خداحافظی با آخرین بازمانده نسل طلایی

ورزش خراسان‌رضوی و ایران صبح پنجشنبه گذشته در ماتم درگذشت بزرگمردی دیگر عزادار شد. استاد حمزه وحدت صبح ۲۸ اردیبهشت در سن نودوشش‌سالگی درگذشت. شادروان وحدت از بزرگان و پیش‌قراولان ورزش کشتی و ژیمناستیک در خراسان بزرگ و هم‌دوره بزرگانی مانند مرحوم وفادار و مرحوم محمدیان بود.

او علاوه بر میدان ورزش در میدان علم و دانش هم از سرآمدان زمان بود و پس از تحصیل در دانشگاه‌های معتبر آمریکا و اروپا و کسب مدرک دکترای جامعه‌شناسی سال‌ها به جوانان این مرز و بوم و به‌خصوص مشهدی‌ها در سنگر دانشگاه خدمت کرد. آنچه در ادامه می‌خوانید، یادداشت استاد منوچهر نقافی، پیشکسوت مسلم رسانه و ورزش خراسان‌رضوی، است که در سوگ این بزرگمرد به رشته تحریر درآورده است.

روان‌شاد حمزه وحدت‌فریمانی، اعجوبه‌ای در ورزش و آخرین بازمانده از نسلی بود که تختی‌ها و وفادار‌ها و زندی‌ها را پرورده بود. او در سال ۱۳۰۴ در قصبه فریمان که بعد‌ها به یکی از شهر‌های زیبا بدل شد، چشم به جهان گشود. پس از طی دوران ابتدایی، برای ادامه تحصیل به مشهد آمد و در این دوران به تمرین کشتی و ژیمناستیک پرداخت. زیرا علاقه بسیاری به ورزش داشت و در دیارش با همه خردسالی در کشتی باچوخه با هم‌سالانش به رقابت می‌پرداخت.

حمزه وحدت در سال ۱۳۲۴ شگفتی آفرید و به‌دور از انتظار همگان، در ژیمناستیک عنوان قهرمان قهرمانان کشور را کسب کرد و درحالی‌که خراسانی‌ها هنوز داشتند شیرینی این رویداد را مزمزه می‌کردند، حمزه وحدت آن‌ها را انگشت‌به‌دندان گذاشت و این‌بار در کشتی آزاد، فرنگی و پهلوانی سکو‌های قهرمانی کشور را فتح کرد و در سال ۱۳۲۶ به عنوان عضو تیم‌ملی کشتی ایران ثابت کرد که اعجوبه‌ای در ورزش است، آن‌چنان که استاد حسین بنایی، شخصیت معروف و اثرگذار ورزش و فرهنگ کشورمان، در وصف استعداد و توانایی او در همان دوران گفت: «در ایران سابقه ندارد که یک قهرمان کشتی به قهرمانی ژیمناستیک برسد و برعکس یک ژیمناست قهرمان کشتی شود و این فقط حمزه وحدت فریمانی است که این مهم را به انجام رسانده است.»، اما حمزه وحدت در عین قهرمانی در رشته‌های گوناگون از دانش‌افزایی نیز غافل نبود و در سال ۱۳۳۵ به دانشگاه فردوسی مشهد راه یافت و تحصیلاتش را در ایران و آمریکا ادامه داد و به دریافت مدرک دکتری علوم تربیتی رسید و به خدمت در آموزش‌وپرورش پرداخت.

از خصوصیات حمزه وحدت این بود که هرگز در گفتگو با اطرافیانش از مقام و سوابق درخشانش سخنی نمی‌راند و به نقل خاطرات جالب می‌پرداخت و چهره‌ای گشاده و طبعی مهمان‌دوست داشت، آن‌چنان که بزرگان ورزش ایران هرگاه گذرشان به مشهد می‌افتاد، حتما به دیدار حمزه وحدت می‌شتافتند. به خاطر دارم که بار‌ها با استادم، روان‌شاد منوچهر لطیف، به دیدار حمزه وحدت می‌رفتیم و ساعتی را با خوشی در کنار او و خاطراتش می‌گذراندیم. یک روز که آقای محمدرضا طالقانی، رئیس وقت فدراسیون کشتی، به مشهد آمده بود، از من خواست باهم به دیدار استاد حمزه وحدت فریمانی برویم.

حمزه با همان روی گشاده همیشگی پذیرایمان شد و سر صحبت گشود و از خاطرات بسیار شیرینش نقل می‌کرد که یک روز وقتی در مسابقه کشتی به قهرمانی رسید، روی تشک برزنتی چند حرکت زمینی ژیمناستیک چاشنی کارش کرد که با تشویق عجیب تماشاگران مسابقه روبه‌رو شد. می‌گفت من آنجا درک کردم که هم‌وطنانم در ذاتشان ورزش‌دوست و ورزش‌فهم هستند. آقای طالقانی گفت استاد حمزه، قبول کنید که ورزش کشتی در خون ایرانیان است و سابقه‌ای بسیار کهن دارد و کشورمان در سال‌های مختلف پهلوانان بزرگ و نامداری داشته است که هریک جایگاه خاصشان را در فرهنگ ورزشی ما دارند.

استاد حمزه وحدت ضمن تأیید این گفتار، افزود: «اما دشوارترین و سنگین‌ترین ورزش کشتی پهلوانی است که ریشه در زورخانه دارد و افسوس که ورزش زورخانه‌ای در آستانه فراموشی است.» در پایان این دیدار، استاد یک جلد کلام‌ا... مجید که از مکه با خود آورده بود، به رسم یادگار تقدیم آقای طالقانی کرد. با آرزوی موفقیت سربلندی ایران و کشتی‌گیرانش. یادش گرامی و روانش شاد.