اعمال‌قانون هزار و ۸۸۷ خودروی حادثه‌ساز در مشهد | ۶۵نفر در تصادفات مصدوم شدند (۶ تیر ۱۴۰۳) کیفیت هوای مشهد در آستانه هشدار آلودگی (۶ تیر ۱۴۰۳) ترافیک سنگین در چهار ضلع میدان‌های فردوسی، استقلال و جهاد | اتخاذ تمهیدات ترافیکی لازم برای حضور نامزد‌ها در مشهد (۶ تیر ۱۴۰۳) بزرگراه‌های مشهد در مسیر اصلاح هندسی شهردار مشهد: خرید ۴۷۹ اتوبوس و مینی‌بوس در دستور‌ کار است یک خیابان به وسعت غدیر | خیابان فدائیان اسلام مشهد در عید ولایت خاطره ساز شد + فیلم اطعام ۱۱ هزار نفر در بزرگ‌ترین سفره اطعام کشور در مشهد + فیلم فضا آرایی معابر منتهی به حرم مطهر و برگزاری جشنواره عید تا عید در منطقه ثامن مشهد کیفیت هوای مشهد امروز چگونه است؟ (۵ تیر ۱۴۰۳) + عکس سرویس‌دهی رایگان دوچرخه‌های اشتراکی بایدو در مشهد به مناسبت عید غدیر تشکیل دبیرخانه دائمی نشست شهرداران کشور‌های عضو بریکس در مشهد مقدس  اطعام ۱۱ هزار نفر در روز عید سعید غدیر خُم در بوستان ملت مشهد اعمال‌قانون ۲۳۳۴ خودروی حادثه‌ساز در مشهد | ۴۹ نفر در تصادفات مصدوم شدند (۴ تیر ۱۴۰۳) ترافیک سنگین در بولوار وکیل آباد، میدان استقلال و پیرامون حرم امام‌رضا (ع) (۴ تیر ۱۴۰۳) افتتاح برج پرچم در مشهد به‌مناسبت عید غدیرخم سرویس‌دهی مترو و اتوبوسرانی مشهد روز عیدغدیر (سه‌شنبه، ۵ تیر ۱۴۰۳) رایگان است نگاهی به تاریخچه برگزاری عید ولایت و موقوفه‌های مربوط به آن در مشهد| چراغ روشن وقف در جشن غدیر شهردار مشهد: تخریب دیوار‌های خطرساز شهر برای حفظ جان مردم امسال هر روز یک اتوبوس به اتوبوسرانی شهرداری مشهد اضافه می‌شود
سرخط خبرها

بافندگی برای مال و حال

  • کد خبر: ۳۵۴۶۴
  • ۰۱ مرداد ۱۳۹۹ - ۰۹:۱۰
بافندگی برای مال و حال
محمود ناظران‌پور - تاریخ‌پژوه
خر همچنان که وسیله اصلی رفت‌وآمد در قدیم بود، وسیله اصلی بارکشی هم به حساب می‌آمد. آن‌ها که خری داشتند، بسته به اینکه چه باری را قرار است با الاغ جابه‌جا کنند، هم از «خورجین» استفاده می‌کردند و هم از «بارجامه». خورجین، ویژه حمل خربزه و امثال آن بود، اما بارجامه برای حمل خاک، کود و مانند آن استفاده می‌شد. استفاده از آن هم به این شکل بود که وقتی به مقصد می‌رسیدند، از یک طرف بارجامه را هل می‌دادند تا از پشت حیوان، پایین بیفتد، بعد هم آن را برمی‌گرداندند و همه آنچه در بارجامه بود، خالی می‌شد. درباره پالان خر و جنس آن و نحوه دوخت و دوزش پیش از این، نوشتم.
 
جنس بارجامه از پارچه قرص و محکمی بود به نام «شارکی» یا «شالکی». از همین پارچه‌ها برای پالان خر هم استفاده می‌کردند و هم برای روکش تن اسب و الاغ. پارچه شارکی معروف بود و عده‌ای کارشان، بافتن همین پارچه‌ها بود. شارکی را با نخ‌های پنبه می‌بافتند و جنس محکمی داشت. جوال و خورجین را هم از همین پارچه می‌بافتند. از شارکی یک جور خورجین مخصوص هم می‌ساختند به نام «تِیچه».
 
تیچه ۲ جوال کوچک بود که حالت عمودی داشت؛ بغل تیچه‌ها ۲ دسته از جنس موی بز داشت. در تیچه معمولا خربزه، هندوانه و مانند آن می‌ریختند، آن هم به حالت عمودی. بعد از پر شدن، ۲ نفر هرکدام یک تیچه را بلند می‌کردند و روی حیوان نگه می‌داشتند و یک نفر دیگر، با ریسمان که آن هم از جنس موی بز بود، دسته‌ها را به هم می‌بست و ۲ تیچه به حالت متعادل روی حیوان قرار می‌گرفت. ریسمان بافتن، کار شَعرباف‌ها بود. ریسمان هم به‌ویژه برای آن‌هایی که خر داشتند، بسیار پرکاربرد بود. شَعر یعنی مو و شعرباف‌ها از موی بز، ریسمان‌های سفت و محکمی می‌بافتند. سیاه‌چادر عشایر هم از موی بز است.
 
سفت می‌بافند و آب از آن رد نمی‌شود. بز ۲ نوع پوشش دارد؛ مو و کرک. موی بز‌ها و پشم گوسفند‌ها را با وسیله‌ای قیچی‌مانند به نام «دوکارد» می‌چینند که به آن «کَل کردن» می‌گویند. بز را وقتی کل می‌کردند هم مو‌های بلندش چیده می‌شد و هم کرک‌هایش. کرک‌ها کوتاه و به‌شدت نرم هستند. زن‌ها در خانه، مو‌ها را از کرک‌ها می‌کشیدند و جدا می‌کردند. موی بز کاربردی داشت و کرکش، کاربردی. با کرک، پارچه‌ای درست می‌کردند به نام «بَرَک». برک‌ها پارچه‌های نرم زیبایی بودند و عموما عرضشان هم بیشتر از نیم‌متر نبود. کرک‌ها را می‌زدند؛ یعنی حلاجی می‌کردند و بعد از حلاجی با وسیله‌ای چوبی به نام «جَلَک» تبدیل به نخ می‌کردند. خانم‌ها در خانه یا حتی مرد‌ها که زمستان‌ها بیکار بودند، جلک دستشان بود و نخ می‌رشتند. نخ‌ها که زیاد می‌شد، کلافشان می‌کردند و با آن پارچه می‌بافتند. با کرک، یک جور کلاهی هم درست می‌کردند که به کلاه بجنوردی معروف بود و حسابی سر را گرم نگه می‌داشت.
 
دستکش و جوراب هم درست می‌کردند که در زمستان‌های سرد مشهد، حسابی به دردبخور بود. به پارچه‌بافی در گویش مشهدی، «تَرَه» می‌گفتند. این تره، با سبزی تره، اشتباه نشود. در قدیم به این سبزی، «تِرَّه» می‌گفتند. شعری هم بود که جوان‌ها برای دعوت یکدیگر به رقص و پایکوبی می‌خواندند. می‌گفتند: «تِرَّه و تلخون/ بیا قنبلِ ر بچرخون». تَرَه، پارچه‌بافی خانگی بود که روی زمین انجام می‌شد. چندین و چند رشته نخ پنبه‌ای را کنار هم روی دستگاه پارچه‌بافی محکم می‌کردند که می‌شد تار پارچه. پود پارچه هم همین نخ‌های پشمی یا نخ‌های کرکی بود. قالیچه‌بافی هم به همین شکل است. تار‌های قالیچه از نخ پنبه، و پود آن پشمی است. گاهی هم تار و پود قالیچه‌ها، پشمی است که البته قالیچه را از مرغوبیت می‌اندازد. قالیچه‌هایی که تار آن، از نخ‌های پنبه‌ای است، ماندگاری بهتری دارد. حتی گاهی از نخ ابریشم استفاده می‌کردند که طبیعتا مرغوب‌تر و ماندگارتر می‌شد. طناب مقنی‌ها هم از پنبه بود. چند لایه نخ توی هم می‌رفت و طناب‌های محکمی درست می‌کرد که مقنی‌ها سال‌ها با آن، دلو‌ها را از چاه بالا می‌کشیدند. دلو‌ها هم خودشان داستانی داشتند؛ از دلو‌ها هم همین‌جا می‌نویسم.
گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
نظرسنجی
شما به کدام نامزد انتخابات ریاست جمهوری رای می دهید؟
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->