ثبت امید و زندگی در دل جنگ و آوارگی

شکیبا افخمی راد | شهرآرانیوز؛ نشست عکاسی با موضوع عکاسی مستند و عکاسی حوزه مقاومت در جنوب لبنان با حضور محمدحسن شحادی، هنرمند لبنانی،  در حوزه هنری انقلاب اسلامی خراسان رضوی برگزار شد. این عکاس و طراح گرافیک لبنانی همراه با دیگر هنرمندانی از کشور‌های بحرین، امارات، هند، عراق و ترکیه برای حضور در دومین آفرین واره «راوی عشق» که از ۲۳ تا ۳۰ تیر در استان زنجان برگزار شد، به ایران آمده بود تا از مراسم محرم عکاسی کند. 

در این بین، فرصتی هم پیش آمد تا شحادی به مشهد بیاید و کارگاهی با موضوع عکاسی مستند و عکاسی حوزه مقاومت و جنوب لبنان برای علاقه‌مندان برگزار کند. او مدرک کارشناسی ارشد در رشته پژوهش هنر دارد و دوره‌های تخصصی مختلفی را در سطح ملی و بین المللی گذرانده است. این هنرمند که سابقه فعالیت در زمینه‌های مختلف رسانه‌ای را در کارنامه دارد و در دانشگاهی در لبنان نیز تدریس می‌کند، تا امروز عکس‌های ویژه‌ای از جنگ ۳۳ روزه لبنان، مراسم تشییع شهدا که در جنوب لبنان برگزار می‌شود و همچنین مراسم عزاداری محرم و صفر در نقاط مختلف را به ثبت رسانده است. 

او برخی از این آثار را در این کارگاه در مشهد به نمایش گذاشت و توضیحاتی درباره آن‌ها ارائه داد. البته متأسفانه حوزه هنری استان نتوانسته بود برای این نشست مترجمی متخصص هماهنگ کند تا محمدحسن شحادی توضیحاتش را به راحتی ارائه دهد و جلسه پرسش و پاسخ خوبی شکل بگیرد. ازاین رو این برنامه آن طور که حاضران انتظار داشتند، پیش نرفت.

نمایش مجموعه عکسی از زلزله حلب

اولین مجموعه عکسی که شحادی در این نشست به نمایش گذاشت، عکس‌هایی از شهر حلب در سوریه بود. او دو سال پیش بعد از وقوع زلزله به این شهر رفته و تصاویری را ثبت کرده بود. در این مجموعه، عکس‌هایی از دورنمای شهر حلب بعد از زلزله، فوتبال بازی کردن کودکان، سکونت مردم زلزله زده در قبرستان و مسجد دیده می‌شد. شحادی این عکس‌ها را به درخواست کشور لبنان برای چاپ در روزنامه‌ها گرفته بود. او همچنین مجموعه عکسی با عنوان «انعکاس تصویر افراد زلزله زده در آینه» را در این کارگاه ارائه داد. 

مجموعه عکسی که پس زمینه اش خرابی بود، ولی در آینه امید و آرزوی مردم زلزله زده دیده می‌شد. درواقع در این عکس‌ها زندگی با وجود همه مشکلات جریان داشت. شحادی برای ثبت این مجموعه عکس با دست چپ آینه و با دست راست دوربین را گرفته و همچنین تلاش کرده است عمق میدان در آینه با پس زمینه عکس برابر باشد.

جریان داشتن امید به جای غم در تصاویر

شحادی که تلاش می‌کند در عکس هایش دخل وتصرف نکند و همان چیزی را که در لحظه ثبت کرده است، به مخاطبش ارائه دهد، در بخش بعدی کارگاه مجموعه عکس‌هایی از جنوب لبنان و بیروت را به نمایش گذاشت. او از تظاهراتی که بعد از طوفان الاقصی در بیروت برگزار شده بود و همچنین روضةالشهدای بیروت که محل دفن شهدای جدید لبنان است، عکاسی کرده است. از میان عکس‌هایی که شحادی از مراسم تشییع شهدا در مناطق مختلف لبنان به حاضران در کارگاه نشان داد، مراسم تشییع دو نوجوان که بعد از طوفان الاقصی به شهادت رسیده بودند، بسیار تکان دهنده بود. 

این هنرمند در چندین روستای نزدیک به فلسطین هم عکاسی کرده است؛ روستا‌هایی که بسیار به مراکز جنگی اسرائیل نزدیک هستند و تقریبا هر روز، با اصابت بمب روبه رو می‌شوند. به گفته شحادی این روستا‌ها تخلیه شده اند و مردم عادی در این مناطق ساکن نیستند. نکته جالب توجه در عکس‌های شحادی، جریان داشتن امید به جای غم است. به گفته او، برای مردم اینکه یکی از اعضای خانواده شان شهید شود، افتخار است و آن‌ها پیش از تسلیت گفتن، به یکدیگر تبریک می‌گویند.

همیشه دوربینم همراهم است

شحادی درباره حضور مردم در مناطق جنوبی لبنان نیز گفت: مردم با وجود آنکه در روستا‌های نزدیک به فلسطین ساکن نیستند، برای شرکت در مراسم تشییع شهدا به این مناطق می‌روند تا نشان دهند که از اسرائیل نمی‌ترسند. آن‌ها پیش از شروع مراسم به خانه‌های تخریب شده شان سر می‌زنند و وسایلی را که نیاز دارند، برمی دارند و حتی در کنارهم دقایقی در میان آوار‌ها می‌نشینند. 

این هنرمند با نشان دادن عکس دختربچه‌ای که تصویری از سیدحسن نصرا... در دست داشت نیز گفت: مردم این مناطق وقتی عکسی از سیدحسن نصرا... را از زیر آوار پیدا می‌کنند، بسیار خوش حال می‌شوند. شحادی با بیان اینکه همیشه سعی می‌کند دوربینش همراهش باشد، یادآور شد: به طور معمول خودم شخصا برای عکاسی به مناطق مختلف می‌روم، اما در این سال‌ها گاهی هم پیش آمده است که به درخواست حزب ا... لبنان از برخی مناطق و مراسم‌ها عکاسی کرده باشم. او در پایان این کارگاه عکس‌هایی از برگزاری مراسم عاشورا در شهر‌های جنوب لبنان و همچنین تصاویری را که از مراسم عزاداری در زنجان و روستای ارمغانخانه گرفته بود، به حاضران ارائه داد.

محمدحسن شحادی، عکاس لبنانی، در گفتگو با شهرآرا:
عکاسان مقاومت باید با قلبشان وقایع را احساس کنند

در حاشیه کارگاه عکاسی در حوزه هنری، فرصتی پیش آمد تا با محمدحسن شحادی، عکاس لبنانی، گفت وگویی کوتاه درباره عکاسی مقاومت داشته باشیم. از او در ابتدا پرسیدیم که یک عکاس مقاومت چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد تا در رقابت با رسانه‌های غربی موفق عمل کند که گفت: اولین نکته مهم این است که فردی که می‌خواهد در زمینه عکاسی مقاومت فعالیت کند، باید ارتباطی با موضوع برقرار کرده باشد؛ برای مثال از اهالی مناطق جنگ زده باشد یا احساساتش با اتفاقاتی که رخ می‌دهد، برانگیخته شده باشد. درواقع وقتی این وقایع در قلب عکاس اثر بگذارد، او می‌تواند بهترین اثرش را به ثبت برساند.

این هنرمند درباره چالش‌های پیش روی عکاسان مقاومت نیز گفت: عکاسان مقاومت باید بدانند که همیشه در معرض خطر هستند. همچنین باید این موضوع را هم مدنظر داشته باشند که از مراسم و مناطقی عکس برداری می‌کنند که درد و رنج زیادی را به آن‌ها منتقل خواهد کرد، مانند مراسم تشییع شهدا یا مناطقی که بمباران شده اند. 

شحادی که سال هاست برای عکاسی به مناطق مختلف جنگ زده می‌رود، با اشاره به کم بودن تعداد علاقه‌مندان به عکاسی مقاومت در لبنان یادآور شد: تعداد عکاسان فعال در حوزه‌های مختلف در لبنان بسیار زیاد است، ولی از آنجایی که تلویزیون و رسانه‌های لبنان با مقاومت و مردم جنوب چندان همراه نیستند، عکاسان کمی در حوزه مقاومت فعالیت می‌کنند. درواقع آن‌هایی که برای عکاسی به جنوب می‌روند، از اهالی خود آن مناطق هستند.

در ادامه نظر او را درباره ثبت وقایع غزه توسط عکاسان پرسیدیم و اینکه چقدر عکس‌های منتشرشده توانسته اند عمق فاجعه رخ داده در این منطقه را نشان دهند که می‌گوید: به نظرم عکاسان در غزه و لبنان بعد از طوفان الاقصی عملکرد بسیار خوبی داشته و توانسته اند با آثارشان مردم دنیا را تحت تأثیر قرار دهند.

شحادی همچنین همه گیرشدن عکاسی در میان عموم مردم را اتفاقی مثبت برای ثبت وقایع مختلف دانست و گفت: عکس‌هایی که مردم عادی می‌گیرند، برای نشان دادن بعد خبری وقایع مفید است، ولی بدون شک نمی‌توانند جای عکاسی تخصصی را بگیرند، چون به هرحال عکاسان حرفه‌ای هدفمند و برمبنای موضوع عکاسی می‌کنند و می‌توانند تأثیرات بسیاری بگذارند. 

این هنرمند که در طول سال‌های فعالیتش، هم عکس‌های هنری و هم خبری به ثبت رسانده است، درباره ترجیح شخصی اش در حوزه عکاسی گفت: همیشه کسانی هستند که در حوزه عکس خبری فعالیت کنند. ازاین رو من همواره تلاش کرده ام از جنبه دیگری به وقایع نگاه کنم. 

او با اشاره به اینکه عکس‌های خبری را بیشتر به سفارش ارگان‌ها و نهاد‌های مختلف ثبت می‌کند، یادآور شد: عکس‌های خبری برای نشان دادن وقایع عمومی به مردم بسیار خوب است، ولی نمی‌تواند همه جنبه‌های مختلف را نشان دهد. درواقع عکاس اگر بخواهد جنبه‌های خاص وقایع را ثبت کند، باید به سراغ عکاسی هنری و فنی برود. برای مثال من وقتی بعد از بمباران‌ها عکاسی می‌کنم، به دنبال انتقال موضوع و پیامی هستم که شاید در عکس خبری به هیچ عنوان دیده نشود.

در ادامه حتما بخوانید مسیر خروج هنرمندان از انزوا