از قصه پیروزی تا غصه گمنامی

فهیمه شهری
خبرنگار شهر آرا محله
اولین بار سافت‌بال در شیکاگو و در سال ۱۸۸۷ از سوی جورج هانکوک ابداع شد. ماجرا از این قرار است که جمعی از دانشجویان دانشگاه‌های هاروارد و ییل، در حال شنیدن گزارش رادیویی یک مسابقه فوتبال در باشگاه قایقرانی فارگارت بودند. پس از اتمام مسابقه و مشخص شدن نتیجه بازی، هنگامی که پول شرط‌بندی پرداخت شد یکی از دانشجویان ییل، دستکش بوکس را سمت یکی از هواداران هاروارد پرتاب کرد. هوادار هم چوبی برداشت تا دانشجوی ییل را بزند. در این هنگام، جرج هانکوک فریاد زد و از آن‌ها خواست که به جای دعوا، توپ بازی کنند. هانکوک دستکش بوکس را گره زد و آن را به شکل یک توپ درآورد. از دسته جارو هم به عنوان چوب بازی استفاده کرد. به این ترتیب اولین مسابقه سافت‌بال در روز ۱۶ سپتامبر سال ۱۸۸۷ در باشگاه قایقرانی فارگارت برگزار شد و با امتیاز ۴۴-۴۰ به پایان رسید. پس از این، سافت‌بال، کم کم توسعه پیدا کرد و در شهر‌ها و کشور‌های دیگر، طرف‌دارانش افزایش یافت. قوانین این بازی که الهام گرفته از بیس‌بال است، مرتب دستخوش تغییراتی شد و ابداعات گوناگونی در آن شد. سافت‌بال امروزی، یک ورزش تیمی برای آقایان و خانم‌هاست که با توپ و چوب انجام می‌شود. شیوه بازی به این شکل است که توپ از سوی بازیکنی به نام «پیچر» برای بازیکنی از تیم حریف به نام «بتر» انداخته می‌شود تا او با «چوب» یا «بت» توپ را بزند و بازی آغاز شود. بازیکنی که توپ را با چوب می‌زند باید به ترتیب بیس یا ایستگاه موجود در زاویه زمین مربعی شکل را بدود تا به محلی که از آنجا بازی را آغاز کرده است، برسد و بتواند یک امتیاز برای تیمش بگیرد.
ورزش سافت‌بال از سال ۱۳۷۶ وارد ایران شد و با کمک ژاپنی‌های مقیم تهران، ایرانیان با علوم فنی این رشته آشنا شدند. از سال ۸۲ نیز، مجوز این ورزش برای بانوان صادر شد. مهرناز مشیریان، از شهروندان محله امامت، است که جزو اولین طرفداران و بازیکنان سافت‌بال در مشهد و ایران محسوب می‌شود. او بازیکن تیم ملی سافت‌بال و همچنین از مربیان این رشته است. مشیریان همراه تیمش، پنج دوره قهرمان کشوری و لیگ را در کارنامه‌اش دارد. در ادامه مطلب، بیشتر با این ورزشکار سی و شش ساله آشنا می‌شویم.

مهرناز مشیریان، پنجمین و آخرین فرزند خانواده است. از دوران کودکی علاقه زیادی به ورزش نشان می‌دهد. از دوچرخه‌سواری در کوچه و خیابان، شروع می‌کند، اما خیلی زود جذب ورزش‌های توپی می‌شود. برادرش که ۳ سال از او بزرگ‌تر است، عاشق توپ و فوتبال بود، بنابراین عمده بازی‌های کودکی مشیریان را توپ بازی با برادرش تشکیل می‌دهد. پدرشان در حیاط خانه یک تور بسکتبال نصب می‌کند که مهرناز و برادرش هر روز ساعت‌ها با آن بازی می‌کردند. تور در جایی بود که توپ به پنجره‌ها اصابت نمی‌کرد، اما به گفته خودش، تا دلتان بخواهد در حیاط منزل همسایه می‌افتاد. در فصل‌های زمستان و دیگر مواقعی که هال خانه، زمین بازی این خواهر و برادر بوده است، در اثر برخورد توپ با لوستر و لوازم منزل، هر روز خسارتی به بار می‌آورند که پدر و مادر با صبوری از کنار آن می‌گذشتند و این ضرر‌ها هیچ وقت باعث نشد مانع بازی این دو فرزند ورزش‌دوست شوند. صبوری‌ها و حمایت‌های پدر و مادرشان، اکنون به ثمر نشسته است و این دو فرزند بازیگوش، اکنون که دوران جوانی خود را می‌گذرانند، هر دو جزو ورزشکاران موفق و از مربیان تیم ملی هستند. مهرناز در دوران کودکی بیشتر ورزش‌ها از جمله، فوتبال، بسکتبال، والیبال، شنا، پینگ پنگ و ... را امتحان می‌کند و سرانجام علاقه به بسکتبال را در خود بیشتر می‌بیند و بر این رشته متمرکز می‌شود. او از دوران دبستان، فراگیری و تمرین بسکتبال در سالن‌های ورزشی را آغاز می‌کند و تا دوران دبیرستان به همین روال ادامه می‌دهد. زمانی‌که او در مقطع راهنمایی و دبیرستان تحصیل می‌کرد، برادرش با رشته سافت‌بال آشنایی پیدا می‌کند و به سمت این رشته می‌رود. مهرناز که از کودکی هم‌بازی برادر بوده و ورزش‌های متعددی را فرا گرفته است، به یادگیری سافت‌بال علاقه نشان می‌دهد و چندی نمی‌گذرد که سافت‌بال جای بسکتبال را برایش می‌گیرد و آن را به عنوان ورزش اول خود انتخاب می‌کند. در این زمان برادرش تنها مربی سافت‌بال استان خراسان بوده است و مهرناز همه اصول بازی را از او فرا می‌گیرد.

از بازیکنی تا مربیگری
از آنجایی که در این سال‌ها، برای اولین بار سافت‌بال وارد ایران شده بود، هنوز بازیکن و حامی جدی‌ای نداشت و مهرناز و برادرش در واقع جزو اولین فراگیران سافت‌بال در استان و کشور هستند. سال ۸۲ فدراسیون مجوز بازی سافت‌بال برای بانوان را صادر می‌کند. تا قبل از این، در هیچ سالنی، زمین سافت‌بال نبود و بانوان اجازه انجام آن را نداشتند بنابراین مهرناز در خانه تمریناتش را انجام می‌داد، اما از این پس، سالن در اختیار او و دیگر بانوان علاقه‌مند به این رشته قرار می‌گیرد. سال ۸۲ یک مربی خارجی برای آموزش سافت‌بال به ایران می‌آید. یک سال بعد، اداره تربیت بدنی مشهد اولین استعدادیابی برای رشته سافت‌بال بانوان را انجام می‌دهد و حدود ۴۰ نفر معرفی می‌شوند که از بین آن‌ها ۲۰ نفر به عنوان اعضای تیم انتخاب می‌شوند. مهرناز هم جزو این گروه بوده است. پس از مدتی یک مسابقه چهارجانبه با تیم‌هایی از تهران، مشهد، بوشهر و کرج، برگزار می‌شود که در آن، تیم سافت‌بال بانوان مشهد مقام سومی را به دست می‌آورد. چند ماه بعد که این رشته در بین بانوان دیگر استان‌های کشور جای خود را باز می‌کند، مسابقات با حضور ۱۲ تیم برگزار می‌شود و در واقع اولین دوره مسابقات کشوری سافت‌بال بانوان بوده است که در آن، تیم مشهد مقام قهرمانی را کسب می‌کند. مهرناز پس از این موفقیت‌ها با انگیزه بیشتری تمریناتش را زیر نظر برادرش ادامه می‌دهد تا اینکه سال ۸۵ با حضور مربیانی از آمریکا و کانادا، دوره مربیگری رشته سافت‌بال در تهران برگزار می‌شود و مهرناز هم در آن شرکت می‌کند. او در این دوره، مدرک مربیگری درجه ۳ سافت‌بال را به دست می‌آورد و از این پس، مربیگری تیم سافت‌بال بانوان مشهد به او سپرده می‌شود. مهرناز مشیریان از این پس، هم نقش بازیکن و هم نقش مربی را بر عهده دارد.
استعدادیابی برای این رشته ورزشی، در سال‌های بعد ادامه می‌یابد و دو تیم سافت‌بال بانوان در مشهد تشکیل می‌شود؛ تیم قهرمان و تیم مبتدی که مربیگری هر دو با مشیریان است تا سال ۹۰ تیم سافت‌بال بانوان مشهد هر سال در مسابقات کشوری شرکت می‌کند و مقام به دست می‌آورد. از سال ۹۱ مسابقات لیگ کشوری آغاز می‌شود که در این سال هم تیم سافت‌بال بانوان مشهد مدال قهرمانی را از آن خود می‌کند. سال ۹۲ و ۹۶ نیز این تیم در مسابقات لیگ به ترتیب مقام‌های اول و دوم را به دست می‌آورد. سال ۹۶، فدراسیون ۲ نفر از منتخبان ورزش سافت‌بال را انتخاب می‌کند که مهرناز مشیریان یکی از آن‌هاست و برای شرکت در همایش مربیگری این رشته ورزشی، عازم ژاپن می‌شود. در این همایش، قانون‌های جدید سافت‌بال، نحوه آموزش آن، مربیگری این رشته و ... بیان می‌شود که تجربه خوبی برای او رقم می‌زند.

تجربیات سفر به ژاپن
او به خاطر علاقه وافری که به سافت‌بال دارد با هزینه خودش سه روز اضافه‌تر در ژاپن (توکیو) می‌ماند تا بازی‌های آن‌ها را از نزدیک ببیند. به گفته خودش، از طریق اینترنت، مسیر چند ورزشگاه ورزشی ژاپن را پیدا می‌کند و به طور اتفاقی متوجه می‌شود که مسابقات لیگ دانشگاهی و لیگ اصلی آن‌ها در حال انجام است. فرصت را غنیمت می‌شمرد و به کسب تجربه می‌پردازد. همچنین فعالیت چند مدرسه سافت‌بال ژاپن را از نزدیک می‌بیند. با وجود اینکه او در این روز‌ها به صورت شخصی (نه از طرف فدراسیون) با بازیکنان و مربیان سافت‌بال ژاپن ارتباط برقرار می‌کند، برخورد خوب، فرهنگ بالا و روحیه میهمان‌نوازی ژاپنی‌ها را می‌بیند؛ به او اجازه می‌دهند از تمرینات آن‌ها فیلم و عکس بگیرد و با مربیان و بازیکنانشان به گفتگو بنشیند. او در مشاهداتش به ارزش‌گذاری زیاد ژاپنی‌ها برای سافت‌بال اشاره می‌کند به گونه‌ای که در ابتدا و انتهای بازی و هنگام ورود عضو جدید به تیم، قوانین و آداب و رسوم محترمانه خاصی اجرا می‌کنند که خاطراتی ماندگار را در ذهن مشیریان رقم زده است و او از این روزها، به عنوان بهترین روز‌های ورزشی عمرش یاد می‌کند.
او همچنین سال ۹۳ در دوره آموزش مربیگری ترکیه شرکت می‌کند و مدرک مربیگری درجه یک آن‌ها را کسب می‌کند. به دنبال این سفر، پس از چندی، مربی کشور ترکیه از مشیریان دعوت می‌کند تا در تیم سافت‌بال آن‌ها بازی کند. او با علاقه این پیشنهاد را می‌پذیرد تا اولین بازیکن سافت‌بال ایرانی باشد که در تیم دیگر کشور‌ها بازی کرده است. در این مسابقه هم به اتفاق تیم، مقام قهرمانی را کسب می‌کند تا خاطره شیرینی دیگر در ذهنش رقم بخورد.
سال ۹۵ مجدد یک دوره مربیگری در تهران برگزار می‌شود که مشیریان در آن نیز حضور پیدا می‌کند و از آموزش‌های مربی ایتالیایی این دوره بهره‌مند می‌شود. این بازیکن و مربی تیم ملی سافت‌بال کشورمان، تابستان ۹۸ هم به عنوان تنها بانوی عضو کمیته فنی مسابقات قهرمانی کشور سافت‌بال در جایگاه حاضر می‌شود. مشیریان در ادامه از این می‌گوید که از سال ۹۶، به دنبال تغییراتی که فدراسیون ایجاد می‌کند و با خارج شدن این رشته از فدراسیون و پیوستن به انجمن‌های رشته‌های ورزشی و بعضی مشکلات دیگر، رشته سافت‌بال با مشکلات مالی روبه‌رو می‌شود که این امر، برگزار نشدن مسابقات، اعزام نشدن به مسابقات تیم ملی و ... را در پی دارد و به دنبالش با بی‌انگیزه شدن بازیکنان، تیم، توان و قدرت قبل را ندارد. بعضی بازیکنان به سمت دیگر رشته‌های ورزشی رفته‌اند و عده‌ای هم که مانده‌اند از انگیزه کافی برای انجام دادن تمرینات برخوردار نیستند. این بازیکن تیم ملی سافت‌بال کشورمان، به مشکلاتی که بازیکنان این رشته با آن رو‌به‌رو هستند، اشاره می‌کند و می‌گوید: ورزش سافت‌بال بانوان هیچ حامی ندارد، سالن و زمین چمن مخصوص نداریم و به سختی مکانی در اختیارمان گذاشته می‌شود. همچنین وسایلی که برای این ورزش لازم است و اکنون در اختیار داریم، مربوط به چندین سال پیش است که همه فرسوده شده‌اند. البته ناگفته نماند که وسایل این ورزش تحت‌تأثیر افزایش قیمت دلار، بسیار گران شده است به عنوان مثال ما دستکش مرغوب سافت‌بال را با قیمتی حدود ۳۰۰ هزار تومان خریداری می‌کردیم که حدود ۱۰ سال عمر داشت، اما اکنون برای خرید دستکشی که کیفیتش از آن کمتر است باید دو میلیون تومان بپردازیم. بت یا همان چوب بازی، قیمتش بالای سه میلیون تومان است و هر روز نوع جدیدتر و مرغوب‌تر آن که سبک‌تر و راحت‌تر است وارد بازار می‌شود، اما ما هنوز از همان بت کهنه قدیم استفاده می‌کنیم و بودجه خرید بت‌های جدید را نداریم.

رنج‌های گمنامی
او همچنین به غریب و ناشناخته بودن این ورزش در بین مردم و حتی اهالی ورزش اشاره می‌کند و می‌افزاید: متأسفانه نگاه‌های بیشتر مردم به سمت ورزش‌هایی مثل فوتبال است و شهروندان هیچ شناختی از این رشته ورزشی ندارند حتی برخی مسئولان ورزشی نیز بازی سافت‌بال را نمی‌شناسند بنابراین بی‌توجهی‌های بسیاری به آن می‌شود. به عنوان مثال، خانواده‌ها برای اینکه فرزندانشان از کلاس‌های فوتبال، بسکتبال و مانند آن استفاده کنند، ماهیانه هزینه‌های زیادی پرداخت می‌کنند، ما کلاس‌های سافت‌بال را به طور رایگان برای آن‌ها برگزار می‌کنیم، فرزندان علاقه نشان می‌دهند، اما باز خانواده‌ها همکاری نمی‌کنند و برای آوردن نوجوانانشان به کلاس، بهانه‌های مختلفی می‌آورند که همه این‌ها به آشنا نبودن آن‌ها با ورزش سافت‌بال مربوط می‌شود. برای اینکه آن‌ها را با این رشته جدید و جذاب آشنا کنم، به مدارس می‌روم و از مدیران می‌خواهم اجازه دهند به طور رایگان درباره سافت‌بال برای دانش‌آموزان توضیح دهم، اما آموزش و پرورش و مدیران مدارس همکاری لازم را ندارند و می‌گویند شما باید معلم باشید تا اجازه دهیم در مدرسه بیایید و برای دانش‌آموزان صحبت کنید.
مشیریان، رایزنی‌های زیادی هم انجام داده است که مسئولان آموزش و پرورش قبول کنند در زنگ ورزش، این رشته را هم به دانش‌آموزان معرفی کنند، اما تاکنون نتیجه‌ای در بر نداشته است. این مربی و بازیکن تیم ملی سافت‌بال می‌گوید: هم اکنون ورزش سافت‌بال در بیش از یک‌صد کشور جهان رواج دارد و در کشور‌هایی مانند آمریکا، کانادا و ژاپن، ورزش محبوب و اول آن‌ها محسوب می‌شود، اما ما همچنان متمرکز بر فوتبال هستیم و به دیگر ورزش‌ها توجهی نداریم.
او درباره ویژگی‌ها و مزیت‌های این رشته ورزشی اظهار می‌کند: بازی سافت‌بال به قدرت بدنی، سرعت، چابکی و هماهنگی عصب و عضله نیاز دارد و به دلیل قانون‌های زیادی که دارد، ذهن بازیکن دائم در حال پردازش است. از طرفی باید قدرت تصمیم‌گیری سریع و در لحظه را دارا باشد. در کنار این‌ها، یکی از مزیت‌های ویژه سافت‌بال نسبت به دیگر رشته‌های ورزشی، این است که محدودیت سنی ندارد؛ از ۷ سال به بالا می‌توانند به این بازی ورزشی بپردازند و از آن لذت ببرند. در دنیا حتی برای رده سنی ۶۰ سال، در رشته سافت‌بال مسابقه برگزار می‌کنند و امیدوارم روزی برسد که مردم و مسئولان کشورمان شناخت بیشتری نسبت به این رشته ورزشی پیدا کنند.
او همچنین امیدوار است، سافت‌بال جای خود را در زنگ ورزش مدارس باز کند و مسابقات داخلی و تیم ملی این رشته ورزشی مرتب برگزار شود تا انگیزه بازیکنانش بالا رود.

کم تحرکی نسل جدید
مشیریان بیان می‌کند: اکنون امید‌هایی به ما داده‌اند که در بعضی مسابقات آسیایی شرکت داده می‌شویم، اما با توجه به شیوع کرونا، معلوم نیست در نهایت چه تصمیمی گرفته و مسابقات کی برگزار می‌شود. با توجه به تعطیلی سالن‌ها هم اعضای تیم به صورت انفرادی در منازلشان تمرین دارند که این امر سطح آمادگی آن‌ها را پایین می‌آورد چراکه محدوده تمرین بازیکن؛ اتاق خوابش می‌شود و امکان دویدن ندارد.
مشیریان در این روز‌های کرونایی، پشت‌بام آپارتمانشان را محل تمرین خود قرار داده است و هر روز حدود ۲ ساعت در آن به تمرین می‌پردازد.
او می‌گوید: آپارتمان‌نشینی زندگی امروز، توجه بیش از حد به درس و غفلت والدین از ورزش فرزندانشان، باعث شده است نسل جدید بسیار ضعیف باشد. بچه‌ها در منازل تحرک ندارند، سبک‌های نادرست تغذیه هم مزید بر علت شده و در نتیجه کودکان و نوجوانان اکنون نسبت به چند سال پیش، از عضلات بسیار ضعیف‌تری برخوردارند و اگر والدین، به ورزش و فعالیت‌های حرکتی فرزندانشان همچنان بی‌اهمیت باشند، در آینده جوانانی ضعیف خواهیم داشت. مشیریان ادامه می‌دهد: بانوان امروزی، در مقایسه با مادران قدیم، اهمیت بیشتری به ورزش می‌دهند. به‌ویژه در سنین ۴۰ سال به بالا شاهد افزایش حضور بانوان در سالن‌های ورزشی هستیم. آن‌ها به خوبی ضرورت و تأثیر ورزش بر سلامتی و روحیه‌شان را درک می‌کنند و می‌بینیم که بسیاری از بانوان، خودشان را مقید به انجام ورزش می‌کنند؛ این خیلی خوب است، اما باید ورزش برای کودکان هم جدی گرفته شود و از ابتدای کودکی، فرزندان را با ورزش مأنوس کنیم.

غم لباس
این بانوی ورزشکار تصریح می‌کند: کسی که یک مدت ورزش کند، تأثیر مثبت آن بر روحیه‌اش را حس می‌کند و اگر مدتی به هر دلیلی ورزشش را ترک کند، کمبودش را متوجه می‌شود و خودش، اشتیاق آغاز کردن تمرینات ورزشی را دارد بنابراین فقط کافی است، والدین ابتدای امر همکاری کنند و در کنار درس، برای ورزش فرزندانشان نیز وقت بگذارند تا پس از چندی ببینند خود بچه‌ها راه ورزش را با اشتیاق ادامه می‌دهند. او با اشاره به حمایت‌های والدینش می‌گوید: پدر و مادرم از ابتدا هر کلاس ورزشی که خواستم، من را ثبت‌نام کردند، پس از تجربه رشته‌های مختلف، با شناخت و عشق، سافت‌بال را انتخاب کردم و با حمایت آن‌ها، این رشته را ادامه دادم. البته ناگفته نماند پدر من در این مسیر، به‌ویژه هنگام اعزام به کشور‌های خارجی، هزینه‌های زیادی پرداخت کرده است که ممکن است بسیاری از خانواده‌ها توان پرداخت آن را نداشته باشند بنابراین لازم است در این‌باره فدراسیون نقش پررنگ‌تری داشته باشد و حداقل هزینه اعزام و لباس ورزشکاران سافت‌بال را تأمین کند تا هیچ فرد مستعدی به دلیل نداشتن توان مالی، از شرکت کردن در مسابقات محروم نشود.
او در گلایه‌ای دوباره اظهار می‌کند: در رشته‌هایی مانند فوتبال، برای خرید یک بازیکن خارجی یا آوردن مربی خارجی، میلیون‌ها و میلیارد‌ها ریال هزینه صرف می‌شود همچنین در ازای هر قرارداد و پیروزی، رقم‌های بالایی به بازیکنان می‌پردازند در حالی‌که ما در رشته سافت‌بال نه تنها انتظار گرفتن بازیکن و مربی خارجی نداریم، بلکه برای تأمین هزینه اعزام بازیکن و حتی خرید لباسش با مشکل مواجه هستیم و هیچ حمایتی نمی‌شویم.