خیز دوباره لبنیات برای گرانی

به گزارش شهرآرانیوز؛ با ابلاغ وزارت جهاد کشاورزی قیمت شیر خام با ۲۷.۸درصد افزایش به ۲۳ هزار تومان رسیده است. سال گذشته قیمت مصوب هر کیلوگرم شیرخام با مشخصات ۳.۲درصد چربی، ۳ درصد پروتئین و بار میکروبی زیر ۱۰۰هزار ۱۸هزار تومان و در سال ۱۴۰۲ نیز ۱۵هزار تومان تعیین شده بود. با توجه به تأثیر مستقیم قیمت شیر خام بر میانگین قیمت محصولات لبنی، به نظر می‌رسد به‌زودی افزایش قیمت محصولات لبنی ابلاغ شود؛ اما این قیمت‌ها چقدر افزایش خواهد یافت؟ مهرماه سال گذشته وقتی نرخ شیر خام افزایش یافت، سخنگوی انجمن صنایع فراورده‌های لبنی ایران اعلام کرد که هر یک‌درصد افزایش در نرخ شیر خام، به طور میانگین ۰.۷درصد بر نرخ محصولات لبنی اثرگذار است.

با این حساب، یک محاسبه ساده نشان می‌دهد که افزایش ۲۷.۸درصدی نرخ شیر خام در شرایط فعلی، می‌تواند به رشد ۱۹.۴۵درصدی میانگین نرخ محصولات لبنی منجر شود. اما تجربه پاییز سال گذشته نشان می‌دهد که این ضریب اثرپذیری برای اقلام مشمول قیمت‌گذاری، معمولا بالاتر از میانگین است و احتمالا شاهد رشد قیمتی بیش از ۱۹.۴۵درصد خواهیم بود. صنایع لبنی نیز پس از ابلاغ نرخ مصوب شیر خام، اعلام کرده‌اند که میانگین سهم شیر مصرفی در محصولات لبنی بین ۶۵ تا ۹۰درصد است. 

بر این اساس، میزان اثربخشی نرخ شیر خام در رشد نرخ محصولات در سال۱۴۰۴ معادل ۱۸درصد و ۲۴درصد نیز بابت هزینه‌های دستمزد، سربار تولید، حمل‌ونقل، بسته‌بندی، تغییرات نرخ ارز و انرژی خواهد بود. به نظر می‌رسد صنایع لبنی روی افزایش کلی ۳۵ درصدی نرخ محصولات به جمع‌بندی رسیده‌اند که با محاسبات انجام شده برای اقلام مشمول قیمت‌گذاری نیز همخوانی دارد. 

کارشناسان صنایع غذایی بار‌ها درباره تأثیرات کاهش مصرف لبنیات و سلامت جامعه هشدار داده‌اند. در سال۱۳۹۱ این شاخص حدود ۱۱۰کیلوگرم بود، اما به گفته فعالان این حوزه به‌طور میانگین به ۵۰ کیلوگرم رسیده است. این در حالی است که سرانه مورد تأیید استاندارد‌های جهانی ۱۶۰کیلوگرم است. اگر قیمت لبنیات در خرداد ماه صعودی شود، باید منتظر کاهش سرانه مصرف در این بخش از سبد غذایی شهروندان باشیم.

تأثیر گرانی لبنیات بر دهک‌های کم درآمد

به گفته حمیدرضا پیش بهار، پژوهشگر آکادمی سامان، مصرف محصولات لبنی در سال‌های اخیر متفاوت بوده، مصرف محصولاتی همچون کره با کاهش ۶۰درصدی مصرف در دو سال روبه رو شده و مصرف شیر و خامه کاهشی ۲۵درصدی را ثبت کرده است. به طور میانگین ارزش مصرف در دو سال حدود ۱۲درصد کاهش پیدا کرده و این در حالی است که حجم مصرف ۱۸درصد کاهش داشته است.

پیش بهار توضیح می‌دهد که سرانه مصرف در گروه‌های درآمدی، حکایت از این دارد که از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۲ در گروه کم درآمد مصرف لبنیات ۶۶درصد کاهش یافته و اگر مصرف از سال۱۳۹۰ بررسی شود، خواهیم دید که گروه پردرآمد دوبرابر خانوار‌های کم درآمد، لبنیات مصرف می‌کردند و این اختلاف در سال۱۴۰۲ به سه برابر افزایش یافته است.

سناریو قیمت محصولات لبنی پرمصرف

بر اساس محاسبات مربوط به قیمت جدید شیر خام، در صورت تکرار سناریو سال گذشته، به دنبال افزایش ۲۷.۸درصدی قیمت شیر خام (از کیلویی ۱۸هزار تومان به ۲۳هزار تومان) قیمت شیر پاستوریزه کم چرب معمولی بطری یک لیتری از ۲۸هزار تومان به بیش از ۳۹هزار تومان خواهد رسید. همچنین، قیمت شیر پاستوریزه کیسه‌ای کم چرب نهصدگرمی نیز با همین رویه از ۲۳.۴هزار تومان به بیش از ۳۳هزار تومان افزایش می‌یابد. با این حساب، قیمت پنیر یو اف چهارصدگرمی نسبتا چرب که اکنون ۵۶هزار تومان است، به بالای ۷۶هزار تومان می‌رسد و قیمت مصوب ماست کم چرب دبه ۲.۵ کیلوگرمی نیز از ۷۸ هزار تومان به بیش از ۱۱۰هزار تومان افزایش خواهد یافت.

در ادامه حتما بخوانید اتحادیه لبنیات درباره تبعات اصلاح قیمت شیرخام هشدار داد

احتمال افزایش ۳۵ درصدی قیمت لبنیات

دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع لبنی خراسان رضوی به شهرآرا می‌گوید: افزایش قیمت شیرخام در کنار رشد سایر هزینه‌های تمام شده سبب می‌شود تا واحد‌های تولیدی لبنی با مشکل کمبود نقدینگی روبه رو شوند. رشد قیمت شیرخام در کنار مشکلات ناشی از قطعی برق سبب افزایش هزینه تمام شده تولید می‌شود.

مهدی هدایت نیا می‌افزاید: با توجه به بررسی‌های صورت گرفته احتمالا قیمت محصولات لبنی به طور متوسط ۳۵ درصد در بازار افزایش می‌یابد. البته با توجه به اینکه اکنون بخشی از محصولات لبنی تولید و در بازار توزیع شده‌اند، مدتی دو تا شش ماه زمان نیاز است تا شهروندان تغییرات قیمتی تمام محصولات لبنی را در سبد مصرفی خانوارشان احساس کنند. به عنوان مثال برخی محصولات مدت دار ممکن است تا شش ماه این مسئله زمان بر باشد، اما در محصولاتی مانند پنیر یا دوغ در زمان کوتاه تری شهروندان تغییر قیمت‌ها را حس خواهند کرد. 

وی با بیان اینکه قیمت چربی هم توسط دولت افزایش یافته است، بیان می‌کند: با توجه به رشد زیاد قیمت چربی توسط دولت انتظار می‌رود که در آینده قیمت کره خوراکی ۸۰ درصد افزایش بیابد. هدایت نیا درباره تأثیر افزایش قیمت لبنیات بر بازار مصرفی هم می‌گوید: میزان سرانه مصرف لبنیات از ۱۱۰ کیلوگرم در سال ۱۳۹۲ به پنجاه کیلوگرم کاهش یافته است. براین اساس انتظار می‌رود که افزایش قیمت‌ها سبب کاهش بیشتر سرانه مصرفی شهروندان شود.

دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع لبنی خراسان رضوی ادامه می‌دهد: معمولا برخی واحد‌های صنعتی در رویارویی با کاهش سرانه مصرفی سعی می‌کنند تا این مسئله را از طریق صادرات جبران کنند. با این حال بحث فشار‌های تعهد ارزی سبب محدودیت در صادرات محصولات لبنی شده است.

چون ما محصولات را به ریال صادر می‌کنیم، اما بانک مرکزی تأکید دارد که ارز حاصل از صادرات به صورت ارزی به کشور برگردد. همین مسئله انگیزه صادرات را کم می‌کند. هدایت نیا با بیان اینکه برای دویست واحد لبنی در خراسان رضوی مجوز صادر شده است، می‌گوید: از این تعداد هفتاد واحد لبنی درحال فعالیت هستند، اما با توجه به رشد هزینه‌های تولید و وضعیت بازار آن‌ها با ۳۰ تا ۴۰ درصد ظرفیت خودشان درحال فعالیت هستند.

کاهش شدید فروش محصولات لبنی

مریم سراج احمدی، تولیدکننده محصولات لبنی هم در گفت‌و‌گو با شهرآرا با اشاره به کاهش شدید فروش محصولات لبنی، می‌گوید: میزان خرید محصولات لبنی توسط هایپرمارکت‌ها و فروشگاه‌های خرد به شدت کاهش یافته است. براساس بازخوردی که از عاملان فروش به دست آوردیم میزان کاهش فروش در مناطق کم برخوردار شهر بیشتر بوده است.

این مسئله نشان می‌دهد که بخشی از مردم سهم لبنیات در سبد مصرفی خود را به شدت کاهش داده‌اند. وی درباره تأثیر افزایش قیمت شیرخام بر بازار بیان می‌کند: افزایش قیمت تأثیر مستقیمی بر کل زنجیره تولید دارد و منجر به افزایش بهای تمام شده ماست، پنیر، دوغ و سایر محصولات لبنی خواهد شد. در شرایطی که درآمد مردم متناسب با تورم رشد نکرده، کاهش سهم لبنیات از سفره خانوار‌ها دور از انتظار نیست.