مروری بر کتاب‌‌های صوتی که با صدای هنرمندان منتشر شده‌اند/ قصه‌‌ها به روایت چهره‌‌ها

شکیبا افخمی راد/شهرآرانیوز- انتشار کتاب‌های صوتی در سال‌های گذشته فرصتی را در اختیار علاقه‌مندان به کتاب‌خوانی قرار داده است تا بتوانند در هر زمان و مکانی، هم‌زمان با انجام کارهای روزمره‌شان به آثار ادبی ایران و جهان گوش دهند. این کتاب‌ها در آغاز راه از سوی خود نویسنده‌ها، دوبلور‌ها یا گوینده‌های حرفه‌ای خوانده می‌شدند تا اینکه برخی از انتشاراتی‌های کتاب برای جذب مخاطب بیشتر به سراغ بازیگران و چهره‌های سرشناس رفتند و از صدای آن‌ها برای روایت داستان‌ها استفاده کردند. یکی از هنرمندانی که به‌تازگی وارد این عرصه شده، نوید محمدزاده، بازیگر معروف فیلم‌های «ابد و یک روز»، «متری شیش‌و‌نیم» و «سرخپوست» است. براساس اخبار منتشر شده کتاب گویای «هیچ دوستی به‌جز کوهستان ندارم» نوشته بهروز بوچانی با صدای او به‌زودی قرار است وارد بازار شود. به بهانه ورود محمدزاده به این عرصه نگاهی داشتیم به هنرمندانی که پیش از این روایت آثار ادبی را تجربه کرده‌اند.

 خانواده پاکدل
مهدی پاکدل بازیگری که تا امروز در آثار بسیاری، چون «محمد رسول‌الله»، «چهارراه استانبول»، «ستایش»، و «ما چند نفر» نقش‌آفرینی کرده‌است را می‌توان به عنوان فعال‌ترین بازیگر در حوزه صوتی کردن کتاب معرفی کرد. «قصه‌های مجید» اثر خاطره‌انگیز  هوشنگ مرادی‌کرمانی، یکی از آثاری است که نسخه صوتی آن با صدای مهدی پاکدل منتشر شده ‌است. «زیر نور شمع» دیگر اثر مرادی کرمانی، «صد سال تنهایی» نوشته گابریل گارسیا مارکز، «شلوار‌های وصله‌دار» اثر رسول پرویزی «روایت عشقی بی‌قاف، بی‌شین، بی‌نقطه» و «عشق روی پیاده‌رو» از نوشته‌های مصطفی مستور از دیگر کتاب‌هایی هستند که نسخه صوتی آن‌ها با صدای این بازیگر منتشر شده‌است.

حسین پاکدل نیز که سابقه فعالیت در بازیگری و نمایش‌نامه‌نویسی را تجربه کرده‌است، همچون برادر کوچک‌ترش پا بر عرصه اجرای کتاب صوتی گذاشته ‌است. در میان آثاری که با صدای او منتشر شده است می‌توان به کتاب «سمفونی مردگان» نوشته عباس معروفی اشاره کرد. این هنرمند در ۱۳ ساعت، صدایی شنیدنی از کتاب «سمفونی مردگان» ارائه کرده ‌است. «الفبای تغییر» نوشته علی شمیسا، «گفتا من ان ترنجم» به قلم محمد قاسم‌زاده، «چهل عاشقانه سرگردان» نوشته علی شجاعی از دیگر آثاری هستند که با صدای او روانه بازار شد‌ه‌اند.

عاطفه رضوی، بازیگر سینما و تلویزیون و همسر حسین پاکدل، کتاب «سال بلوا» دیگر اثر مشهور عباس معروفی را خوانده ‌است. این کتاب روایتی از هفت شب است که مخاطب را سال‌ها عقب برده و تداعیگر بخشی از تاریخ ایران و زندگی غم‌انگیز نوش‌آفرین است. نوش‌آفرینی که خود نمادی از مظلومیت تمامی زنان و دختران رنج کشیده‌است.

از شکیبا تا فردوسی‌پور
هوتن شکیبا که با صداپیشگی عروسک دیبی در مجموعه «کلاه قرمزی»، بازی در سریال «لیسانسه‌ها» و همچنین ایفای نقش در  فیلم‌سینمایی «شبی که ماه کامل شد» بعد از سال‌ها تلاش در عرصه تئاتر میان مردم شناخته شد، یکی از بازیگرانی است که به‌تازگی پا به عرصه خوانذن کتاب صوتی گذاشته ‌است. کتاب صوتی «مغازه خودکشی» نوشته ژان تولی با ترجمه احسان کرم‌ویسی و با صدای او سال گذشته روانه بازار شد. نسخه صوتی کتاب «مغازه خودکشی» با قیمت ۱۲ هزارتومان عرضه شد و مورد توجه علاقه‌مندان بسیاری قرار گرفت. در گزارشی در سایت ایبنا از این اثر به عنوان پرفروش‌ترین‌ها در ایام قرنطینه سال ۹۹ یاد شده‌است.

و اما عادل فردوسی‌پور، مجری محبوب تلویزیون، نیز بعد از خداحافظی تلخ با این رسانه نسخه صوتی کتاب «فوتبال علیه دشمن» نوشته سایمون کوپر که خودش ترجمه کرده را منتشر کرد. این کتاب حاصل سفر نویسنده به ۲۲ کشور دنیاست و درباره تأثیر بازی فوتبال بر زندگی مردم نگاشته شده است. اگر به صدای فردوسی‌پور و لحن مهیج او علاقه‌مند هستید می‌توانید کتاب صوتی «فوتبال علیه دشمن» را با قیمت ۱۵ هزارتومان خریداری کنید.

پیام دهکردی، بازیگر سینما و تلویزیون، نیز که از صدای گرم و پر احساسی برخوردار است و آثار نادر ابراهیمی از جمله «یک عاشقانه آرام»، «بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم» و «چهل نامه کوتاه به همسرم» را خوانده ‌است. آثاری که با استقبال خوب مخاطبان نیز همراه شده‌اند. «نامه‌های عاشقانه یک پیامبر» نوشته جبران خلیل جبران دیگر کتابی است که با صدای دهکردی منتشر شده است.

نیما رئیسی، بازیگر و مجری رادیو، دیگر هنرمندی است که تجربه صوتی کردن کتاب‌هایی را در کارنامه خود دارد. «چهار میثاق» نوشته دون میگوئل روئیز، «تمرین نیروی حال» اثر اکهارت تلو و «غلاغه به خونه‌اش نرسید» نوشته ابوالفضل زرویی نصرآباد از جمله کتاب‌هایی هستند که با صدای رئیسی وارد بازار شده‌اند.

کتاب‌خوانی زنان هنرمند
نیکی کریمی که در سال‌های گذشته سعی کرده با ورود به دنیای کارگردانی و تهیه‌کنندگی هنر‌های دیگری به جز بازیگری را تجربه کند، در دنیای کتاب‌های صوتی نیز قدم نهاده‌ است. او کتاب «ورنیکا تصمیم می‌گیرد بمیرد» نوشته پائلو کوئیلو را خوانده ‌است. این کتاب روایتگر زندگی دختری است که ظاهرا مشکلی در زندگی خویش ندارد، اما دچار کسالت و رخوت شده و تصمیم می‌گیرد بمیرد.

رخشان بنی‌اعتماد، کارگردان شناخته شده سینما، نیز کتاب «دعا برای ربوده‌شدگان» را در ۷ ساعت خوانده ‌است. این کتاب نوشته جنیفر کلمنت، شاعر و نویسنده اهل مکزیک، است که به دلیل نوشتن این اثر، موفق به دریافت دکترای افتخاری انجمن استعداد‌های ملی شد. «دعا برای ربوده‌شدگان» روایتی منحصربه‌فرد از زندگی زنان و دخترانی است که در روستا‌های مکزیک روزگار می‌گذرانند و وسط جنگی نابرابر در تلاش برای زندگی و زنده‌ماندن هستند. فریبا متخصص، بازیگر فیلم‌هایی چون «آباجان» و «زیرسقف دودی»، تا به امروز کتاب‌های ایرانی بسیاری را با صدای خودش منتشر کرده ‌است. عمده کتاب‌های منتشر شده با صدای او آثار صادق هدایت هستند. مانند «شب‌های ورامین»، «آبجی خانم»، «داش آکل»، «مرده خورها» و «زنده به گور». نسخه صوتی کتاب‌های «پستچی» به قلم چیستا یثربی و «شروع یک زن» نوشته فریبا کلهر نیز با صدای متخصص منتشر شده‌اند.

«من او را دوست داشتم» نوشته آنا گاوالدا و «پاییز فصل آخر سال است» اثر نسیم مرعشی با صدای بهناز جعفری و «هیچکس مثل تو مال اینجا نیست» نوشته میراندا جولای با صدای گلاره عباسی از دیگر کتاب‌هایی هستند که تا کنون با صدای هنرمندان زن منتشر شده‌اند.

در پایان اگر بخواهیم به جنبه‌های مثبت ورود هنرمندان به این حوزه نگاه کنیم، می‌توانیم به تأثیر حضور آن‌ها بر فروش این آثار و آشنایی بیشتر مردم با آثار ادبی ایران و جهان اشاره کنیم. البته عموما این هنرمندان به سراغ خوانش کتاب‌های پرفروش جهان یا آثار نویسندگان مطرح ایرانی رفته‌اند که میان مردم بیشتر شناخته شده هستند، از این‌رو شاید خواندن کتاب‌های نویسندگان جوان ایرانی که آن‌چنان اسم و رسمی ندارند، از سوی این هنرمندان تأثیرات مثبت بیشتری داشته باشد. به طوری‌که ضمن سودآوری برای انتشاراتی‌ها بتواند مخاطبان را با نویسندگان جوان سرزمینشان آشنا کند. از سوی دیگر ورود هنرمندان به این عرصه بدون داشتن دانش کافی یا صدای خوب که شرط اولیه خواندن کتاب است و تنها به واسطه چهره‌ای مطرح بودن ممکن است به ضرر آن کتاب صوتی و حتی نسخه کاغذی آن تمام شود، باعث می‌شود بسیاری با آن اثر ارتباط برقرار نکنند. در واقع یکی از نکاتی که در کیفیت یک کتاب صوتی به اندازه نویسنده و محتوای آن حائز اهمیت است، صدای راوی و نحوه خواندن آن است. به طوری که ادای درست کلمات و خواندن صحیح یک کتاب می‌تواند تا مدت‌ها داستان آن اثر را در ذهن شنونده ماندگار کند.

دیگر نکته حائز اهمیت در بحث کتاب‌های صوتی تبلیغ برای آن‌هاست، درست است که نام هنرمندان خود می‌تواند بر فروش این آثار تأثیر بگذارد، با این حال برای آشنایی بیشتر مردم با آن‌ها باید اطلاع‌رسانی گسترده‌تری صورت گیرد، چون همچنان کتاب‌های صوتی موضوعی تازه در ایران هستند. به طور مثال در این ایام که بسیاری از هنرمندان برای دوران خانه‌نشینی مردم فیلم‌ها و کتاب‌های مختلفی پیشنهاد دادند، می‌توانستند کتاب‌های صوتی مطرح را نیز معرفی کنند که این اتفاق کمتر رخ داد. این درحالی است که کتاب‌های صوتی علاوه بر قشر کتاب‌خوان می‌تواند گروه‌ها دیگری از مردم را نیز تحت‌تأثیر خود قرار دهد و فرهنگ کتاب‌خوانی را به شیوه جدید ترویج کند، از این‌رو ما به شما پیشنهاد می‌دهیم در این روز‌ها که اماکن تفریحی شهر تعطیل است و بیشتر وقتتان را باید در خانه بگذرانید و تجربه گوش سپردن به کتاب‌های صوتی را از دست ندهید. برای شروع نیز می‌توانید به سراغ کتاب‌های معرفی شده در این نوشتار بروید. این آثار را می‌توانید از سایت‌های معتبر به صورت اینترنتی خریداری و دانلود کنید یا بدون بیرون رفتن از خانه به کتاب‌فروشی‌های شهر سفارش دهید.