کشف ۱۷ میلیارد ریال شمش و طلای قاچاق در فرودگاه مشهد (شنبه، ۱۷ خرداد ۱۴۰۴) ثبت یک روز آلوده دیگر در کلانشهر مشهد (شنبه، ۱۷ خرداد ۱۴۰۴) تصاویر مردان میدان مین، در مشهد اکران می‌شود تبریک شهردار مشهد مقدس به مناسبت عید سعید قربان (۱۶ خرداد ۱۴۰۴) توضیحات مدیرعامل شرکت قطار شهری مشهد در خصوص بدهی به صندوق توسعه ملی کیفیت هوای کلانشهر مشهد امروز (۱۶ خرداد ۱۴۰۴) در شرایط بسیار ناسالم قرار دارد پرداخت کامل معوقات بیمه تکمیلی کارکنان شهرداری مشهد افزایش ساعات سرویس‌دهی خط ۳ قطار شهری مشهد در روز عرفه (۱۵خرداد ۱۴۰۴) پیام تسلیت رئیس شورای اسلامی شهر مشهد مقدس در پی جان‌باختن پاکبان مشهدی آماده‌باش کامل ناوگان تاکسیرانی مشهد هم‌زمان با سالروز رحلت بنیان‌گذار انقلاب اسلامی، قیام ۱۵خرداد و برگزاری دعای عرفه ۱۴۰۴ بی‌احتیاطی راننده منجر به فوت یک پاکبان مشهدی در پیاده‌رو شد (۱۴ خرداد ۱۴۰۴) پیام تسلیت شهردار مشهد به مناسبت سالگرد ارتحال امام خمینی (ره) و گرامیداشت یوم الله ۱۵ خرداد امضای تفاهم نامه تامین مسکن حمایتی ویژه اقشار خاص در مشهد «نهضت آسفالت» در مشهد | تحقق ۴ میلیون مترمربع روکش معابر تا پایان خرداد ۱۴۰۴ پیگیری تأمین منابع مالی در قرارگاه راهبری و تحول در مدیریت منابع شهری مشهد حسامی: از ظرفیت‌های رسانه‌ای برای روشنگری درباره جنایات رژیم صهیونیستی استفاده کنیم سرویس‌دهی ویژه ناوگان اتوبوسرانی مشهد در روز‌های عرفه و عید سعید قربان (۱۵ و ۱۶ خردادماه ۱۴۰۴) محدودیت‌های ترافیکی مراسمات دعای عرفه و نماز عید قربان ۱۴۰۴ در مشهد اعلام شد کدام مراکز معاینه فنی در مشهد، ۱۴ و ۱۵ خرداد ۱۴۰۴ فعال هستند؟ دستگاه حفار خط سه مترو مشهد در نزدیکی ایستگاه امامیه قرار دارد مشهد، پیشتاز توسعه مسیر‌های دوچرخه‌سواری در کشور با ۲۲۰ کیلومتر زیرساخت
سرخط خبرها

«کالار» برای کاریز

  • کد خبر: ۳۶۹۰۱
  • ۱۱ مرداد ۱۳۹۹ - ۱۱:۳۰
«کالار» برای کاریز
محمود ناظران‌پور - تاریخ‌پژوه
کشاورزی اصلی مشهد، با آب نهر خیابان انجام می‌شد؛ آب نهر از دروازه ته‌خیابان بود تا کوه «سلطان‌مشرق». این حجم از آب، هیچ جای دیگری نبود. آب قنات این روستا‌ها آب کمی بود. مادرچاه‌ها هم عمدتا در دامنه کوه‌های خلج بود.
مشهد در اصل دو دره بوده که یکی از دره‌ها الان دیگر از بین رفته است. خود حرم‌مطهر هم در گودی بوده. می‌دانید که پیش از دفن حضرت رضا (ع) به جای حرم مطهر، باغی بوده است. دره آنجا بعد‌ها با ساخت‌وساز شهر، از بین رفته است، اما بقایای آن همچنان هست؛ مثل همین کال قره‌خان. گودی دیگر که دره اصلی مشهد بوده همینی است که کشف‌رود در آن جریان دارد. در قدیم آب‌هایی که از کوه‌های دو طرف مشهد، یعنی کوه‌های خلج و اژدرکوه می‌آمده، هر دو می‌ریخته به کشف‌رود و رودخانه پرآبی می‌ساخته. آب قنات‌ها هم بخشی از همین آب بوده؛ برای همین هم مادرچاه بیشتر قنات‌ها در حوالی کوه‌های خلج بوده است.
الان دیگر آبی نیست که به کشف‌رود بریزد؛ هرچه هست فاضلاب است. در همین دشت مشهد شاید صدتا رشته کاریز بود که از همین دامنه کوه، آب را به دهات می‌رساند. به‌ویژه زمستان‌ها در چاه‌ها را می‌بستند که خاک و خاشاک در چاه نریزد یا کسی در آن نیفتد. اما باز هم چاه‌هایی بود که درش بسته نبود. زمستان که می‌شد، اگر در چاه باز بود، در هوای سرد، بخار از چاه بیرون می‌آمد و آدم می‌فهمید که این چاه درش باز است. چاه‌ها را گل و گشاد نمی‌ساختند؛ دلیلی نداشت. چاه‌ها معمولا تنگ و باریک بود؛ در ابعادی که بیشتر وقت‌ها مقنی‌ها بدون استفاده از طناب، خودشان از چاه پایین می‌رفتند و بالا می‌آمدند. بغل دیواره چاه، جاپا‌هایی درست می‌کردند و با تکیه بدن به دیواره مقابل، از چاه پایین و بالا می‌رفتند. به این جاپا‌ها می‌گفتند «پاقوّه». خود من بار‌ها با کمک‌گرفتن از همین پاقوه‌ها از چاه کاریز‌ها پایین رفته بودم. یک بار یادم می‌آید، حوالی سال ۳۵، کفش‌هایی خریده بودم به ۴۰ تومان که برای آن زمان خیلی گران بود. پاشنه کفش‌ها را خوابانده بودم. رفتم که ریسمان را بگیرم، که کفشم از پایم درآمد و افتاد توی کاریز. حیفم آمد که رهایش کنم و بروم. پایین رفتم و توی آب را گشتم، اما پیدایش نکردم و دو دست از پا درازتر برگشتم. دهانه چاه‌ها را سنگ‌چین می‌کردند که به مرور زمان، خراب نشود و ریزش پیدا نکند.

در چاه را با تخته‌سنگ‌های بزرگی می‌بستند که «کالار» نام داشت. کالار‌ها از همین کوه‌های اطراف مشهد به دست می‌آمد. همین حالا هم اگر مثلا به روستای زکریا بروید می‌بینید که سنگ کوه‌های آن منطقه، ورقه‌ورقه می‌شود. در کوه‌های کلات در منطقه قره‌سو هم کالار هست. عده‌ای کارشان همین بود که از کوه، کالار بیاورند. کالار‌ها را در ابعادی انتخاب می‌کردند که قابل حمل باشد و برای جابه‌جایی و استفاده از آن، نیروی معمول مردان قوی، کافی باشد؛ مثلا دو تا کالار را به بغل خر می‌بستند و به شهر می‌آوردند.
در خود مشهد هم چند تا قنات بود که البته مظهرشان در بیرون شهر بود. تنها قناتی که مظهرش در خود شهر بود، همین قنات سناباد بود. مظهرش همین جایی بود که الان به منطقه سرآب مشهد است. آنجا سرآب قنات سناباد بود. باوری هم در بین مردم بود و آن اینکه پیکر مطهر حضرت رضا (ع) را با همین آب شست‌وشو داده‌اند. آب این قنات که به «آب سناباد» معروف بود، به حرم مطهر می‌آمد.
گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->