و اینک هوش مصنوعی

و اینک «هوش مصنوعی» نظر‌ها را به خود جلب کرده است، یکه‌تازی می‌کند و قرار است ردپایی در همه پیشرفت‌های فناورانه، عالمانه و خردمندانه آدمی از خود به‌جای بگذارد. این روز‌ها هوش مصنوعی، کلیدواژه مهم و چالشی بیشتر محافل علمی و تکنولوژیکی جهان است؛ مجموعه‌ای از سامانه‌های رایانه‌ای که قادر هستند بسیاری از فعالیت‌ها مثل استدلال کردن، تصمیم‌گیری، حل مسئله و... را تا اندازه زیادی مانند انسان و در برخی مواقع حتی بهتر و دقیق‌تر از او انجام دهند.

تا همین چند سال قبل، بیشتر اموری که به آنها اشاره شد، فقط توسط انسان انجام می‌شد و سیستم‌های کامپیوتری در انجام آنها توانایی ویژه‌ای نداشتند. اما اکنون همه‌چیز فرق کرده است. در چشم‌انداز تکنولوژیکی امروز که به‌سرعت در حال پیشرفت و تحول است، هوش مصنوعی به‌عنوان یک ابزار قدرتمند ظاهر شده است که می‌خواهد همه عادت‌های رفتاری مبتنی‌بر فناوری را تغییر دهد. اتکا به توانمندسازی آینده با هوش مصنوعی، ظرفیت تغییر صنایع و متحول کردن شیوه زندگی و کار‌ها را دارد. 

توسعه، تحول و اجرای راه‌حل‌های هوش مصنوعی، نویدبخش حل مشکلات پیچیده، افزایش کارایی و هدایت نوآوری در بخش‌های مختلف است. این پدیده شگفت قرن حاضر، خبر از آینده‌ای بسیار پیچیده و درعین‌حال مدرن می‌دهد که تمام ابعاد زندگی انسان را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد. در کشور ما هرچند اثرات و کارکرد‌های این امر تا حدود زیادی آشکار شده است، قطعا برای عقب نماندن از سرعت عجیب این فناوری، باید اقداماتی گسترده‌تر و با سرعت زمانی بسیار بیشتر انجام داد. 

چندی قبل، رهبر معظم انقلاب در نخستین دیدار اعضای هیئت‌دولت چهاردهم، این چالش جدید و حیرت‌آور جهانی را این‌گونه تعبیر کردند: «امروز هوش مصنوعی با یک شتاب حیرت‌دهنده‌ای پیش می‌رود؛ یعنی انسان متحیر می‌شود از شتابی که این فناوری عجیب در دنیا پیدا کرده و دارد پیش می‌رود. در مسئله هوش مصنوعی، بهره‌بردار بودن امتیاز نیست؛ این فناوری، لایه‌های عمیقی دارد که باید بر آن لایه‌ها مسلط شد. آن لایه‌ها دست دیگران است. اگر شما نتوانید لایه‌های عمیق و متنوع این فناوری هوش مصنوعی را تأمین کنید، فردا اینها یک ایستگاهی مثل آژانس اتمی درست می‌کنند برای هوش مصنوعی که اگر چنانچه به آن ایستگاه رسیدید، باید اجازه بگیرید که در فلان بخش از هوش مصنوعی استفاده کنید، در فلان بخش دیگر حق ندارید استفاده کنید!».

در ادامه حتما بخوانید جلوه‌های معلمی

بدون شک این چند جمله بار معنایی سنگینی دارد و مسیری بسیار پیچیده و چالشی برای جامعه علمی و فناوری کشور ترسیم می‌کند. هوش مصنوعی و ضرورت دستیابی ایران به رتبه‌ای برتر در بین ۱۰ کشور اول جهان در این عرصه، رسالت خطیری را بر دوش جامعه علمی، دانشگاهی و نخبگانی کشور گذاشته و چالشی بسیار پیچیده و جدی برای آنهاست. 

برای رسیدن به این هدف، کشور به یک برنامه فراگیر و منسجم نیاز دارد که ضمن تولید و توسعه علم، برای بهره‌برداری عملی و کاربردی از این فناوری نیز دقت نظر ویژه‌ای داشته باشد. فقط این‌گونه می‌توانیم امیدوار باشیم که در جهان توسعه‌یافته فردا، نقش و جایگاه مهمی خواهیم داشت. 

فراموش نکنیم که این پدیده شگفت با همه درگیری‌هایی که ایجاد می‌کند، درعین‌حال فرصت بسیار مغتنم و مناسبی است برای توسعه جهشی و تصاعدی تا عقب‌ماندگی‌های علمی و فناوری کشور‌های درحال توسعه را جبران و آنها را به دروازه‌های توسعه‌یافتگی نزدیک‌تر کند.