والدینی که هر قدر هم با فرزندانشان به قول معروف ندار و دوست باشند، باز هم باید رابطه والد و فرزندی شان را در سطحی حفظ کنند. حفظ مرز‌های والد و فرزندی تضمین کننده سلامت روان خانواده است.
به گزارش شهرآرانیوز؛ «این حرف‌ها دیگه اُمُل بازیه؛ چشم و گوش بچه باید از همون بچگی اش باز باشه!»، «ای بابا! اگه توی خونه و پیش بچه‌های خودم راحت نباشیم، کجا باشم؟»، «این بزغاله‌ای که میگم، فحش نیست؛ از علاقه زیادیه.»، «بچه‌های امروز صدتا مثل من و تو رو درس میدن و بهتر از من و تو هم این چیزا رو می‌دونن.» و «من و بچه‌ها باهم مثل دوتا رفیقیم و این حرف‌ها رو باهم نداریم.» جمله‌های آشنایی هستند که معمولا در نقد رفتار و روش‌های تربیتی والدین از آن‌ها می‌شنویم.
والدینی که هرقدر هم با فرزندانشان به قول معروف ندار و دوست باشند، بازهم باید رابطه والد و فرزندی شان را در سطحی حفظ کنند. مسئله‌ای که ربطی به فرهنگ یا زندگی سنتی و مدرن امروزی ندارد و یک قاعده کلی برای حفظ و ارتقای سلامت روان همه اعضای خانواده محسوب می‌شود. موضوعی که می‌خواهیم امروز به کمک دینا جانعلی پور، روان شناس و روان درمانگر حوزه کودک قدری درباره آن با شما صحبت کنیم.
حریم، حرمت، حیا
از حدود سه دهه پیش به این طرف شاهد سنت شکنی‌های عجیبی در محیط خانواده هستیم که اسمش را هرچیزی می‌توانیم بگذاریم، به جز روشن فکری. درباره والدینی صحبت می‌کنیم که به تقلید از فیلم‌های هالیوودی یا ترکی حریم‌های زیادی را شکسته و اسمش را به روز بودن یا روشن فکری گذاشته‌اند، برای نمونه در برابر بچه‌ها از پوشش‌های اتاق خوابی استفاده می‌کنند یا در برابر دیدگان آن‌ها لمس‌ها و بوسه‌های جنسی دارند.
به طورکل هیچ ملاحظه‌ای در گفتار یا رفتارشان دیده نمی‌شود. از نظر آن‌ها زمانه عوض شده و خیلی از حریم‌ها هم مشمول گذر زمان شده است، یعنی دیگر نیازی نیست که آن ملاحظات پدر و مادر‌های قدیمی را داشته باشند. بچه‌ها هم باید آگاهی‌های زیادی را از سن کم کسب کنند و فاصله‌ای را که بین آن‌ها با والدینشان وجود دارد، ازبین ببرند. درحالی که خانواده در هر سطحی از فرهنگ که باشد یا در هر برهه‌ای از تاریخ همواره باید سه مرز و حریم مختلف را برای ارتقای سلامت روان خودش حفظ کند.
مرز زناشویی
وقتی زن و مردی باهم ازدواج می‌کنند و خانواده تشکیل می‌دهند، مرزی بین خودشان با دیگران ایجاد می‌کنند که موضوع‌هایی مانند مسائل خصوصی و جنسی داخل این حریم قرار می‌گیرد و نباید درز پیدا کند. به عبارتی این حریم برای ابد باید دونفره بماند.
مرز والد و فرزندی
با تولد نخستین فرزند مرز و حریم جدیدی در خانواده ایجاد می‌شود و موضوع‌هایی مانند فرزندپروری و گرفتن تصمیم‌های مهم برای بچه‌ها در این حوزه قرار می‌گیرند. در محدوده این حریم بچه‌ها و والدین در سطح‌های مختلف هستند.
مرز فرزندی
در یک خانواده سالم بچه‌ها هم مرز مشخصی برای خودشان دارند و ورود دیگران حتی والدین به آن ممنوع است. مسائلی مانند انتخاب نوع بازی، چیدمان اتاق کودک و رابطه خواهر‌ها و برادر‌ها زیرمجموعه این حوزه است.
اتفاق‌های زیادی در یک خانواده می‌افتد که هرکدام زیرمجموعه یکی از این مرزهاست و نباید با حریم دیگری تداخل پیدا کند، برای نمونه مشکلات اقتصادی باید در حریم زناشویی حل شوند و دلیلی ندارد که بچه‌ها وارد این مرز شوند یا وقتی خواهر و برادر‌ها باهم دعوا می‌کنند، این مسئله در حریم فرزندی واقع شده است و والدین تا زمانی که خطر جانی برای بچه‌ها ایجاد نشود، حق ندارند وارد این حریم شوند. ازاین رو باید گفت در یک خانواده سالم هرکسی موظف است، نقش خودش را با حفظ حریمی که دارد، ایفا کند.
مراقب گفتارمان باشیم
والدینی که تصور می‌کنند بچه‌ها متوجه آنچه آن‌ها می‌گویند، نیستند یا نمی‌شوند، سخت در اشتباه هستند. نورون‌های آینه‌ای مغز بچه‌ها تا شش سالگی در بالاترین سطح خود قرار دارد، برای همین می‌گوییم رفتاری شبیه طوطی دارند، یعنی آنچه را می‌بینند و می‌شنوند بدون تحلیل کردن، فقط به خاطر می‌سپارند و تکرار می‌کنند.
پس اگر حرفی را بدون ملاحظه پیش آن‌ها بزنیم، باید انتظار بازخورد آن را در جای دیگری هم داشته باشیم. به زبان ساده‌تر وقتی ما صحبت هایمان را به توهین، فحش و ناسزا، تمسخر و سرزنش آلوده می‌کنیم و در برابر بچه‌ها به کار می‌بریم، حتی اگر بچه‌ها مخاطب ما نباشند، این روش صحبت کردن را بعد‌ها در گفت وگوهایشان با ما یا دیگران دیکته خواهند کرد. پس یادمان باشد، بی عفتی در کلام یا استفاده از واژه‌ها و جمله‌های جنسی در گفت‌و‌گو‌هایی که با همسرمان یا دیگران داریم، درست مانند یک آهن ربا بچه‌ها را جذب خواهدکرد.
همچنین، بیان برخی مطالب که ویژه حریم خصوصی و زناشویی ماست، درخارج از این مرز، حتی با ایما و اشاره، یعنی وارد کردن بچه‌ها به این حریم و آسیب زدن به سلامت روان و جنسی آن ها. نکته دیگری که لازم است در گفت وگوهایمان با بچه‌ها رعایت کنیم استفاده نکردن از واژه‌هایی است که به تنهایی فحش محسوب می‌شوند و ما از آن‌ها برای نشان دادن محبتمان به بچه‌ها استفاده می‌کنیم، مانند «بزغاله من». واژه‌هایی که معمولا زن و شوهر‌ها از آن‌ها در اتاق خواب و حریم خصوصی خودشان استفاده می‌کنند و خارج کردنش از این حریم حتی برای خودشان نیز جایز نیست.
از پوشش مناسب استفاده کنیم
«بچه است، دیگه!»، «محرم هستیم و اشکالی نداره.»، «چشم بچه‌ها باید عادت کنه.»، «این قدر چیز‌های بدتر از این دیدن که این توش گمه.» و امثال این‌ها هیچ کدام مجوزی برای پوشش بد والدین در برابر بچه‌ها نیست. غریزه جنسی امری ذاتی در وجود ما آدم هاست. این غریزه حکم تیغی دولبه را دارد و اگر در زمان و مکانی نامناسب تحریک شود، نتیجه ناخوشایندی خواهد داشت. این غریزه مانند آتش می‌ماند که اگر حرارتش همه را نسوزاند، دودش همه را کور خواهد کرد، پس حواسمان به پوششمان در برابر بچه‌ها باشد.
پوشیدن لباس زیر یا خواب در برابر دیدگان بچه‌ها شکستن حریم زناشویی و ورود آن‌ها به این مرز است. مادر و پدر هم ندارد، یعنی این پوشش مخصوص مادر‌ها نیست و پدر‌ها هم باید آن را رعایت کنند، حتی در برابر فرزند هم جنسشان. والدینی که این قاعده را رعایت نمی‌کنند، هم حیا را از چشم بچه هایشان می‌برند، هم آن‌ها را تحریک جنسی می‌کنند و هم زمینه سوءاستفاده جنسی از این بچه‌ها را فراهم خواهندکرد؛ بنابراین لازم است که والدین در برابر بچه‌ها همیشه به گونه‌ای لباس بپوشند که گویی فرد دیگری هم درخانه حضور دارد.
تربیت جنسی را جدی بگیریم
صحبت از سوءاستفاده جنسی شد، موضوعی که ارتباط مستقیمی با تربیت جنسی ما والدین دارد و از بدو تولد باید شروع شود. یادمان باشد، بی توجهی به این موضوع‌های به ظاهر ساده و پیش پا افتاده سبب شده است تا سن بلوغ جنسی در بچه‌ها به شدت پایین بیاید، میزان سوءاستفاده جنسی و تجاوز به بچه‌ها افزایش پیداکند و همچنین سن خودارضائی و تحریک جنسی در بچه‌ها به ۶ تا ۷ سال برسد. برای این منظور توصیه می‌کنیم:
زمانی که فرزندتان را پوشک می‌کنید، مراقب باشید این کار را در برابر دیگران انجام ندهید و این کار را به دیگران هم نسپارید. با این کار شما درناخودآگاه کودک یک حریم مشخص می‌کنید.
دست شویی بردن کودک را به کسی نسپارید. برای این منظور هم از والد هم جنس کمک بگیرید.
حمام کردن بچه‌ها را از سن سه سالگی به والد هم جنسش واگذار کنید، درغیر این صورت استفاده از پوشش مناسب برای این کار ضروری است. یادتان باشد؛ والد هم جنس هم نباید بدون پوشش وارد حمام شود، حتی کودک هم باید پوشش داشته باشد. شما با این کار حریم خصوصی را برای بچه‌ها مشخص می‌کنید.
از لمس، بوسه و آغوش‌هایی که رنگ وبوی جنسی دارند، در برابر بچه‌ها پرهیز کنید، حتی سن کمتر از سه سال.
با استفاده از کتاب، قصه و بازی به بچه‌ها آموزش حریم خصوصی بدهید و آن‌ها را به مراقبت‌های جنسی از خودشان آگاه کنید. بچه‌ها باید بدانند هیچ کس اجازه بوسیدن، لمس کردن و در آغوش گرفتن آن‌ها را بدون اجازه خودشان ندارد. بچه‌ها باید بدانند هیچ کس به جز والدین و با نظارت آن ها، آن هم در شرایطی خاص، اجازه لمس یا دیدن اندام‌های جنسی آن‌ها را ندارد.
یادتان باشد، نیمه برهنگی بیشتر از برهنگی سبب تحریک جنسی می‌شود، حتی اگر آن فرد، محرمتان باشد، مانند پدر، مادر یا خواهر و برادر پس همیشه مراقب پوشش خودتان و اطرافیانتان در برابر دیدگان بچه هایتان باشید.
برروی آنچه بچه‌ها می‌بینند، نظارت و کنترل داشته باشید. والدینی که همراه با بچه‌ها فیلم‌های نامناسب می‌بینند، با دست خودشان زمینه آسیب‌های جنسی و روانی را برای فرزندانشان فراهم می‌کنند؛ بنابراین دیدن هرگونه عکس، فیلم و انیمیشنی که مناسب سن بچه‌ها نباشد یا استفاده از اینستاگرام برای آن‌ها تا زمانی که به بلوغ عقلی و هیجانی کامل برسند، ممنوع است.
هوشیار بخوابیم و بخوابانیم
اینکه کودک شما از نوزادی اتاق خواب مجزایی داشته باشد، خیلی مهم نیست، ولی نباید روی تخت شما بخوابد، یعنی تخت کودک باید در کنار تخت شما باشد. برخی شش ماهگی و برخی هم دوونیم سالگی را سن مناسب برای جدایی جای کودک از والدین می‌دانند. باهمه این‌ها زمانی که اضطراب جدایی در کودک ازبین رفته باشد، بهترین سن برای جدایی محسوب می‌شود که معمولا حدود سه سالگی این اتفاق می‌افتد. زمانی که کودک بتواند حرف بزند و نیاز یا ترسش را به زبان بیاورد. دقت داشته باشید:
- ایجاد فاصله بین شما با کودکتان کم کم و به مرور زمان باید اتفاق بیفتد تا آمادگی لازم در او برای این منظور ایجاد شود.
- کودک باید بداند که اجازه ورود به اتاق شما را ندارد و پیش از ورود باید در بزند و اجازه بگیرد.
- اتاق شما نباید نزدیک اتاق کودک باشد. بچه‌ها بسیار کنجکاو و زرنگ‌تر از آنچه هستند که ما تصور می‌کنیم.
- به کودک اجازه خوابیدن روی تخت خودتان را ندهید. اگر شب‌ها خوابش نمی‌برد، شما به اتاق او بروید، نه اینکه او را به اتاق خودتان بیاورید.
- بچه‌ها بهتر است اتاق خواب مجزا داشته باشند، به ویژه پس از سن بلوغ، ولی اگر امکانش نیست حتما تخت آن‌ها را جدا کنید. بچه‌های هم جنس هم نباید روی یک تخت بخواب‌اند.
- شب‌ها چندبار به اتاق بچه‌ها سر بزنید و آن‌ها را کنترل کنید.
چند توصیه مهم
- مرز‌های خانواده را حفظ کنید و اجازه تداخل در آن‌ها را ندهید.
- با بچه‌ها درددل نکنید. با این کار آسیب مغزی جدی به آن‌ها وارد می‌کنید آسیبی معادل تعرض به آن ها.
- اختلاف نظر‌های تربیتی تان را پیش بچه‌ها بروز ندهید و مرز خودتان را حفظ کنید.
- وارد چالش‌های بچه‌ها نشوید و سریع راه حل به آن‌ها ندهید. اجازه بدهید آن‌ها خودشان مسائلشان را حل کنند.
- مراقب صحبت کردنتان، رفتار و پوششتان باشید. همه این‌ها باید لایه لایه و سطح بندی شده باشد، یعنی شرایط شما در جمع خصوصی و دونفره تان باید بسیار متفاوت از زمان حضورتان درمقابل بچه‌ها باشد.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
