بررسی تاثیر کتاب‌های ترجمه | غریبگی کودکان با زبان فارسی

خادم | شهرآرانیوز؛  یک مترجم معتقد است از تأثیر افزایش کتاب‌های ترجمه بر ادبیات کودکان و نوجوانان و محدود‌شدن دایره واژگانی آن‌ها نباید غافل بود. به گزارش تسنیم، آمار‌های عجیب‌و‌غریبی که طی یک دهه گذشته از بازار نشر منتشر شده است، حکایت از روند رو‌به‌رشد آثار ترجمه‌ای در بازار کتاب کودک و نوجوان در قیاس با دوره‌های گذشته دارد؛ به‌طوری‌که می‌توان ادعا کرد در برخی برهه‌ها جریان ترجمه گاه هم‌پای جریان تألیف حرکت کرده و قفسه‌های کتاب کودک را به خود اختصاص داده است؛ از‌این‌رو انتشار گسترده این آثار و تبعات آن، به یکی از دغدغه‌های اصلی فعالان این حوزه تبدیل شده است.

منتقدان این جریان بر این باورند که کتاب‌های ترجمه بدون داشتن ضابطه و قانون خاصی، به‌صورت «چمدانی» وارد کشور می‌شود و بدون محدودیت در‌دسترس عموم قرار می‌گیرد. به گفته آن‌ها، این جاده یک‌طرفه فقط به نفع ناشرانی است که این آثار را منتشر می‌کنند و به فکر «برج‌سازی‌ها در خیابان انقلاب» هستند؛ خیابانی که به مرکز فروش کتاب در تهران شهره است.

در نقطه مقابل، اما ناشرانی ایستاده‌اند که «وضعیت بحرانی» و «اقتصاد بیمار نشر» را دلیل روی‌آوردن ناشر ایرانی به انتشار کار‌های ترجمه می‌دانند. به گفته آن‌ها، ناشر ایرانی مجبور است در چنین شرایطی برای سرپا‌نگه‌داشتن بنگاه اقتصادی خود، به نشر آثار ترجمه روی بیاورد.

مرضیه بابازاده، نویسنده و مترجم، با اشاره به افزایش عناوین ترجمه در بازار کتاب گفت: آثار ترجمه برای بازار نشر ایران جذابیت بیشتری دارند. از‌سوی‌دیگر، به‌سرانجام‌رسیدن این دسته از آثار برای ناشر، سهل‌الوصول‌تر از کار تألیف و بازآفرینی است که برای نگارش، نویسنده مجبور است فرایند طولانی‌تر تحقیق، اقتباس از منابع و‌... را طی کند.

وی با بیان اینکه تعدد آثار در ترجمه بر بازار تأثیرگذار است، ادامه داد: در‌واقع در چنین‌شرایطی بازار ذائقه مخاطب را تعیین می‌کند؛ به‌همین‌دلیل مخاطب بیشتر به خرید این دسته از آثار گرایش نشان می‌دهد.
بابازاده در بخش دیگر صحبت‌هایش به تأثیر افزایش کتاب‌های ترجمه بر کار نویسندگان ایرانی اشاره و اضافه کرد: نویسندگان ما هم‌اکنون با مشکلات مالی و دیگر‌دغدغه‌ها مواجه هستند. برخی از ناشران نیز نمی‌توانند به‌دلیل مشکلات نشر، کار را در زمان مقرر روانه بازار نشر کنند.

این نویسنده افزود: از‌سوی‌دیگر، از تأثیر کتاب‌های ترجمه بر ادبیات بچه‌ها نیز نباید غافل بود، دایره لغات کودکان محدودتر می‌شود و آن‌ها در این آثار عموما با شخصیت‌هایی مواجه هستند که برای مردم دیگر‌کشورها آشناست. در چنین شرایطی باید تلاش کنیم آثاری منتشر شود که در عین معرفی فرهنگ، نویسندگان و نخبگان، با ادبیات جذابی نوشته شده باشند.
این مترجم با بیان اینکه کار ارائه‌شده از‌سوی مترجمان با یکدیگر متفاوت است، ادامه داد: مترجم با مترجم فرق دارد.

آن‌هایی که این فن را به‌صورت آکادمیک آموخته و پیگیری کرده‌اند، با موازین ترجمه به‌خوبی آشنا هستند و می‌دانند که چطور از کلمات و منابع استفاده کنند. در‌واقع سبک خاص خود را دارند؛ اما دسته دیگری از مترجمان هم هستند که صرفا به‌این‌دلیل که با یک زبان آشنا هستند، به ترجمه کتاب در حوزه کودک و نوجوان می‌پردازند.

وی ادامه داد: برخی از ناشران، هر کتابی که دستشان برسد، با همکاری دسته دوم از مترجمانی که ذکر شد، اثر را ترجمه و روانه بازار نشر می‌کنند. تعداد زیادی از آثاری که هم‌اکنون در بازار نشر کودک و نوجوان وجود دارد، دچار این مشکل هستند. مترجمان این دسته از آثار عموما با فنون ترجمه و ادبیات آشنا نیستند.