فرایند داوری و ارزشیابی بسته‌های تربیت و یادگیری کودکستان‌ها آغاز شد (۴ مرداد ۱۴۰۴) نتایج اولیه آزمون ارشد علوم پزشکی اعلام شد (۴ مرداد ۱۴۰۴) درباره دوچرخه‌های اشتراکی مشهد و صرفه جویی روزانه ۱۰۰۰  لیتری سوخت | باید و نباید‌های بایدو سیگار دست دوم و سوم را جدی بگیرید پلمب کارگاه تولید غیرمجاز محصولات بهداشتی و آرایشی در مشهد (۴ مرداد ۱۴۰۴) چه ساعاتی نباید زیر نور آفتاب باشیم؟ موفقیت طب سنتی در کاهش علائم آلرژی‌های فصلی افزایش ۱۳ درصدی مبتلایان به آرتریت روماتوئید خراسان رضوی در جمع زلزله‌خیزترین استان‌های کشور طی هفته گذشته (۴ مرداد ۱۴۰۴) کشف ۱۱۲ ماینر غیرمجاز از یک کارگاه صنعتی در مشهد زلزله نسبتا شدید در عسلویه بوشهر + جزئیات (۴ مرداد ۱۴۰۴) مجروحان جنگ ۱۲ روزه در صورت تأیید معلولیت خدمات بهزیستی دریافت می‌کنند ترکیدگی لوله گاز در جاده مشهد_چناران | تردد پس از نیم ساعت از سر گرفته شد (۴ مرداد ۱۴۰۴) کشف ۱۲ کیلوگرم حشیش از قاچاقچی حرفه‌ای در تهران بازداشت ۳ شرور درپی حمله به مأموران در طرح جمع‌آوری اتباع تزریق ۸.۳ میلیون مترمکعب پساب به بخش صنعت خراسان رضوی تهران تشنه است | ناترازی آبی نتیجه تمرکزگرایی و توسعه غلط برقراری پرواز‌های فرودگاه سبزوار پس از آغاز مجدد پرواز‌های داخلی (۴ مرداد ۱۴۰۴) پوشش بیش از ۱۲۴ هزار کلاس‌اولی در طرح سنجش سلامت نوآموزان خراسان رضوی اطلاعات مجرمان برای ایام اربعین به‌روزرسانی شد مرگ بیش از ۴۲ هزار موتورسوار در تصادفات دهه ۹۰ پیش‌ثبت‌نام پایه دهم مدارس شاهد آغاز شد (۴ مرداد ۱۴۰۴) تعیین تکلیف دانشگاه آزاد برای امتحانات باقی مانده ترم بهمن ۱۴۰۳ اتمام بخش‌هایی از مرمت بازار وکیل شیراز (۴ مرداد ۱۴۰۴) صدور هشدار سطح زرد هواشناسی در پی پیش‌بینی وقوع گردوخاک و افزایش وزش باد در خراسان رضوی (۴ مرداد ۱۴۰۴) آماده‌باش ۱۵ هزار نیروی هلال احمر برای پیاده‌روی اربعین ۱۴۰۴ مشمولان فاقد معافیت تحصیلی امکان شرکت در مراسم اربعین را ندارند آتش قسمت عراقی تالاب هورالعظیم با هواپیمای آب‌پاش ایرانی مهار شد (۴ مرداد ۱۴۰۴)
سرخط خبرها

مصطفی ملکیان و تاریخ‌نگاری عاشورا

  • کد خبر: ۴۰۱۱۷
  • ۰۲ شهريور ۱۳۹۹ - ۱۱:۵۸
مصطفی ملکیان و تاریخ‌نگاری عاشورا
دکتر حسن انصاری - عضو هیئت علمی مدرسه مطالعات تاریخی
چندی پیش مطلبی از استاد و حکیم گرامی، جناب آقای مصطفی ملکیان، درباره تاریخ‌نگاری کربلا شنیدم. از گفته‌های آقای ملکیان خیلی تعجب کردم. ایشان ابراز داشته‌اند که ما از حادثه کربلا بسیار بسیار کم می‌دانیم و غالب روایاتی که نقل می‌شود مربوط به دوران صفوی به این طرف است و اینکه منابع چندان زیادی برای ثبت روایات تاریخی در قرن نخست وجود نداشته. آن‌گاه استناد می‌کنند به فرمان خلیفه دوم در رابطه با منع کتابت حدیث و اینکه گفت: حسبنا کتاب‌ا....

چند نکته را اینجا تذکر می‌دهم. امیدوارم به نظر شریفشان رسانده شود:
۱- سنت نقل روایات به‌ویژه روایت شعر و «ایام»، سنتی بسیار کهن درمیان عرب بوده است و به دوران ماقبل اسلام و عصر جاهلیت و تمدن‌های کهن یمن قدیم و شمال جزیره العرب می‌رسد. این نقل‌ها عموما گرچه مکتوب نمی‌شد، اما سینه‌به‌سینه منتقل می‌شد. در جنگ‌ها از هر دو سوی جنگ، کسانی به‌عنوان راویان قصص جنگ‌ها، اشعار و رجزخوانی‌های مرتبط با جنگ‌ها شرکت حضور داشتند و به ضبط اشعار و علل سرودن اشعار و نقل حوادثی که منجر به سرودن اشعار جنگ‌ها می‌شد مبادرت می‌کرده‌اند. این یکی از مهم‌ترین سنت‌های قبیلگی درمیان اعراب جاهلی بود؛ بنابراین شعر و روایت اخبار قبایل، جنگ‌ها و حماسه‌های قبایل، سنتی ناآشنا برای مسلمانان صدر اول نبود.

۲- علاوه‌براین با شکل‌گیری دولت در اسلام و دیوان‌های اداری ثبت روایات و اخبار تاریخی ابعاد تازه‌تری گرفت. بخشی از این مسئله به وجود شماری از مخبران حکومتی برمی‌گردد که برای امیر یا خلیفه کار می‌کرده‌اند و بخشی هم به وظایف کاتبان دولتی برمی‌گردد که می‌بایست وقایع جنگ‌ها، میزان مشارکت‌ها، خسارت‌ها، غنایم و... را دقیقا ثبت می‌کردند. قبایل هم برای خود راویانی معمولا به سنت قدیم همراه داشتند.

۳- حادثه کربلا در جایی پنهان و در غیاب ناظران آفریده نشد. بر این واقعه بسیاری از مردم منطقه یا کسانی که به دلایلی در جنگ مشارکت نکردند ناظر بوده‌اند و برخی از روایات حادثه کربلا به آن‌ها برمی‌گردد. در میان قاتلان و کشندگان قساوت‌پیشه حضرت اباعبدا...، اهل بیت و اصحاب بزرگوارشان، کسانی بودند که بعدا به دلایل مختلف بخش‌هایی از آنچه را به چشم خود دیده بودند، برای دیگران نقل کرده‌اند؛ ازجمله برای عبیدا... بن زیاد و به خوشایند او. وانگهی ازسوی خود خاندان رسالت هم علاوه‌بر حضرت زینب کبری (س) و سید‌الساجدین (ع) تعدادی دیگر از میان بازماندگان کربلا بعد‌ها روایت دست اولی از واقعه عاشورا به دست دادند.

۴- در زمان قیام مختار ثقفی، تعدادی از کسانی که شاهد واقعه بودند از میان اهالی کوفه و به دستور او آنچه را در کربلا گذشت و به‌ویژه آنچه قاتلان زشت‌سیرت انجام داده بودند، برای امیر نقل کردند. روایات کربلا و مساهمت اشخاص و قبایل به روشنی برای مختار روشن بود و اصولا حادثه عاشورا برای کوفیان امر پوشیده‌ای نبود.

۵- دست آخر باید چند کلمه‌ای هم درباره این گفته آقای ملکیان بنویسم که «عمر خلیفه دوم منع از کتابت کرد.» باری، او منع از کتابت کرد. اما او منع از کتابت حدیث کرد و نه کتابت شعر و اخبار تاریخی یا امور دیوانی و فرامین دولتی. تازه امروزه می‌دانیم که با وجود منع کتابت حدیث بسیاری از اصحاب پیامبر (ص) احادیثی را که از حضرت شنیده بودند، به انحای مختلفی ثبت می‌کرده‌اند. سیره ابن‌اسحاق و مغازی واقدی و مدونات تاریخی عروه و زهری و زبیریان و بسیاری دیگر، اخبار زیادی از عصر رسالت و خلفای نخستین به دست داده‌اند. تاریخ‌نگاری و اخبارنگاری از نخستین سنت‌هایی بود که مسلمانان بدان خوگر شدند و اخبار جنگ‌هایی مانند جمل، صفین، نهروان و حادثه کربلا را کسانی مانند ابومخنف براساس روایات گاه دست اول نقل کرده‌اند؛ بنابراین این استناد آقای ملکیان به کلی مردود است.
واقعیت این است که حادثه کربلا از نظر روایات تاریخی در روشنایی تاریخ قرار دارد و ما درباره بسیاری از جزئیات آن اطلاع کافی داریم.
گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->