آیینها و سنن اجتماعی از گذشته در جوامع انسانی وجود داشته و با وجود تغییرات زندگی بشر همچنان پابرجا است. آیینها در واقع ساحتی جامعه شناسی و مردم شناسی داشته و پدیدههایی هستند که علاوه بر شور عقلانی با میزانی از درک محیطی نیز در ارتباط هستند.
این آیینها و سنن در شهرها منجر به شکل گیری نظم و انضباطی میشود که نهایتا پاسخگوی نیازهای روانی افراد از گذشته تاکنون بوده است. امیل دورکیم جامعه شناس وجود مناسک را برای زندگی اخلاقی به اندازه خوراک برای رشد و نگه داشت جسم ضروری میداند. تنوع و تعداد آیینها نشانی از غنای فرهنگی هر جامعه محسوب میشود
هجوم افکار و عقاید جدید در دنیای مدرن شدت بیشتری یافت، اما بازهم نتوانسته است وجود برخی از آیینها را در میان مردم کمرنگ کند. قدمت و سابقه الگوها و کهن الگوها این آیینها را به زندگی مردم پیوند زده و کارکردهای مناسبی برای آن ایجاد کرده است. این کهن الگوها با وجود قدمتشان همچنان میتوانند شور و شعفی در نسل جدید ایجاد کنند.
آیینها و مراسمات بخش مهمی از فرهنگ و تاریخ یک جامعه هستند و به تقویت هویت فرهنگی و انتقال آن به نسلهای بعدی کمک کرده و این آشنایی با ارزشها و هویت تاریخی احساس تعلق به گروه فرهنگی را ایجاد و تقویت میکند. احساس تعلق و هویتی که میتواند از بسیاری از آسیبهای اجتماعی ناشی از عدم احساس تعلق جلوگیری نماید.
بسیاری از رفتارهای آیینی به عنوان یک رکن مهم زندگی اجتماعی، فرهنگی و سیاسی افراد را در جوامع مختلف شکل میدهند. از سوی دیگر برگزاری آیینها به صورت اجتماعی فرصتی برای اجتماع و تقویت روابط اجتماعی فراهم میکنند و میتواند به ایجاد و تقویت پیوندهای خانوادگی، دوستی و جامعه و همچنین تقویت وحدت و همبستگی اجتماعی مراسمات جمعی و آیینها میتوانند به تقویت وحدت و همبستگی اجتماعی کمک کنند. این رویدادها فرصتی برای تجمع افراد مختلف با پسزمینههای گوناگون و ایجاد حس مشترک و همبستگی محسوب میشود.
در این بین آیینها و مراسمات مذهبی جایگاه ویژهای در جوامع دارد، این نوع از مراسمها به دلیل دارا بودن ویژگی هایی، چون تنوع، گستردگی، پویایی و تاثیرات فرا زمان و مکانی که دارند بخش عمدهای از کنشهای جمعی ما را شامل میشوند.
برگزاری مراسمهای مربوط به محرم و عاشورا یکی از برجستهترین آیینهای مذهبی در کشور ماست که ریشهها و پیوندهای عمیقی با فرهنگ ایرانی پیدا کرده است. چنین مراسمهایی از قدمت بالایی برخوردارند و سال هاست که در تمامی مناطق کشور و برای تمامی افراد از سن و جنسهای متفاوت برگزار شده اند. مراسم عاشورا شاید بهترین نمونه از پیوند میان اعتقادات دینی و کنشهای اجتماعی باشد.
از این رو برگزاری آیینهای محرم دارای کارکردهای بسیاری از جمله انتقال ارزشها و ایجاد فضای فرهنگی مناسب و در نتیجه شکل گیری انضباط و احساس تعلق و هویت میان شهروندان خواهد شد و میبایست از نظر کارکردهایی که برای جامعه دارد مورد بررسی بیشتر قرار گیرد.