.
علت لج‌بازی کردن کودکان
درخواست‌های غیرمعقول
کودکی که هنوز به درک کاملی از محیط پیرامون خودش نرسیده‌است، درخواست‌های غیرمنطقی از پدر و مادرش دارد، برای نمونه در نیمه‌های شب هوس رفتن به شهربازی می‌کند.
زیاده‌خواهی
کودکان درک درستی از پدیده‌های اطرافشان ندارند، ازاین‌رو خیلی از امور برایشان پذیرفتنی نیست. برای نمونه چندبرابر حجم غذایی که سیر می‌شود، غذا طلب می‌کند، بدون آنکه چیزی درباره فلسفه غذاخوردن بداند.
تمایل نداشتن به انجام وظیفه
کودکان تمایلی به انجام وظایف خودشان و پذیرفتن مسئولیت ندارند، ازاین‌رو ترجیح می‌دهند شخص دیگری کارهایشان را انجام بدهد، برای نمونه اسباب‌بازی‌هایی را که درون اتاق پرت و پلا کرده‌اند، حاضر به جمع کردن نیستند.
محک‌زدن برای امتیازگیری
گاهی بچه‌ها از لج‌بازی و بهانه‌گیری به‌عنوان حربه‌ای برای جلب توجه پدر و مادر استفاده می‌کنند تا ببینند چقدر می‌توانند به خواسته‌هایشان برسند.
جلب توجه کردن
گاهی بچه‌ها به‌علت کمبود‌های عاطفی که دارند از این راه برای جلب توجه اطرافیانشان استفاده می‌کنند.
لج‌بازی؛ سمی برای بزرگسالی
مشکل رفتاری لج‌بازی در کودکان که شاید در بچگی کمی بانمک هم به‌نظر برسد، در بزرگسالی تغییر شکل می‌دهد و خودش را به‌صورت‌های دیگری مانند یک‌دندگی، لجاجت زیاد و خودخواهی نشان می‌دهد و از فضای خانواده به محیط کار، تحصیل و دوستی کشیده خواهد شد. مسئله‌ای که اگر با مدارا و چشم‌پوشی ما در جایگاه پدر و مادر یا خواهر و برادر درون خانواده، به‌علت مهر و محبتی که وجود داشت، نادیده گرفته می‌شد، در بزرگسالی برای کسی تحمل‌پذیر نخواهد بود و هر روز بیش از پیش سبب فاصله گرفتن او از اجتماع و دوستانش خواهد شد. حتی همسر و فرزندانش هم این فاصله را با او حفظ خواهند کرد، پس این مشکل رفتاری را در کودکی و پیش از تبدیل شدن به یک اختلال روانی در بچه‌ها اصلاح کنیم.
شیوه درست برخورد با کودکان لج‌باز
- آرامشتان را حفظ کنید و در برخورد با لج‌بازی‌های کودکتان صبوری به‌خرج دهید.
- به لج‌بازی‌های او بی‌توجهی کنید و حساسیت نشان ندهید تا این رفتار‌های اشتباهش در او تقویت نشود.
- مقتدر باشید و درعین اقتدار مهربان نیز باشید.
- او را جریمه کنید، ولی نه از نوع تنبیه بدنی یا تحقیر و سرزنش و توهین، بلکه موقتی از علاقه‌مندی‌هایش محرومش کنید.
- به رفتار‌های خوبش پاداش بدهید، ولی نه از نوع هدیه‌های مادی، چون سبب عادت به این رفتار و بالارفتن سطح انتظار و توقع کودک می‌شود.
- بین خودتان و کودک حدومرز‌ها و خط قرمز‌هایی را تعیین کنید.
- مهارت گوش کردن را در خودتان تقویت کنید و خواسته‌های منطقی‌اش را بشنوید. با این کار او حس می‌کند که به او توجه دارید.
- از مصالحه، انعطاف و مهربانی به‌جای اجبار و زور و اخم استفاده کنید.
- مراقب رفتار‌های خودتان باشید. بهترین الگو برای بچه‌ها در رفتارکردن خود شما هستید.
- سعی کنید شیوه‌های درست درخواست کردن و رسیدن به یک خواسته را به بچه‌ها عملی آموزش بدهید.
- اگر برای انجام کاری لج‌بازی می‌کند، در انجام آن کار با او مشارکت کنید.
- به او حق انتخاب از بین چند گزینه را بدهید. با این کار اقتدار و مهربانی‌تان را هم‌زمان به او نشان می‌دهید.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
