دهه کرامت؛ فرصتی برای بازخوانی شاخصه‌های کرامت

اهل‌بیت (ع) اهل کرامت بوده‌اند. با نام هریک از آنان، کرامت به ذهن و یاد انسان می‌آید. کرامت به ‎معنای ارجمندی، بخشندگی، بزرگواری، بزرگی ‎ورزیدن، سخاوت، شرافت و نیک‌سیرتی است. امام‌هادی (ع) در زیارت جامعه کبیره، دوبار واژه کرم را برای اهل‌بیت (ع) به‌کار برده‌اند.

 آن حضرت در فراز نخست این زیارت فرموده‌اند: «السلام‌علیکم یا اهل‌بیت النبوه... و اصول الکرم: درود بر شما‌ ای اصول کرم!». اصول، جمع اصل است و اصل به‌معنای ریشه، بن، شالوده، پایه، اساس و بنیان، بنابراین امامان (ع) اساس و ریشه همه بزرگواری‎ها و شرافت‎ها هستند و همه نشانه‌های کرامت را دارند.

آن حضرت در فراز دیگر زیارت جامعه کبیره که برای هریک از چهارده معصوم (ع) می‎توان خواند، فرموده‌اند: «وسجیتکم الکرم: و خصلت و سرشت و منش شما کرامت است» (الوافی، ج ۱۴، ص ۱۵۷۳). اهل‌بیت (ع) خود در عمل همه شاخصه‌های کرامت را دارا بودند و نشانه‌های کرامت را به جهانیان آموزش داده‎اند. مکارم و فضیلت‎های اخلاقی زیادی در معارف اهل‌بیت (ع) برای تعریف و توصیف کرم ذکر شده است.

امام‌صادق (ع) درباره نشانه‌های کرم فرموده‌اند: «ثلاثه تدل علی کرم المرء: حسن‌الخلق و کظم‌الغیظ و غضّ‌الطّرف: سه چیز نشانه بزرگواری و کرامت انسان است: خوش‌خویی و فروبردن خشم و فروهشتن چشم از آلودگی‎ها و حرام‎ها» (تحف‌العقول عن‌آل‌الرسول (ع)، ص ۳۰۹). امام‌صادق (ع) در این حدیث، سه شاخصه کرم را به جهانیان اعلام کرده‌اند و هرکه جامع این صفات ارزشمند باشد، صاحب کرم است. این سه فضیلت اخلاقی، دلالت بر کرامت انسان می‎کند و کرامت را نشان می‎دهد.

حسن خلق؛ یکی از آن ویژگی‌هایی که در عالی‌ترین سطح در پیامبر خدا (ص) و امامان (ع) وجود داشته است، حسن خلق است. برخورد زیبا و گفتار و رفتار نیک و دوری از بداخلاقی و تندخویی، نشانه کرم انسان است. انسان می‎تواند در خانواده و جامعه، خوش‌اخلاق باشد یا بداخلاق. انسان‎های دارای کرم به خوش‌اخلاقی عادت دارند و به حسن‌خلق شناخته می‎شوند.

کظم غیظ؛ فرو هشتن چشم از آلودگی‎ها و چشم‌پوشی از حرامهای الهی، ویژگی اهل کرم است. غیظ به‌ معنای خشم شدید است. در خانواده و جامعه، ممکن است افرادی رفتار ناهنجار داشته باشند و سخن زشت به زبان جاری کنند که انسان را عصبانی کند. ولی اهل کرم از اظهار خشم خودداری می‎کنند و آن را در درون خود نگه می‎دارند و آشکار نمی‌سازند و به آن ترتیب اثر نمی‌دهند. کظم‌غیظ یک امتیاز بزرگ برای اهل کرم است. در هنگام خشم، انسان‎های خشمگین دست به اقدامات خشونت‎بار می‎زنند که پس از آرام شدن از آن پشیمان می‎شوند، درحالی‌ که اهل کرم از رفتار و گفتار خشونت‌آمیز به‌دور هستند.

غض‌الطرف؛ باید از کار‌های حرام رهایی یافت. عمل حرام و نگاه حرام و اقدامات حرام در کار‌های اهل کرم وجود ندارد. اهل کرم از آلودگی‎ها و محرمات پاک‎ هستند. فروهشتن چشم از معصیت و گناه، امتیاز سوم اهل کرم است.

دهه کرامت، یادآور اصول کرم یعنی اهل‎بیت (ع) است و فرصتی برای بازخوانی رفتار و گفتار امامان (ع) و پیروی از آنان. امام‌رضا (ع) و حضرت فاطمه‌معصومه (س)، دختر امام‌موسی‌بن‌جعفر (ع) و خواهر امام‌رضا (ع) و همچنین احمدبن‌موسی‌الکاظم، شاهچراغ، برادر امام‌رضا (ع)، از خاندان کرم بوده‌اند. امامان و امام‌زادگان، تربیت‌شده مدرسه امامان، الگو‌هایی عالی برای بشرند و پیروی از آنان، ما را به نجات و سعادت می‌رساند.