خودکنترلی مجلس چرا ضروری است؟

علی قدیری | شهرآرانیوز؛ برخی رفتار‌های ساکنان جدید بهارستان، سبب شده است بار دیگر موضوع نظارت بر رفتار نمایندگان مجلس، مطرح شود. مهم‌تر از آن رد اعتبارنامه غلامرضا تاج‌گردون و پرونده‌های فساد مالی و سوءاستفاده از موقعیت برخی دیگر از نمایندگان در دوره مسئولیتشان در مجلس، بیش از پیش اهمیت نظارت بر رفتار نمایندگان را برجسته کرده است. نخستین بار طرح نظارت بر رفتار نمایندگان مجلس در مجلس هشتم، مطرح شد و در اردیبهشت سال۱۳۹۱ با وجود مخالفت برخی نمایندگان مجلس و دیگر چهره‌های سیاسی، شورای نگهبان آن را تأیید کرد.

 

بدین ترتیب نظارت مجلس بر رفتار نمایندگان، از مجلس نهم در دستورکار قرار گرفت. مطابق قانون، هیئتی متشکل از هفت نماینده مجلس، به گزارش‌های مختلف ازجمله گزارش‌های مربوط به «رفتار خلاف شئون نمایندگی» و گزارش‌ها درباره اعمال «خلاف امنیت ملی» و دیگر اعمال مجرمانه ازسوی نمایندگان مجلس رسیدگی می‌کند، با این حال برخی معتقدند که سازوکار موجود چنان که باید، کارآمدی ندارد و باید نهاد‌هایی خارج از مجلس نیز بر نمایندگان نظارت داشته باشند. یکی از دیدگاه‌ها در این زمینه، نظارت دائمی شورای نگهبان بر نمایندگان مجلس با رفع موانع قانونی موجود در این راستاست. برای بررسی بیشتر موضوع، سراغ حجت‌الاسلام احمد مازنی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و نماینده مردم تهران در مجلس دهم، رفته‌ایم.

مازنی در گفتگو با شهرآرانیوز، در پاسخ به این پرسش که نظارت بر رفتار نمایندگان چه ضرورتی دارد، گفت: «معتقدم نظارت درونی مجلس و خودکنترلی آن لازم است؛ چراکه در حوزه‌های مختلف، نماینده مجلس در معرض آسیب و خطر است. نمایندگان مجلس حدی از قدرت را دارند و به همین دلیل، هدف طمع قدرت‌های بیگانه‌اند. گاه تلفن‌هایی به نمایندگان مجلس می‌شود که درظاهر هویت آن مشخص نیست، اما ازسوی منافقان و معاندان است و نمایندگان از آن آگاه نیستند و ممکن است به خودشان یا کشور آسیب وارد کنند. برخی دیگر با تملق و چاپلوسی به نمایندگان نزدیک می‌شوند و در شرایطی که سوءسابقه دارند، از این نزدیکی اهداف خاصی را دنبال می‌کنند، بی‌آنکه نمایندگان مطلع باشند.»

وی ادامه داد: «به‌طورکلی این احتمال وجود دارد که نمایندگان در دوره مسئولیت خود، در تله سرویس‌های اطلاعاتی کشور‌های خارجی بیفتند، در دام یک جریان اقتصادی خطرناک در کشور اسیر شوند یا حتی با مسئله‌ای اخلاقی مواجه شوند. به‌جز این موضوعات، مسئله نظارت حتی در امور جاری و کاری حوزه مسئولیتی نمایندگان نیز باید وجود داشته باشد؛ چراکه کنترلی وجود ندارد مبنی بر اینکه نمایندگان در کمیسیون‌های تخصصی حاضر می‌شوند یا نه. حضور یا غیبت نمایندگان در کمیسیون‌ها در هیچ‌جا ثبت نمی‌شود و نظارتی در این زمینه وجود ندارد و تنها در پایان سال، گزارشی کلی از حضور یا غیبت نمایندگان در صحن علنی مجلس ارائه می‌شود. حتی غیبت در صحن هم با درخواست ثبت مرخصی توجیه می‌شود. من به مدت یک سال که در مجلس دهم رئیس کمیسیون فرهنگی بودم، تلاش کردم که نظارتی بر حضور و غیاب اعضا داشته باشم، اما بسیاری از همکاران به این موضوع واکنش نشان دادند و ناراحت شدند».

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب همچنین درباره گمانه‌زنی‌های موجود درخصوص تغییر قانون نظارت بر رفتار نمایندگان مجلس و احتمال دائمی شدن نظارت شورای نگهبان بر رفتار نمایندگان، گفت: «باید به یک نکته مهم توجه کرد و آن هم این است که تا اعتقاد به مردم‌سالاری به معنای واقعی در ارکان مختلف نظام وجود نداشته باشد و به انتخاب و رأی مردم احترام گذاشته نشود، رفتار‌های نظارتی نه‌تن‌ها هیچ نتیجه‌ای نخواهد داشت، بلکه نتیجه عکس هم خواهد داشت. کمااینکه در چند دهه گذشته، کنترل و مراقبت‌هایی که برای تأییدصلاحیت‌ها گذاشته‌اند، چه نتیجه‌ای داشته است؟ آیا واقعا نمایندگانی که از این مسیر گذشتند، مجالسی بهتر از مجالس گذشته تشکیل دادند که این نظارت‌های سختگیرانه یا وجود نداشت یا کمتر وجود داشت؟ به نظر من اولین مسئله در این موضوع، احترام به رأی مردم، اصلاح نظام انتخابات و حزبی شدن انتخابات است. این تصور اشتباه است که هرچه نظارت بیشتر شود، مردم انتخاب بهتری خواهند کرد و نمایندگان بهتری در مجلس خواهیم داشت. ارکان مختلف نظام باید اجازه دهند مردم اشتباه کنند و در اثر تکرار اشتباهات، خودشان بهترین‌ها را انتخاب کنند».

وی همچنین با اشاره به توصیه مقام معظم رهبری درباره نظارت بر رفتار نمایندگان مجلس به گونه‌ای که این مراقبت از درون مجلس بجوشد، افزود: «هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان با انتخاب خود نمایندگان تشکیل شده است و این امری معقول و منطقی است. اگر مجلس می‌خواهد در رأس امور و دارای حریت باشد، تنها مادامی میسر است که خود مجلس بر نمایندگان نظارت داشته باشد. اما اگر نظارت به خارج از مجلس محول شود و نمایندگان دائم نگران باشند که نکند تذکری که در موضوعی می‌دهند، مورد پسند شورای نگهبان نباشد، نطقی که می‌خواهند بکنند یا تحقیق و تفحصی که می‌خواهند انجام دهند، با موافقت برخی نهاد‌های خاص همراه نباشد، این مجلس دیگر یک مجلس آزاد نخواهد بود. نمایندگان مجلس نباید از هیچ قدرتی در خارج از مجلس هراس داشته باشند جز قدرت خداوند، افکار عمومی و مردمی که آن‌ها را انتخاب کرده‌اند. نظارت بر مجلس از خارج مجلس، نتیجه‌ای جز تضعیف و تخریب مجلس ندارد».