طرح رایگان کردن اتوبوس در مشهد، نباید شتاب زده اجرا شود

به گزارش شهرآرانیوز، علی اکبر دیسفانی در نشست بررسی ابعاد و پیامد‌های طرح رایگان کردن اتوبوس در مشهد، اظهار کرد: طرح رایگان شدن اتوبوس به خاطر اهمیتی که دارد باید به صورت همه‌جانبه بررسی شود با اینکه طرح بسیار خوبی است و پیامد مثبتی برای توسعه مشهد دارد. تا قبل از روی کار آمدن شورای پنجم سهم اتوبوس در میان سایر مد‌های حمل و نقل ۴۰ درصد بود که بعداً کاهش پیدا کرد و به ۳۰ درصد رسید و سوال من این است که امروز اتوبوس چند درصد سهم دارد؟

وی افزود: پیشنهاد رایگان کردن اتوبوس را سه سال پیش و پس از گران شدن بنزین مطرح کردیم و گفتیم که در عکس العمل آن حرکت دولت، این کار انجام تا برخی گرفتاری‌ها حل شود که توجهی به آن نشد. الگوی توسعه شهری امروز TOD‌ها هستند و در کشور‌های دنیا در چارچوب همین موضوع مسیر اتوبوس و مترو ساخته می‌شود. بالاخره کاربری زمین و حمل و نقل عمومی دو روی یک سکه هستند و می‌توان محل حذف درآمد را به کاربری زمین در حوزه نفوذ ایستگاه‌ها تعمیم داد.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه مشهد شهری است که مسائل و مباحث خودش را دارد و با دیگر کلان‌شهر‌ها قابل مقایسه نیست، گفت: اینجا شهری است که پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع) شکل گرفته است و تئوری مشهد به بودن حرم مطهر است. شعاری که برای شهر انتخاب شده است، برکت و کرامت است و حرف ما این است که این دو موضوع چه‌طور باید متجلی شود و اصلا چرا نباید از این فرصت‌ها در شهر امام رضا (ع) استفاده شود و بعد آن را تسری بدهیم؟ با رایگان کردن اتوبوس موضوع کرامت شهر و برکت محور بودن آن به همه نشان داده می‌شود و این طرح امتیاز برتری مشهد در جهت خدمت‌رسانی به مردم و زائران خواهد شد.

وی با اشاره به پیامد‌های این طرح، اضافه کرد: کاهش استقبال مردم به حمل و نقل شخصی، کمک به کاهش آلودگی هوا، افزایش اعتماد عمومی به شهرداری، و پایه‌گذاری یک قاعده خوب که برای مردم سودمند است، کاهش ترافیک شهر، تقویت جایگاه معنوی شهر سبب عملیاتی شدن شعار برکت و کرامت است.

دیسفانی اضافه کرد: شهرداری برای جایگزیی درآمد دو راه دارد، یکی اینکه روی TOD‌ها کار کنند و پروژ‌هایی در این چارچوب اجرا و از اقشار توانمند جامعه برای توسعه حمل و نقل عمومی استفاده کند. این طرح به طور کلی پیامد منفی ندارد، اما شتاب‌زده نباید اجرا شود، ممکن است ضد خودش عمل کند و بازگشت به عقب کار سختی خواهد بود.

امروز؛ رایگان کردن اتوبوس دغدغه مردم نیست

مجید حیدری چروده، پژوهشگر جامعه شناسی در ادامه این نشست اظهار کرد:هر گروهی که می‌خواهد سیاست‌گذاری کند باید اول مساله را شناسایی کند، بعد راه‌حل‌ها را پیدا کند، در گام سوم وارد کار اجرا شود و در نهایت هم کاری که اجرا کرده است را ارزشیابی کند. در زمان اجرای خطوط بی‌آرتی مشهد این توصیه‌ها به کار بسته شد و نتیجه داد.

وی افزود: در ماجرای رایگان کردن اتوبوس‌ها به نظر می‌رسد که مساله کل جامعه این موضوع نباشد، چون پژوهش‌های مختلف نشان می‌دهد که افزایش ساعت کار، افزایش تعداد اتویوس‌ها، کاهش سرفاصله، نوسازی ناوگان، افزایش ایستگاه‌ها و باجه شارژ جزو مسائل و مشکلاتی است که مردم خواستار رسیدگی به آن شده‌اند.

این پژوهشگر جامعه شناسی ادامه داد: اگر قرار است کسانی که از این سیستم استفاده نمی‌کنند جذب آن شوند، باید سوال کنیم که کشش رایگان‌سازی برای ترغیب مردم به استفاده از اتوبوس چقدر است و باید مطالعه‌ای با این سوال که چرا مردم از اتوبوس استفاده نمی‌کنند وجود داشته باشد که در آن به نتیجه برسیم که، چون قیمت زیاد است، کسی مایل به استفاده از آن نیست. نکته مهم این است که نیازمند شواهدی از علت استفاده نکردن مردم از اتوبوس هستیم.

وی ادامه داد: با رایگان کردن اتوبوس مشکلاتی که ذکر شد، با افزایش جمعیت تشدید می‌شود و نارضایتی اجتماعی به وجود می‌آید، پس به جای فشار و نارضایتی اجتماعی اول اتوبوس را زیاد کنیم و وقتی که مردم احساس کردند مشکلات کم شده است، بعد طرح اجرا شود. وقتی اتوبوس رایگان شود، دیگر الزامی به زدن من کارت نیست و به همین دلیل ثبت و ضبط آمار مسافران از دست می‌رود و دیگر امکان ارزیابی وجود نخواهد داشت و اگر بخواهیم موفق بودن یا نبودن طرح را بفهمیم و اثربخشی آن را بسنجیم، نیاز به آمار داریم که از دست رفته است.

حیدری چروده با اشاره به اینکه یکی دیگر از مشکلاتی که به واسطه این طرح به وجود می‌آید، کم شدن نظارت اجتماعی عمومی است، اضافه کرد: وقتی کرایه می‌دهیم حق داریم بگوییم که چرا اتوبوس دیر آمد یا چرا کولر خاموش است و... که این نظارت با رایگان کردن از مردم گرفته می‌شود. دیگر اینکه بخش خصوصی به دلیل نبود جاذبه علاقه‌ای به کار کردن ندارند و به اصطلاح خطوط را به هم تعارف می‌زنند که این مساله مشکلاتی را به وجود می‌آورد. البته همه این موارد که گفته شد در حد فرضیه است و متاسفانه شواهد به روزی نداریم و به همین دلیل نیاز جدی داریم که مطالعه‌ای در این زمینه صورت بگیرد تا فرضیه مثبت و منفی بررسی شود و ضریب خطا کاهش پیدا کند.