محسن همتینژاد، در گفتگو با شهرآرانیوز، در تبیین ابعاد مختلف راهپیمایی اربعین، این حرکت عظیم را بزرگترین اجتماع شیعیان جهان دانست و با اشاره به ظرفیتهای معنوی، اجتماعی و رسانهای آن گفت: اگر بخواهیم در مورد این مراسم عظیم سخن بگوییم، باید اذعان کنیم که اربعین حسینی امروز به عنوان بزرگترین اجتماع انسانی شیعیان در دنیا شناخته میشود.
وی افزود: همانگونه که حج بزرگترین اجتماع مسلمانان است، اربعین نیز به مثابه یک حماسه جهانی برای شیعیان معنا پیدا کرده است. این حرکت طی سالهای اخیر نهتنها استمرار داشته بلکه هر سال خروشانتر، پرشورتر و با اشتیاق بیشتری برگزار شده است.
وی با اشاره به ابعاد معنوی و اجتماعی این رویداد افزود: دستاوردهای اربعین در سالهای اخیر نشاندهنده شکلگیری یک جریان عظیم فرهنگی و انسانی است. در طول مسیر، شاهد جلوههای بینظیری از مهماننوازی مردم عراق هستیم؛ مردمی که با تمام توان، هر آنچه در طول سال فراهم کردهاند، با نهایت خلوص و فروتنی در اختیار زائران قرار میدهند. این مهماننوازی، نه از سر تکلیف، بلکه از سر عشق و ارادت به اهلبیت(ع) است؛ تا جایی که حتی سادهترین امکانات را با التماس در اختیار زائر قرار میدهند. این رفتارها، عظمت فرهنگ شیعی را به نمایش میگذارد.
همتینژاد خاطرنشان کرد: یکی از ویژگیهای مهم این اجتماع، حضور گسترده عاشقان امام حسین(ع) از سراسر دنیاست؛ نهتنها از کشورهای اسلامی، بلکه از نقاط مختلف جهان همچون اروپا، آمریکا و استرالیا.
این کارشناس رسانه ادامه داد: این همگرایی عظیم، همانند رودخانههای خروشان است که به دریا میپیوندند تا پیام روشن عدالتخواهی و ظلمستیزی قیام حسینی را به جهانیان منتقل کنند. پرچمهای فلسطین و غزه در این مسیر، نماد پیوند نهضت عاشورا با مقاومت مظلومان جهان است؛ پیامی که نشان میدهد این حرکت محدود به یک جغرافیا نیست و عدالتخواهی، مرز نمیشناسد.
این مستندساز با تأکید بر مفهوم برابری در این حماسه میلیونی گفت: در راهپیمایی اربعین هیچ تفاوتی میان فقیر و غنی، مقامدار یا فرد عادی وجود ندارد. همه با یک هدف مشترک، سبکبال از تعلقات دنیوی، به سمت کربلا حرکت میکنند تا پیمانی دوباره با آرمانهای سیدالشهدا(ع) ببندند.
وی ابراز داشت: این ویژگی، راهپیمایی اربعین را به یک لشکرکشی اجتماعی تبدیل کرده است؛ لشکری که بدون سلاح و تجهیزات، اما با همدلی و وحدت، قدرت نرم شیعه را به نمایش میگذارد و همین موضوع، یکی از دلایل هراس دشمنان از این اجتماع عظیم است.
این کارشناس رسانه افزود: این سفر، علاوه بر ابعاد اجتماعی، یک فرآیند عمیق خودسازی نیز به همراه دارد. زائر اربعین در طول مسیر، تعلقات دنیوی را کنار میگذارد و با تحمل سختیهای راه، در مسیری معنوی گام میگذارد که به پالایش روح و تقویت ایمان منتهی میشود.
وی اضافه کرد: همانگونه که در ماه رمضان با روزهداری به خودسازی میپردازیم، در اربعین نیز این تمرین معنوی با گامهای پیادهروی معنا پیدا میکند؛ چراکه برای رسیدن به تعالی، باید سختیها و فراز و فرودهای مسیر را پذیرفت.
همتینژاد با اشاره به ابعاد ارتباطی این رویداد، اظهار کرد: راهپیمایی اربعین فقط یک حرکت مذهبی نیست، بلکه یک رسانه قدرتمند است. رسانهای که پیام انتظار، ولایتمداری و آمادگی برای ظهور را به جهانیان مخابره میکند. دو پرچم سرخ شهادت و سبز انتظار در این حرکت عظیم، نماد استمرار فرهنگ عاشورا و انتظار منجی است. این دو بال، شیعه را به پروازی رهاییبخش میرساند و پیام همبستگی و مقاومت را به جهان صادر میکند.
این کارشناس رسانه ادامه داد: حضور رسانهها در این مسیر اهمیت ویژهای دارد. خبرنگاران و مستندسازان باید بتوانند این جلوههای عظیم را به تصویر بکشند و سختیهای مسیر، خلوص نیت مردم و شور این حماسه را به دنیا نشان دهند؛ زیرا امروز در جامعهای زندگی میکنیم که راحتطلبی به بخشی از سبک زندگی تبدیل شده است. نمایش این مجاهدتها، میتواند پیام روشنی باشد که برای رسیدن به اهداف بزرگ، باید مسیر تلاش و سختی را طی کرد.
وی تصریح کرد: در این مسیر، پیوند عاطفی میان زائران از ملیتها و فرهنگهای مختلف شکل میگیرد. این ارتباطات، یکی از کارکردهای مهم اجتماعی و عاطفی اربعین است که نمیتوان آن را در هیچ رسانهای بازسازی کرد. این همقدمیها و گفتگوها، قلبها را به هم نزدیک میکند و یک همبستگی عمیق میان ملتها ایجاد میکند؛ پیامی که به تنهایی میتواند نقشههای تفرقهافکنانه دشمنان را خنثی کند.
همتینژاد در پایان تأکید کرد: راهپیمایی اربعین، مدرسهای برای تربیت انسان و بستری برای شکلگیری تمدن نوین اسلامی است. رسانهها باید با استفاده از ظرفیتهای خود، این حقیقت را به جهانیان نشان دهند که در پس این حماسه میلیونی، پیام عدالتخواهی، مقاومت، وحدت و خودسازی نهفته است؛ پیامی که میتواند الهامبخش حرکتهای بزرگ در جهان معاصر باشد.
محسن همتینژاد در ادامه سخنان خود با اشاره به نقش رسانهای راهپیمایی اربعین، این حرکت عظیم را یک جریان ارتباطی مؤثر و جریانساز دانست و گفت: خود این اجتماع بزرگ را میتوان بهعنوان یک رسانه پویا و زنده معرفی کرد؛ رسانهای که ویژگیهای کامل ارتباط مؤثر را در خود دارد. در علم ارتباطات، برای انتقال پیام لازم است که این پیام از یک مبدأ آغاز شود و به یک مقصد برسد، در این میان نیز فرآیندی شامل مفاهیم مشترک و درک متقابل میان فرستنده و گیرنده شکل گیرد تا پیام بهدرستی فهمیده شود و اثرگذار باشد.
وی افزود: در راهپیمایی اربعین، این فرایند بهطور کامل اتفاق میافتد. حرکت زائران از نجف به سمت کربلا بهمنزله آغاز یک پیام جهانی است؛ پیامی که در طول مسیر، در کانال ارتباطی بین نجف و کربلا جریان مییابد و در پایان، در کربلا به نقطه اوج خود میرسد. این مسیر تنها یک راه جغرافیایی نیست، بلکه مسیری ارتباطی است که معنا، وحدت و هدف را منتقل میکند.
وی با بیان اینکه اجتماع میلیونی زائران در کربلا مفهومی عمیق دارد، افزود: این جمعیت چند میلیونی که پس از پیمودن مسیر طولانی، خود را به کربلا میرسانند، در واقع حامل پیامی روشن به جهان هستند. آنان با سلام به حرم امام حسین (ع) و تجدید پیمان با آرمانهای حسینی، پیام ماندگاری را مخابره میکنند؛ پیامی که شامل ایستادگی در برابر ظلم، پایبندی به ارزشهای اسلامی و استمرار نهضت عاشورا است. این اجتماع نماد وحدت و همدلی جهانی شیعه است که مرز نمیشناسد و جغرافیا را پشت سر گذاشته تا مفاهیم عمیق اعتقادی را به جهانیان نشان دهد.
همتینژاد با اشاره به جنبههای جامعهشناختی این پدیده خاطرنشان کرد: اربعین را میتوان نمونه بارز یک ارتباط اجتماعی بدون مرز دانست. همانگونه که در نظریه دهکده جهانی از اینترنت بهعنوان بستری برای ارتباط بیمرز نام برده میشود، اجتماع اربعین نیز همین ویژگیها را داراست.
این مستندساز اشاره کرد: در این حرکت بزرگ، هیچ تفاوتی از نظر رنگ، نژاد، زبان و جایگاه اجتماعی وجود ندارد؛ همه یکرنگ و یکدل برای هدفی مشترک گام برمیدارند. این همگرایی، اربعین را به یک دهکده جهانی زنده تبدیل کرده که توانسته مفاهیم وحدت، همبستگی و مقاومت را در عمل نشان دهد.
وی ادامه داد: این حرکت عظیم نهتنها در سطح فردی تأثیرگذار است، بلکه آثار اجتماعی و منطقهای و حتی جهانی دارد. نخستین تأثیر آن بر خود انسان است؛ زائر پس از بازگشت، روحیهای مهربانتر و عاطفیتر پیدا میکند، چراکه در طول مسیر، نوعی پالایش روحی و روانی را تجربه کرده است. این تأثیرات، در کنار کارکردهای فرهنگی و اجتماعی، موجب شکلگیری جامعهای همدل و پویا میشود. چنین اجتماعاتی، بستر تبادل فرهنگها و نزدیکی دلها را فراهم میکند و به تقویت سرمایه اجتماعی امت اسلامی میانجامد.
این کارشناس رسانه با اشاره به کارکردهای نمادین اربعین در دیگر نقاط جهان گفت: حتی برای کسانی که امکان حضور در عراق را ندارند، راهپیمایی جاماندگان اربعین در شهرهای مختلف، نمونهای از این همگرایی است.
وی اضافه کرد: در تهران، هر ساله جمع زیادی از مردم از میدان امام حسین (ع) تا حرم حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) حرکت میکنند تا عشق و ارادت خود را نشان دهند. این حرکتهای نمادین اگرچه کوتاه است، اما تأثیر عمیقی در ایجاد روحیه معنوی، تقویت عاطفه و مهربانی و تزریق انرژی تازه به جامعه دارد. همانگونه که ماه مبارک رمضان و مناسبتهای مذهبی دیگر، روح تازهای در کالبد جامعه میدمند، اربعین نیز یک منبع انرژی معنوی بزرگ برای امت اسلامی است.
همتینژاد تأکید کرد: این ظرفیت عظیم در میان شیعیان و حتی دیگر مسلمانان، ریشه در قیام عاشورا و پیام مقاومت و عدالتخواهی امام حسین (ع) دارد. این پیام نهتنها در سطح اعتقادی و معنوی اثرگذار است، بلکه در بزنگاههای تاریخی نیز نقشآفرینی کرده است.
وی افزود: نمونه بارز آن، دوران دفاع مقدس در ایران است که روحیه شهادتطلبی، ولایتپذیری و ایستادگی مردم، عامل اصلی شکست دشمنان شد؛ در حالیکه آنان با بهرهگیری از پیشرفتهترین تجهیزات نظامی، امید به پیروزی داشتند. این حضور مردمی بود که معادلات دشمن را بر هم زد و آنان را به عقبنشینی وادار کرد.
وی افزود: راهپیمایی اربعین نیز یکی از این عرصههای مهم حضور مردمی است. هر جا مردم حضور داشتهاند، پیروزی رقم خورده است و اربعین تمرینی دوباره برای همبستگی، ولایتمداری و انتظار فرج است. این حرکت نهتنها یک مناسک مذهبی، بلکه یک رزمایش عظیم فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی است که پیام قدرت نرم جهان اسلام را به دنیا مخابره میکند. رسانهها باید با نگاه عمیق و رویکرد خلاقانه، این پیام را به درستی منعکس کنند تا ابعاد واقعی این حماسه جهانی برای همگان آشکار شود.