چطور به فرزندانمان در درس خواندن کمک کنیم؟

ریحانه صادقی | شهرآرنیوز؛ همه ما در دوران تحصیلمان با مشکلات متفاوتی در زمینه درس خواندن مواجه شده‌ایم. غلبه بر این چالش‌ها هم خود بخشی از فرایند یادگیری است. به‌خصوص زمانی‌که درس‌های زیادی هم سرتان ریخته باشد. دامنه این چالش‌ها از مشکلات موقتی تا بی‌انگیزگی مزمن و بازدهی پایین، متغیر است. شاید در نگاه اول به نظر برسد غلبه بر این مشکلات نیاز به عزمی خارق‌العاده دارد، اما به‌عنوان والدین این بچه‌ها، مهم است فراموش نکنید که با پیش گرفتن رویه‌ای صحیح قطعا می‌توانید بر آن‌ها چیره شوید. در اینجا به برخی از شایع‌ترین مشکلات بچه‌ها در هنگام درس خواندن و راهکار‌هایی برای مقابله با آن خواهیم پرداخت.

به گفته سانِت بیشاپ، روان‌شناس تربیتی اهل کیپ‌تاون، «اگر فرزندتان عموما دلش می‌خواهد همراه دوستش درس بخواند یا تکالیفش را انجام دهد و با شما درباره چیز‌هایی که باید بخواند و یاد بگیرد صحبت می‌کند، احتمالا او متعلق به تیپ یادگیری فعال است.»

این افراد ترجیح می‌دهند مسائلی همچون یک مسئله ریاضی یا یک آزمایش را حل کنند. الیسون بنت، روان‌سنج اهل ژوهانبورگ، می‌گوید اسم این سبک یادگیری جنبشی است. او می‌گوید والدین باید این بچه‌ها را تشویق کنند با صدای بلند درباره کارشان توضیح دهند، یا از طریق نمایش دادن، یا با استفاده از مثال‌های عملی یا حتی ترکیب اشیا آن را توضیح دهند.

افرادی که ترجیح می‌دهند به‌تن‌هایی درس بخوانند و پیش از اینکه از دیگران سؤال کنند، خودشان سعی می‌کنند به جواب برسند، متعلق به تیپ یادگیری بازتابی هستند و افرادی که از روش‌های آشنا و آزمایش‌شده برای به خاطر سپردن اطلاعات استفاده می‌کنند، متعلق به تیپ یادگیری حسی هستند. بیشاپ می‌گوید «افراد متعلق به این تیپ تمایل دارند از روش‌های عملی استفاده کنند. آن‌ها می‌توانند به‌راحتی اطلاعات را به خاطر بسپارند و علاقه‌ای ندارند بی‌جهت مسائل را پیچیده کنند.»

افراد متعلق به تیپ یادگیری شهودی نوآورند و از تکرار بیزارند. آن‌ها تکالیفشان را به‌سرعت انجام می‌دهند و قادرند به‌راحتی اطلاعات را درک و تحلیل کنند.
افراد متعلق به تیپ یادگیری بصری برای مطالعه درس‌ها از جداول، نمودارها، تصاویر و سایر روش‌های بصری استفاده می‌کنند. بنت می‌گوید «چند ماژیک رنگی و فلش‌کارت به این بچه‌ها بدهید و بگذارید به‌کمک روش‌های بصری خودشان درس بخوانند.»

او می‌افزاید: «افراد متعلق به تیپ یادگیری کلامی موضوع‌هایی را که با صدای بلند برایشان توضیح داده شده باشد، بهتر به یاد خواهند آورد. از چنین بچه‌هایی درباره تکالیفشان سؤال کنید، درباره درس‌هایشان با آن‌ها به گفتگو بنشینید و بگذارید بلند‌بلند مطالب را تکرار کنند. همچنین می‌توانید به آن‌ها بگویید در هنگام درس خواندن صدای خود را ضبط کنند و بعد دوباره به آن گوش دهند.»

افراد همچنین می‌توانند متعلق به تیپ‌های یادگیری زنجیره‌ای و کل‌نگر باشند. دسته اول کسانی هستند که به‌صورت منطقی و با پی بردن به ارتباط زنجیروار و پی‌درپی بین مفاهیم، آن‌ها را خواهند آموخت و دسته دوم افرادی هستند که از بالا به مسائل نگاه می‌کنند و کلیت مفاهیم و پدیده‌ها را به‌صورت کلان درک می‌کنند. دسته دوم لزوما نیازی ندارند از چگونگی پیوند هر مرحله با مرحله دیگر آگاه باشند.

اینکه در خانه رفتار و اعمال فرزندتان را رصد کنید و تماشا کنید چگونه کار‌ها و وظایفشان را انجام می‌دهند، می‌تواند به شما کمک کند جایگاه آن‌ها را در این طیف بیابید. آنت دو پلسیس، کارشناس روان‌شناسی تحصیلی، می‌گوید «وقتی از فرزندتان می‌خواهید کاری را انجام دهد، ببینید آن را جایی می‌نویسد، از شما می‌خواهد جایی بنویسیدش، یک‌بار تکرارش می‌کند یا فقط به چیزی که می‌گویید گوش می‌کند.»

از این طریق می‌توانید نکته‌های بسیاری درباره گرایش‌ها و تمایل‌های فرزندتان در روش‌های یادگیری بفهمید. بیشاپ می‌گوید اینکه ببینید فرزندتان چگونه نشانی محلی را پیدا می‌کند هم می‌تواند کمکتان کند. «برای مثال، افراد متعلق به تیپ یادگیری بصری، وقتی به‌دنبال نشانی جایی می‌گردند که تابه‌حال آنجا نبوده اند، از نقشه استفاده می‌کنند. درحالی‌که افراد متعلق به تیپ یادگیری کلامی ترجیح می‌دهند فرد دیگری به آن‌ها بگوید کدام طرف بروند یا نشانی را برایشان روی کاغذ بنویسد».

دو پلسیس می‌گوید ترکیبی از سبک‌های متفاوت یادگیری هم می‌تواند مفید باشد. «بنا بر تحقیقات، کودکان وقتی تمامی حواسشان درگیر کاری باشد، بهتر می‌آموزند.» اگرچه برخی کودکان به‌وضوح به برخی روش‌ها تمایل بیشتری نشان می‌دهند، گنجاندن همه حواس در فرایند یادگیری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.»

کلید درک بی‌انگیزگی فرزندتان این است که دلایل این بی‌انگیزگی را پیدا کنید. چراکه این دلایل لزوما برای همه یکی نیستند. در کنار انجام این کار، تهیه فهرستی از موارد احتمالی انگیزه‌بخش برای فرزندتان هم الزامی است. نوشتن و قرار دادن جملات انگیزشی در نزدیکی میز فرزندتان برای تشویق و ترغیب او در زمانی که انگیزه‌اش را از دست می‌دهد، می‌تواند مفید باشد. داشتن یک رژیم غذایی مناسب هم می‌تواند کمک‌کننده باشد.

برای مثال، خوردن خوراکی‌های بسیار شیرین در وعده صبحانه، به‌طور ناگهانی میزان قند خون را بالا می‌برد و باعث فعال‌تر شدن بچه‌ها می‌شود، اما کمی بعد، قند خون با همان سرعتی که بالا رفته است، افت می‌کند و این امر به بی‌حالی و بی‌انگیزگی آن‌ها منجر خواهد شد.

شبکه‌های اجتماعی، دوستان، تلفن همراه، تلویزیون، بازی‌های ویدئویی و بیرون رفتن و گردش همگی بر توانایی بچه‌ها برای تمرکز روی درس تأثیرگذارند. سانت بیشاپ معتقد است والدین باید سعی کنند فضایی خالی از تمامی این عوامل را برای بچه‌ها فراهم کنند.

او پیشنهاد می‌کند «گوشه‌ای از خانه را به درس خواندن بچه‌ها اختصاص دهید که از وسایلی همچون تلویزیون یا رادیو دور باشد و تا حد امکان کسی از آنجا عبور نکند. همچنین گوشی همراه و کامپیوتر را از آن‌ها دور کنید.» او همچنین می‌گوید بهتر است والدین همه چیز‌های لازم برای درس خواندن را برای فرزندشان فراهم کنند تا وقتی‌که او سر درس می‌نشیند، مجبور نشود دنبال یک لیوان آب یا یک خودکار یا کمی خوراکی برود.

تمرکز نداشتن هم مانند از دست دادن انگیزه می‌تواند دلایل متعدد و متنوعی داشته باشد. اگر دلیل متمرکز نبودن فرزندتان این باشد که چیزی فکرش را مشغول کرده است، شما می‌باید به او کمک کنید آن را از ذهنش خارج کند. در غیر این صورت، آن مسئله روی بازدهی فرزندتان تأثیر منفی خواهد گذاشت. شاید نوشتن آن مسئله روی کاغذ یا صحبت کردن با کسی به او کمک کند. شاید اینکه قدمی بزند و کمی ورزش یا نرمش کند، بتواند مفید باشد. اگر مشکل بزرگ‌تر بود و به این روش‌ها حل نشد، رفتن پیش یک متخصص و بازگو کردن مشکل ایده بدی نیست. این کار می‌تواند باعث سبک شدن ذهن فرزندتان و آرام شدن او شود یا باعث شود او از زاویه‌ای متفاوت به مسئله نگاه کند و آن را کنترل‌شدنی و مهارپذیر بیابد.

یکی از مشکلاتی که بیشتر بچه‌ها و والدین در هر پایه‌ای از تحصیل از آن گله‌مند هستند، این است که نمی‌توانند همه آنچه خوانده‌اند را در خاطر نگاه دارند و در زمان پاسخ دادن به سؤالات امتحانی به یاد آورند. این مسئله در دانش‌آموزان مدرسه‌ای که مجبور به خواندن موضوعات درسی متفاوت در بازه کوتاه امتحانات نهایی هستند، شایع‌تر است. برای اینکه یادآوری این درس‌ها و موضوعات متفاوت در هنگام امتحان کار ساده‌تری باشد، باید آن‌ها را در طول سال و در نشست اول درست خواند. اگر بچه‌ها به هر دلیل در یادآوری این‌گونه اطلاعات مهم با مشکل جدی مواجه باشند، استفاده از روش‌های حرفه‌ای‌تر یادگیری با کمک یک متخصص می‌تواند کمکشان کند.

درس خواندن در هر پایه و سطحی نیازمند زمان‌بندی مناسب و توانایی مدیریت زمان است. اگر فرزندتان در رساندن تکالیفش به زمان تحویل مشکل دارد، یا اگر انجام دادن تکالیف زیاد گیج و دست‌پاچه‌اش می‌کند، یا مجبور می‌شود شب پیش از امتحان یا تحویل تکلیفی بیدار بماند، این نشانه‌ای است برای خود او و شما که بدانید باید روی مهارت‌های مدیریت زمان او کار شود. بدین صورت که او باید منظم‌تر شود، فهرستی از کار‌هایی که باید انجام دهد و زمان پایانشان تهیه کند، و به محض اینکه تکلیفی به او داده می‌شود شروع به انجامش کند و آن را به بعد موکول نکند. همچنین، او باید در انجام کار‌های روزانه‌اش منضبط‌تر شود؛ زودتر بیدار شود، از پیش برای روزش برنامه‌ریزی داشته باشد و از زمانی که برای پرداختن به هرکدام از موضوعات درسی اختصاص داده است، نهایت استفاده را ببرد.

بیشاپ می‌گوید «برای فرزندتان یک برنامه مطالعاتی تنظیم کنید و آن را در جایی قرار دهید که بتواند به‌راحتی آن را ببیند.» بگذارید فرزندتان جلو هر کاری که به پایان می‌رساند، علامتی قرار دهد تا هردو از انجام شدن آن کار مطمئن شوید.

الیسن بنت می‌گوید بهتر است فرزندتان را تشویق کنید در هنگام مطالعه در فواصل منظم به خودش استراحت بدهد، هوایی بخورد و کمی حرکات نرمشی و کششی انجام دهد. بیشاپ عقیده دارد که بهتر است درس‌ها و تکالیف سخت‌تر و پیچیده‌تر در ابتدای کار انجام شوند تا بارشان از روی دوش بچه‌ها برداشته شود و اضطراب ناشی از آن‌ها برطرف شود. والدین هم باید سعی کنند آرامش خودشان را حفظ کنند. اگر آن‌ها مضطرب باشند، این اضطراب به فرزندانشان هم منتقل خواهد شد و به فشاری که فرزندان حس می‌کنند افزوده خواهد شد. طبیعتا والدین دلشان نمی‌خواهد فرزندانشان در آستانه یک امتحان مهم درگیر مشکلاتی همچون بی‌خوابی، کاهش اشتها و حمله عصبی شوند. پس باید زمینه‌ای مثبت و دلگرم‌کننده برای فرزندشان فراهم نمایند.

نکته پایانی اینکه بسیاری از مشکلات مطرح‌شده در این مطلب را می‌توان با داشتن ذهنیت و نگرش صحیح برطرف کرد. هروقت فرزندتان در مسیر یادگیری در دست‌اندازی افتاد، پیش از انجام هر کاری بگذارید کمی از مسئله فاصله بگیرد و ذهنش را خالی کند. شاید این کار به او این فرصت را بدهد که کمی به افکارش درباره درس خواندن سروسامان دهد و به مسیر صحیح بازگردد.


منبع: NEW۲۴