درباره پدیده «ابرماه آبی» که چهارشنبه (۸ شهریور) در آسمان ظاهر می‌شود

شهرآرانیوز - «ابرماه آبی» ۳۰ آگوست/ ۸ شهریور از دو جهت اهمیت دارد: سومین ماهِ کاملِ فصلی است که چهار ماه کامل دارد؛ دومین ماهِ کاملِ ماهی است که دوماه کامل دارد. این ماه هم درست مانند ماه کامل قبلی در اوایل آگوست، «ابرماه» خواهد بود. زمانی از اصطلاح محبوب «ابرماه» استفاده می‌کنند که ماه به زمین نزدیک‌تر است و باعث می‌شود آن را کمی بزرگ‌تر در آسمان ببینیم.

ابرماه آبی یا ماه کامل حضیض چیست؟

چرخه ماه ۲۹.۵ روز طول می‌کشد تا کامل شود، پس از نظر فنی هر ۳۶۵ روز ۱۲.۴ ماه کامل وجود دارد. قبل از ماه آبی فردا، آخرین‌باری که چنین رویدادی رخ داد، ۲۲ آگوست ۲۰۲۱ بود. ابرماه بعدی هم در ۱۹ آگوست ۲۰۲۴ خواهد بود.

از آنجاکه مدار ماه بیضی‌شکل است، مواقعی وجود دارد که ماه به زمین نزدیک‌تر می‌شود. هنگامی که ماه کامل از نظر فاصله تا زمین به نزدیک‌ترین حالت خود می‌رسد (معروف به حضیض)، این ماه تا ۱۴ درصد بزرگ‌تر دیده می‌شود.

براساس گزارش سایت Space این پدیده قبلاً «ماه کامل حضیض» نامیده می‌شد تا اینکه اصطلاح «ابرماه» تقریباً یک دهه پیش رواج یافت. این اصطلاح، یا به طور خاص این نام تجاری، منشأ نسبتاً جدیدی دارد؛ البته سرچشمه‌اش نه از نجوم، بلکه از طالع‌بینی است. «ابرماه» را اولین‌بار یک اخترشناس ابداع کرد. ابرماه‌ها اگرچه ماهانه اتفاق نمی‌افتند، اما خیلی هم نادر نیستند. آن‌ها می‌توانند از دو تا پنج‌بار در سال اتفاق بیفتند. به گفته ناسا، تقریباً ۲۵ درصد از ماه‌های کامل، ابرماه هستند.

اما «ابرماه آبی»، ترکیبی از «ماه آبی» و «ابرماه» است که کمتر اتفاق می‌افتد. به گفته ناسا، در حالی که ممکن است در یک ماه دو «ابرماه آبی» وجود داشته باشد، میانگین زمان وقوع این پدیده ممکن است ۱۰ سال تا ۲۰ سال باشد. «ابرماه آبی» بعدی تا سال ۲۰۳۷ رخ نخواهد داد.

چرا ابرماه را بزرگ‌تر و درخشان‌تر می‌بینیم؟

چهارشنبه (پنجم آگوست) و در ساعت ۱۲ ظهر به وقت شرق، ماه به حضیض می‌رسد، یعنی نزدیک‌ترین نقطه به زمین: در فاصله ۲۲۱۹۴۲ مایلی (۳۵۷۱۸۱ کیلومتری). ۹ ساعت و ۳۶ دقیقه بعد ماه رسما کامل می‌شود. ماه کامل از نظر تئوری فقط یک لحظه طول می‌کشد و این لحظه برای رصد معمولی نامحسوس است، اما یک روز قبل و بعدش، می‌توان به دیدن ماه کامل نشست. ماه کامل فرداشب، دومین ماه کاملی خواهد بود که در ماه آگوست اتفاق می‌افتد. اولین ماه کامل در ۱ آگوست بود.

با این‌حال، تا زمانی که شرایط جوی غیرمعمولی مانند گرد و غبار، خاکستر یا دود در هوا وجود نداشته باشد، ماه، آبی به نظر نمی‌رسد بلکه تقریبا به رنگ زرد-سفید خواهد بود. پس به لطف جریان‌سازی رسانه‌ای، مردم سراسر دنیا احتمالا مشتاقانه منتظر دیدن این ماه بزرگ اواخر تابستان هستند.

ماه کامل چهارشنبه «بزرگ‌ترین ماه کامل سال ۲۰۲۳» خواهد بود؛ درواقع از نظر اندازه ظاهری ۱۴ درصد بزرگ‌تر از ماه کامل در اوج/ دورترین ماه از زمین. اما تغییر فاصله ماه برای ناظرانی که مستقیماً آن را مشاهده می‌کنند، به راحتی قابل مشاهده نیست.

بنابراین، اگر چهارشنبه‌شب بیرون بروید و به ماه نگاه کنید و انتظار داشته باشید که چیز خاصی ببینید، احتمالاً ناامید خواهید شد. تصاویر زیادی که قبل از «ابرماه» در اینترنت منتشر می‌شوند، ماه‌های کامل بسیار بزرگی را نشان می‌دهند که با لنز‌های تله‌فوتو گرفته شده‌اند.

درواقع، بدون اطلاع قبلی از نزدیکی ماه کامل، به احتمال زیاد اکثر مردم هیچ تفاوتی بین ماه کامل چهارشنبه و هر ماه کامل دیگری احساس نخواهند کرد. اما وقتی پای مفهوم «ابرماه» به میان می‌آید، همین افراد به بالا نگاه می‌کنند و می‌گویند که ماه بسیار بزرگتر از حالت عادی به نظر می‌رسد. چیزی شبیه به داستان «لباس جدید امپراتور» که به یک مغالطه منطقی معروف اشاره دارد.

بحث درباره روشنایی ماه کامل هم وجود دارد. سایت‌ها از این صحبت می‌کنند که ابرماه ۳۰ درصد روشن‌تر از سایر ماه‌های کامل است. اما این روشنایی چیزی حدود سه‌دهم بیشتر از نور ماه کامل معمولی است؛ بنابراین ماه شب چهارشنبه آن‌طور که فکر می‌کنید روشن‌ نخواهد بود.

با این حال، احتمالاً کسانی هستند که فکر می‌کنند در آن شب ماه کاملِ خیره کننده‌ای را خواهند دید.

توهم ماه یا خطای «بزرگ‌دیدن ماه»

ماه کامل چهارشنبه ممکن است بزرگ به نظر برسد، اما به دلیل دیگری. هنگامی که ماه حضیض نزدیک افق قرار دارد، می‌تواند کاملاً عظیم به نظر برسد. در آن زمان است که خطای «توهم ماه» یا خطای «بزرگ‌دیدن ماه» منظره‌ای واقعا خیره‌کننده ایجاد می‌کند. به دلایلی که اخترشناسان یا روان‌شناسان به طور کامل آن را درک نمی‌کنند، یک قمر در ارتفاع کم هنگامی که در نزدیکی درختان، ساختمان‌ها و دیگر اجرام پیش‌زمینه‌اش شناور می‌شود، بسیار بزرگ به نظر می‌رسد.

این واقعیت که ماه در روز چهارشنبه بسیار نزدیک‌تر از حد معمول خواهد بود، تنها به تقویت این اثر عجیب کمک می‌کند. بنابراین، یک ماه حضیض، که یا در هنگام غروب خورشید از شرق طلوع می‌کند یا در هنگام طلوع خورشید در غرب پایین می‌آید، ممکن است طوری به نظر برسد که نزدیک به زمین است و می‌توان آن را لمس کرد.

اثرات ماه کامل بر جزر و مد و احتمال وقوع سونامی در سواحل

ماه کامل همزمان با حضیض به این معنی است که برای چندین‌روز حوالی ۳۰ آگوست، دامنه جزر و مد بسیار بزرگ‌تر از حد معمول خواهد بود. این جزر و مد شاید حتی منجر به سیل جزئی در سواحل شود.

چنین جزر و مدی به‌عنوان «جزر و مد بهار حضیضه» شناخته می‌شود. کلمه بهار در این اصطلاح از کلمه آلمانی Springen مشتق شده است و ربطی به فصل بهار ندارد. جزر و مد بهاری زمانی رخ می‌دهد که ماه کامل و نو است. در این مواقع ماه و خورشید با زمین یک خط تشکیل می‌دهند، بنابراین اثرات جزر و مدی آن‌ها با هم جمع می‌شوند.

در ادامه حتما بخوانید تصاویری زیبا از «ابرماه آبی» شب گذشته در سراسر دنیا