ورود به چهارمین سال خشکسالی پیاپی و افزایش یک درجه‌ای دما میزان نیاز آبی مشهد را امسال به ۵ هزار لیتربرثانیه رسانده است.
به گزارش شهرآرانیوز؛ در دو‌سه هفته اخیر گوشه‌وکنار کشورمان، تجلی‌گاه همدلی ایرانیان دربرابر ظلم دشمن متجاوز به خاک آباواجدادی‌مان شده بود؛ همدلی و احساسی که از میزبانی‌های مهربانانه تا حمایت‌های مالی و غیرمالی به آسیب‌دیدگان این یورش ناجوانمردانه رژیم کودک‌کش صهیونیستی، قاب‌های زیبایی را در جای‌جای میهنمان به تصویر کشید؛ احساسی که احتمالا هرچه جلوتر برویم، مصداق‌های بارزتری از آن را خواهیم دید و شاید یکی از مهم‌ترین این مصادیق، در لزوم همدلی هرچه بیشتر مردم در مدیریت مصرف انرژی و منابع موردنیاز در روزهای گرم سال، نمایان باشد.
ایران، تابستان گرمی را آغاز کرده است و افزایش دمای هوا درکنار کمبود ذخایر آب شرب همانند سال‌های گذشته، شرایط تأمین این مایع حیاتی را برای نقاط مختلف کشور به‌ویژه ساکنان پهنه خشک و کم‌آب شرقی، سخت‌تر کرده است.
مشهد هم از این قاعده مستثنا نیست و شرایط اقلیمی حاکم و همچنین ورود این دشت به چهارمین سال خشکسالی پیاپی، حکایت از بحرانی بودن وضعیت تولید و تأمین پایدار آب در این شهر دارد؛ موضوعی که به‌گفته حسین اسماعیلیان، مدیرعامل آبفای مشهد، میزان کسری مخزن تابستانه را در این شهر به هزار لیتربرثانیه افزایش داده و عدد آن را به ۵ هزار رسانده است.
۴۷ درصد کاهش بارندگی
مدیرعامل آبفای مشهد با بیان اینکه مشهد در وضعیت خشک سالی شدید قرار دارد، می‌گوید: میزان بارش‌های این شهر در سال آبی جاری تا تاریخ ۲۵ خرداد فقط ۱۲۳ میلی متر بوده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۴۷ درصد و در مقایسه با دوره بلندمدت ۴۰ درصد کاهش را نشان می‌دهد؛ به معنای دیگر در کل سال گذشته تقریبا ۲۵۸ میلی متر بارندگی داشته‌ایم و این رقم در دوره بلندمدت، ۱۸۵ میلی متر ثبت شده است.
اسماعیلیان به خِسَت آسمان در سه ماهه ابتدایی سال جدید هم این گونه اشاره می‌کند: از ابتدای امسال تاکنون در حد پنج تا شش میلی متر در مشهد بیشتر بارندگی نداشتیم. در این میان، مشهد وضعیت شکننده تری هم نسبت به مجموع استان دارد. متوسط بارش‌های استان در سال آبی جاری حدود ۱۲۶ میلی متر بوده است که این میزان نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۲۲ درصد و نسبت به دوره آماری بلندمدت ۳۰ درصد کاهش دارد.
او به این نکته هم گریزی می‌زند که متوسط دمای هوای شهر مشهد نسبت به سال آبی گذشته ۱/۱ درجه سانتی گراد افزایش یافته است و همین موضوع نیز نشان می‌دهد که تابستان امسال، روزهای گرم تری را درمقایسه با سال قبل داریم که مصرف آب شهروندان را نیز افزایش می‌دهد.
همین چند روز قبل، احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشک سالی سازمان هواشناسی کشور، در این باره هشدار داده بود که براساس آخرین تحلیل داده‌های ایستگاهی هواشناسی، میانگین دمای کشور در تیرماه به ۷/۳۰ درجه سلسیوس رسیده که ۳/۱ درجه گرم‌تر از حالت طبیعی در این ماه است.
اوضاع وخیم سد‌های مشهد
«۱۲۳ میلی متر بارندگی اتفاق خاصی را برای سد‌ها رقم نمی‌زند. آن قدر بارش‌ها کم بوده است که اوضاع سد‌های تأمین کننده شهر مشهد اصلا جالب نیست». اسماعیلیان این نکته را با ارائه آمار و ارقامی از آخرین دارایی چهار سد اصلی تأمین کننده آب مشهد اعلام می‌کند و می‌گوید: درحال حاضر متوسط ذخیره سد‌های دوستی، طرق، کارده و ارداک فقط چیزی حدود ۸ درصد است.
براساس مستندات او درحالی ذخیره آب سد دوستی با ظرفیتی بالغ بر یک میلیاردو ۲۵۰ میلیون مترمکعب به ۸ درصد رسیده که در همین سال آبی گذشته حدود ۵/۱۸ درصد پرشدگی داشته است. این نکته را هم باید گفت که به واسطه اشتراکی بودن سد دوستی، سهم کشورمان از همین میزان اندک نیز به نصف کاهش می‌یابد. امسال چیزی فقط حدود ۹۳ میلیون مترمکعب آب پشت این سد وجود دارد، درحالی که سال گذشته این رقم ۲۲۸ میلیون مترمکعب بوده است.
با توصیفی که اسماعیلیان می‌کند، طرق، کارده و ارداک هم وضعیت بهتری ندارند. حجم ذخیره موجود آب این سه سد به ترتیب با ۱۳ درصد، ۱۸ درصد و ۲۷ درصد دارایی، چیزی کمتر از ۱۸ میلیون متر مکعب بوده و تقریبا به طور متوسط حجم ذخیره سدهایمان نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۵۶ درصد کمتر شده است.
حالا شاید بگویید چرا این سد‌ها با این حجم مخزن اندک در زمره مخازن آبی مهم مشهد قرار دارند و چرا با این وضعیت، عطای این احجام آبی را به لقایش نمی‌بخشیم و انرژی مان را روی منابع آبی دیگر نمی‌گذاریم؟ پاسخ این سؤال را مدیرعامل آبفای مشهد این گونه می‌دهد: حجم سد‌های طرق، کارده و ارداک به هیچ وجه با سد بزرگی، چون «دوستی» مقایسه شدنی نیست، اما همین سد‌ها در روزهای اوج مصرف و گرمای هوا، نقش بسیار مهمی در پیک سایی ایفا می‌کنند و نمی‌شود به این راحتی از آن‌ها چشم پوشی کرد.
۱۵ پروژه برای عبور از بحران
اسماعیلیان بیان می‌کند: از مدت‌ها قبل، کارمان را در زمینه مهار بحران کم آبی آغاز کرده‌ایم و پانزده پروژه نیز با همراهی و همکاری شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی برای خروج از شرایط اضطرار، برنامه ریزی شده است. از این طرح ها، هشت پروژه ازجمله پروژه انتقال آب از محدوده زاک و ماریان (پشت آرامگاه فردوسی)، جابه جایی چاه‌های آب مشهد، احداث مخزن و اجرای خطوط آبرسانی داخل شهر با اثربخشی ۱۹۲۰ لیتربرثانیه مربوط به شرکت آبفای مشهد بوده که بخشی از آن‌ها وارد مدار بهره برداری نیز شده است.
پول؛ همچنان مشکل اصلی
وی مشکلات اعتباری را مثل خیلی از طرح‌های عمرانی در دست اجرا در حوزه‌های مختلف، مسئله اصلی پروژه‌های آب وفاضلاب مشهد و استان می‌داند و ادامه می‌دهد: مجموع اعتبارات موردنیاز برای طرح‌های مذکور برای دو شرکت آبفای مشهد و آب منطقه‌ای استان، چیزی حدود ۴ هزار میلیارد تومان است، با این حال نحوه و میزان اختصاص اعتبارات این بخش، پیمانکاران را این روز‌ها در سختی و تنگنا قرار داده است. پروژه‌های شرکت آبفا در صورت تزریق منابع مالی به سرانجام می‌رسد، اما درباره برخی پروژه‌های شرکت آب منطقه‌ای باید بگویم اگر پول هم برسد، متأسفانه ممکن است در بازه زمانی اجرای کار به مشکل بخوریم.
اسماعیلیان با اشاره به تصویب ۱۰۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای پروژه‌های در دست اجرای آبفای مشهد در انتهای سال گذشته که بخشی از آن نیز اختصاص پیدا کرده است، می‌گوید: بیشتر اعتبارات این بخش از محل اعتبارات ملی تأمین می‌شود و بودجههای استانی به آن اندازه نیست که بتواند نیاز‌های پروژه‌های آبی مشهد را برطرف کند؛ البته به این نکته هم باید توجه شود که اعتبارات موردنیاز برای شرایط اضطراری صرفا برای دوره گذار از بحران کم آبی نبوده است و کارایی بلندمدت دارد.
چهارمین سال خشک سالی پیاپی
مدیرعامل شرکت آب وفاضلاب مشهد، سالی را که در آن هستیم، چهارمین سال تداوم خشک سالی پیاپی در این شهر اعلام می‌کند و می‌افزاید: اگر تا همین پارسال میزان کسری مخزن این شهر در روزهای اوج مصرف آب و گرما چیزی حدود ۴ هزار لیتربرثانیه بود، امسال این میزان به ۵ هزار لیتربرثانیه رسیده است که همین افزایش هزارلیتری، خود نشان دهنده بحران پیش روست.
از سوی دیگر به صورت طبیعی، تنش آبی در شهر‌ها و کلان شهر‌های مختلف به ویژه در نقاط خشک و کم بارش وجود دارد، اما آنچه مشهد را در شرایط حادتر قرار می‌دهد، ادامه یافتن خشک سالی در سال‌های متمادی است. در همین خراسان رضوی، شهر‌هایی را داریم که به تازگی وارد تنش آبی شده‌اند و وضعیت بهتری برای عبور از این بحران دارند، اما شرایط تأمین آب در شهری که چهار سال پی در پی در این تنش قرار داشته است، بسیار متفاوت‌تر از نقاط مختلف است و کار را سخت‌تر می‌کند.
چه باید کرد؟
مدیرعامل آبفای مشهد در پاسخ به این سؤال که راهکار چیست و چه باید کرد، رسانه‌ها و خبرنگاران را نیز در ماجرای حل مسئله آبی سهیم می‌داند و می‌گوید: بخشی از مدیریت، دست ما و بخشی دست شماست. قطعا برای برون رفت از بحران کمبود آب که در آن قرار داریم، نمی‌توانیم بدون مشارکت مردم و تشریح دقیق مسئله توسط رسانه‌ها پیش برویم. مردم باید تنش آبی را لمس کنند و باید به آن‌ها اطلاعات کافی در این زمینه داده شود.
الان چهارمین سال وجود تنش آبی است، اما مردم این تنش را حس نمی‌کنند؛ چون هم تلاش زیادی برای برطرف کردن کسری موجود شده است و هم ناچار شد ه‌ایم بیش از پیش، از سفره‌های آب زیرزمینی استفاده کنیم. درحال حاضر میزان افت چاه‌های زیرزمینی مان به ۱۰ درصد رسیده که عدد بسیار بزرگی است؛ یعنی اگر چاهی در گذشته ۱۵ لیتر خروجی آب داشته، امسال به ۵/۱۳ لیتر رسیده است و این موضوع نشان می‌دهد که ما از سرمایه و پس انداز آبی خودمان استفاده می‌کنیم.
جیره بندی، راه علاج نیست
او که در سال‌های اخیر از مخالفان اصلی جیره بندی آب در شهر مشهد بوده است، همچنان بر باور خود مبنی بر راه چاره نبودن این مسیر تأکید می‌کند و می‌گوید: جیره بندی فقط هدررفت آب را بیشتر می‌کند و به هیچ وجه راه علاج این ماجرا نیست. راهکار اصلی برای مدیریت این حوزه، از مسیر مشارکت و همراهی مردم می‌گذرد.
خیلی‌ها هنوز فکر می‌کنند این کاهش بارندگی‌ها جدی نیست. در همه جای دنیا وقتی در نقطه‌ای ۱۵ درصد کاهش بارندگی رقم می‌خورد، شرایط سختگیرانه‌ای برای مصارف لحاظ می‌شود، اما در کشور ما با بیش از ۴۰ درصد کاهش بارندگی که عدد بسیار وحشتناکی است، عامل بازدارنده قوی برای کاهش مصرف نداریم.
همه ما از مسئولان گرفته تا مردم باید اقدامات بازدارنده‌ای را برای مهار بحران کم آبی انجام دهیم. درحال حاضر وضعیتی داریم که صرفا باید به مصارف واجبمان بپردازیم و سایر مصارف همچون قالی شویی و موکت شویی‌های خانگی و کاشت سبزی و صیفی جات در باغچه منازل حذف شود.
از سوی دیگر و براساس استانداردها، سهم مصرف آب هر نفر در بخش خانگی با قید اینکه سلامت و بهداشت فرد به خطر نیفتد، روزانه ۷۰ لیتر محاسبه شده است، اما در مشهد که کمترین سرانه مصرف را هم در کشور دارد، این رقم بیش از ۱۲۰ لیتر در شبانه روز است.
او همچنین به شست وشوی نامتعارف خودرو در منازل اشاره می‌کند و می‌گوید: متأسفانه بیشتر شست وشو‌های خودرو در خانه انجام می‌شود که مصرف آب را آن هم در حوزه آب شرب، بسیار افزایش می‌دهد. متوسط مصرف آب برای شست وشوی خانگی یک خودرو، بیش از ۳۰۰ لیتر است، درحالی که برخی کارواش‌های مدرن این میزان را حتی به ۴ لیتر نیز کاهش می‌دهند؛ البته در بحث کارواش‌ها هم باید به موضوع بازچرخانی آب توجه شود و ممیزی‌هایی روی فعالیت آن‌ها انجام داده‌ایم.
وی بیان می‌کند: ازسوی دیگر امروز فرهنگ استخر و جکوزی سازی در ساختمان سازی‌های ما به یک امتیاز تبدیل شده است که در اقلیم خشکی همچون مشهد، نباید این گونه باشد. گاهی مطالباتی درباره دوشبکه‌ای شدن آب با تقسیم بندی آب کیفی و آب غیرکیفی مطرح می‌شود، اما باید گفت که درحال حاضر آن قدر منابع آبی نداریم که به این سمت حرکت کنیم.
وضعیت سد‌های تأمین‌کننده آب مشهد (ارداک، طرق، کارده، دوستی)
۸ درصد
پر بودن امسال
۱۹ درصد
پر بودن پارسال
۴۰ درصد
کاهش بارندگی مشهد نسبت‌به متوسط بلندمدت
۴۷ درصد
کاهش بارندگی مشهد نسبت‌به سال آبی گذشته
۱۰۷ میلیون مترمکعب
حجم ذخیره امسال
۲۴۶ میلیون مترمکعب
حجم ذخیره پارسال
سیمای نازیبای دارایی آبی
مدیر مطالعات پایه آب شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی نیز با آمار و ارقامی که از وضعیت آبی استان ارائه می‌دهد، به نوعی بر صحبت‌های اسماعیلیان صحه می‌گذارد و می‌گوید: خراسان رضوی دارای چهار حوضه آبریز به نام قره قوم، اترک، کویر مرکزی و نمکزار خواف است که گزارش‌های بارندگی استان بر مبنای این تقسیم بندی، تهیه و ارائه می‌شود.
اکبر علی پور، مشهد را در فهرست دشت‌های حوضه آبریز قره قوم می‌داند و می‌افزاید: بارندگی تجمعی سال آبی جاری در این شهر تا تاریخ ۲۷ خرداد چیزی حدود ۱۲۳ میلی متر بوده که ۴۷ درصد نسبت به سال آبی گذشته و ۴۰ درصد نسبت به دوره بلندمدت کاهش داشته است.
به گفته او، دشت مشهد بعد از دشت تربت جام، رتبه کم بارش‌ترین دشت حوضه آبریز قره قوم را در سال آبی جاری از آن خود کرده است. لی پور حجم مخازن در تراز نرمال استان را بیش از یک میلیاردو ۵۰۰ میلیون مترمکعب و حجم آب قابل تنظیم سالیانه آن‌ها را ۹۱۰ میلیون مترمکعب اعلام می‌کند و ادامه می‌دهد: درحالی هم اکنون دارایی تمام سد‌های این استان ۱۵۷ میلیون مترمکعب است که سال قبل در همین زمان، ۳۱۷ میلیون مترمکعب حجم ذخیره داشتیم؛ به معنای دیگر حجم ذخیره سازه‌های آبی استان از ۲۰ درصد سال گذشته به کمتر از ۱۰ درصد یعنی نصف کاهش یافته است.
مدیر مطالعات پایه آب شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی همچنین حجم ورودی آب به سد‌های استان را در دو بازه سال آبی جاری و ابتدای سال به ترتیب ۴۷ و ۲۱ میلیون مترمکعب اعلام و اظهار می‌کند: با این حال میزان خروجی این سد‌ها در دو بخش کشاورزی و شرب، به ترتیب ۶۸ و ۳۱ میلیون مترمکعب به ثبت رسیده است.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
