انتخابات تناسبی چیست؟

به گزارش شهرآرانیوز، در تعریف این سبک از انتخابات آمده: «نمایندگی تناسبی انواعی از نظام‌های انتخاباتی در کشورهای چندحزبی است که بر طبق آن هر حزب به نسبت تعداد آرایی که کسب می‌کند در پارلمان صاحب کرسی می‌شود».

در نظام‌های تناسبی، برخلاف نظام‌های اکثریتی که به موجب آن حائزین نصف به علاوه یک، همه کرسی‌ها را به خود اختصاص می‌دهند، هر حزب یا گروهی به تناسب آرای خود می‌تواند صاحب کرسی نمایندگی باشد. به این ترتیب نظام تناسبی، بر ارائه فهرست از طرف احزاب مبتنی است و انتخابات تنها در یک مرحله انجام می‌شود. در چنین نظامی، حوزه‌های انتخاباتی باید به اندازه کافی وسیع و پرجمعیت باشد تا در هر حوزه لااقل ۴ تا ۵ نفر برای انتخاب شدن لازم باشد.

در این نظام‌ها برخلاف نظام‌های اکثریتی، هر حزب یا جناحی می‌تواند در عین مغلوب شدن در صحنه انتخابات، صاحب کرسی نمایندگی شود. در این نظام‌ها باید کرسی‌ها را بین نامزدها تقسیم کرد. تقسیم کرسی‌ها میان احزاب، گاه به شیوه‌های بسیار پیچیده‌ای صورت می‌پذیرد. تقسیم کرسی‌ها در دو سطح مختلف انجام می‌شود. از یک سو باید تعداد کرسی‌های هر فهرست را تعیین کرد و از سوی دیگر به تقسیم کرسی‌های هر فهرست پرداخت.

چه کشورهایی صاحب کرسی های تناسبی در پارلمان خود هستند؟

نمایندگی تناسبی در میان دموکراسی‌های غربی به روش غالب مبدل شده‌است. ۲۱ کشور از ۲۸ کشور اروپای غربی از این روش استفاده می‌کنند. برخی از آن‌ها به ترتیب حروف الفبا عبارتند از: آلمان، اتریش، اسپانیا، ایرلند، بلژیک، پرتغال، دانمارک، سوئد، سوئیس، فنلاند، قبرس، لوکزامبورگ، مالت، نروژ، هلند و یونان.

تصویب انتخابات تناسبی در ایران

خرداد ماه سال جاری، نمایندگان مجلس شورای اسلامی با الحاق یک ماده به طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس که در مورد برگزاری انتخابات تناسبی برای نخستین بار در تهران است، موافقت کردند.

نمایندگان مجلس در توضیح این مصوبه گفته اند: «منظور از تناسبی شدن آن است که مطابق این ماده بنا بود در شهر‌هایی که بیش از ۴ کرسی نمایندگی دارند، آرای داوطلبان منفرد و منتخبان فهرستی، به نسبت تعداد آراء، از کرسی‌های نمایندگی سهم داشته باشند و  تعداد منتخبان هر فهرست نیز، براساس نسبت آراء صحیح ماخوذه آن فهرست به کل آراء صحیح ماخوذه همه فهرست‌ها ضربدر تعداد کرسی‌های اختصاص داده شده به فهرست ها، می‌باشد».

براساس ماده ۵۷ طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی یک ماده به شرح زیر به عنوان ماده ۹۶ به قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی الحاق می‌شود:

«در حوزه های انتخابیه ۴ کرسی و بیشتر، هر داوطلب تایید صلاحیت شده می‌تواند به صورت منفرد (غیرفهرستی) و یا به عنوان عضوی از صرفا یک فهرست، نامزد شرکت در انتخابات شود. دستورالعمل نحوه شکل‌گیری، زمانبندی آغاز فعالیت، انحلال، و جابه‌جایی نامزدها بین فهرست‌ها و انصراف آن‌ها از هر فهرست در هر دوره از انتخابات، حداقل یک ماه قبل از زمان شروع تبلیغات نامزدها، توسط هیات اجرایی مرکزی انتخابات تهیه، به روز شده و پس از تایید هیات مرکزی نظارت بر انتخابات توسط وزیر کشور ابلاغ می شود».