پشت پرده تیپ‌های عجیب و آویزهای غریب سر و صورت نوجوانان

به گزارش شهرآرانیوز، برخی می‌گویند این هم مرحله‌ای از گذار از سنت به مدرنیته است و لاجرم باید جوانان و نوجوانان این دوران را با همین شکل و اوصاف بپذیرند و طی کنند، اما آیا پذیرش هر پدیده‌ای که در هر زمان و مکانی در حال ترویج بود را می‌توان روندی درست و منطقی تصور کرد؟

گوشه چشم چپِ دختری نوجوان آویزی دیده می‌شود که با عنوان "پیِرسینگ" مد شده، گوش راست پسری نوجوان گوشواره‌ای آویزان است و شلواری که از زانو تا ران پارگی مشهود دارد. در گستره‌ای وسیع‌تر می‌بینیم که تعداد این گونه تیپ‌ها در سطح جوامع بخصوص شهری بیشتر نمود می‌یابد نمودی که بیشتر معطوف به ظاهر و یک الگوبرداری صوریِ صرف است. اینجا بحث هویت پیش می‌آید. به راستی هویت چیست؟

هویّت یا کیستی به مجموعه نگرش‌ها، ویژگی‌ها و روحیات فرد و آنچه وی را از دیگران متمایز می‌کند، گفته می‌شود. هویّت عبارت است از مجموعه خصوصیّات و مشخّصات اساسی اجتماعی، روانی، فرهنگی، فلسفی، زیستی و تاریخی همسان که به رسایی و روایی بر ماهیّت یا ذات گروه، به معنای یگانگی یا همانندی اعضای آن با یکدیگر دخالت کند و آنها را در یک ظرف مکانی و زمانی معیّن به‌طور مشخّص و قابل قبول و آگاهانه از سایر گروه‌ها و افراد متعلّق به آنها متمایز سازد.

در فرهنگ‌های سنتی مفهوم «فرد» تقریباً وجود نداشت و «فردیّت» چندان پسندیده نبود. فقط پس از ظهور جوامع جدید و به خصوص بعد از تفاوت‌یابی و تقسیم کار بود که فرد به‌طور جداگانه در کانون مورد توجه قرار گرفت. اما «فردیت» به‌طور مسلم در تمام فرهنگ‌ها به درجات مختلف ارزشمند بوده است.

هویت انسانی، مقوله‌ای اجتماعی است. همه انسان‌ها به هنگام تولد، فارغ از اینکه در کجای زمین به دنیا می‌آیند یا از چه تعلق قومی و قبیله‌ای برخوردارند، دارای ویژگی‌های یکسان نوع انسانی، در میان انواع موجودات زنده هستند و هیچ گونه تفاوت ماهوی با یکدیگر ندارند؛ بنابراین، مقوله هویت انسانی که در دوران رشد و تکوین انسان در جامعه شکل می‌گیرد، کاملاً اجتماعی و جامعه شناسانه است و ربطی به خون و نژاد و رنگ پوست و … ندارد.

هویت اجتماعی انسان، از پنج مؤلفه پیروی می‌کند. به زبان دیگر، بر پایه پنج مؤلفه تأثیرگذار، شکل می‌گیرد، عوامل جغرافیایی ـ اقلیمی، عوامل سیاسی و تاریخی، عوامل اقتصادی و معیشتی، عوامل فرهنگی (زبان و ادبیات و هنر، میراث اساطیری، سنن و آداب، اعتقادات و آیین‌ها و رسوم و یادمان‌ها) و مؤلفه‌های تربیتی.

تعاریف هویت ما را به این مساله مهم رهنمون می‌کند که امروزه با این مفهوم و مشکلات برآمده از همین بحث مواجه هستیم. هویت یک امر اکتسابی است که با ویژگی‌هایی نظیر باهوش، خون گرم، صادق، دروغ گو، بد بین، حمایت گر و … تعریف می‌شود. درک انسان از تعاملات، افکار و اعمال تحت تاثیر هویت تعیین می‌شود؛ لذا هویت هر انسانی حاوی شخصیت، ارزش و باور‌های فردی اوست. علاوه بر این، هویت شامل نقش انسان در امید به آینده، جامعه، خانواده، خاطرات و علایق می‌شود.
در بحران هویت فرد از پیشرفت دور می‌شود و در مسیر تضاد، دوگانگی و پس روی گام بر میدارد. انسان در دوره نوجوانی سئوالات متداولی را درباره شخصیت و ماهیت فردی در سر می‌پروراند. در صورتی که خانواده در این دوره نتواند به خوبی از پس سئوالات نوجوان برآید، فرد در راستای ورود به جامعه در رابطه با مشکلات شخصیتی مواجه می‌شود.

از مولفه‌های اصلی برای کمک به شکل‌گیری هویت نوجوانان، تشریح ارزش‌ها و حتی سرگرمی‌ها و علایق آنها از طریق والدین است که می‌تواند در این مسیر راهگشا باشد و به سیر تکاملی شخصیت و هویت نوجوان کمک کند. اینکه برای فرزندانمان توضیح دهیم که شادمانی دائمی و خرسندی در زندگی به معنای پیروی ظاهری و شکل فرآیندی مبالغه‌ای مد و الگو‌های زودگذر نیست و آنها را از آسیب‌های کوتاه و بلند مدت این شیوه زیست جمعی آگاه کنیم.

یکی از مسائلی که نیاز هر انسان بخصوص در دوره نوجوانی است، بحث روابط بین فردی و دوستیابی است که می‌تواند تاثیرات جدی مثبت یا منفی بر سرنوشت آنها داشته باشد. باید به او بیاموزیم که در تعاملات جامعه از روابط و رفتار‌ها مبنایی برگزیند به دور از تابع اهمیت افراطی به قضاوت و نگاه دیگران بخصوص اگر نوجوان در شرایطی است که تحت تاثیر دوستان و همکلاسی‌ها برای ظاهر و لباسش حساسیت داشته باشد و بخواهد خود را مطابق و مشابه آنها کند که قطعا این روند می‌تواند موجب اختلالات روانی و تاثیرات منفی بر عملکرد آموزشی و تحصیلی وی داشته باشد.

دسته‌ای از نوجوانان هستند که درگیر رقابت‌های ظاهری در جامعه شده‌اند و هر روز خود را ورانداز می‌کنند که آیا از نظر ظاهر اعم از تی شرت و شلوار و کفش و بزک از دیگران عقب نمانده باشند و این میل و گرایش به دیده شدن که البته از غرایز انسانی به شمار می‌رود در این مرحله وارد فاز بحران شده و نیازمند مراقبت خانواده و همچنین دستگاه‌ها و نهاد‌های مرتبط است.

جامعه شناسان مد را یک پدیده اجتماعی می‌دانند که افراد را با یکدیگر همرنگ می‌کند. بسیاری از جوانان مد را عامل تعیین کننده‌ای در جهت مشخص شدن طبقه اجتماعی خود می‌دانند، اما موضوعی که حائز اهمیت است، تقلید افراد و مد‌هایی است که هیچ گونه نسبتی با فرهنگ جامعه آنان ندارد؛ و اینجا بحث تقابل هویت فرد با خانواده و مشکلات منتج از آن به میان می‌آید.

دامنه انحرافات اجتماعی، بسیار گسترده است و این مساله می‌تواند با خرده نظام‌های اجتماعی، شخصیتی، فرهنگی و مختصات بنیادین محیط اجتماعی کشور مرتبط باشد. علل و عوامل انحرافات اجتماعی در دو سطح فردی و اجتماعی تبیین می‌شود که در این مقال بحث معطوف به هویت یا بحران هویت است که البته سهم قابل توجهی از آن متوجه عوامل بیرونی و به اصطلاح تهاجم فرهنگی‌ست که از سوی مهاجمان، طی سالیان و با بودجه‌های هنگفت پیگیری شده است.

زمانی که فرد در تعریف و بازنمود هویت خود به دنبال تقلید از دیگران باشد اینجا بُعدی از هویت اجتماعی مطرح می‌شود که به علت پیچیدگی و در هم تنیدگی پدیده‌‏ها‏ی اجتماعی، ارائه تعریفی روشن که همه ابعاد هویت اجتماعی را بیان کند، بسیار مشکل می‌سازد. با این وجود، هویت یک امر ثابت و لایتغیر برای افراد نیست، به عبارت دیگر مانند یک معنا برای یک لفظ، ذاتی افراد نیست، بلکه محصول توافق یا عدم توافق جمعی است و همیشه قابل نقد و ارزیابی است.

منبع: ایسنا

در ادامه حتما بخوانید کدام هویت؟