زلزله افغانستان و پاکستان را لرزاند (۲۹ مهر ۱۴۰۴) جزئیات قتل مرد ۶۰ ساله در محمودآباد «پول بده پزشک شو»؛ نسخه خطرناک دولت و مجلس برای سلامت مردم پلنگ جوان در صالح‌آباد بر اثر حمله سگ‌های گله تلف شد عامل ابتلا به کبد چرب با افزایش سن کشف شد هم‌افزایی مسئولان خراسان رضوی برای زندگی بهتر | تدوین ۷سند راهبردی در حوزه سلامت روان و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی برخورد تنگ‌نظرانه با مشاغل سخت و زیان‌آور | درخواست‌های بازنشستگی و حذف عناوین شغلی مشکلاتی برای برخی بیمه‌شدگان ایجاد کرده است استرس چطور سیستم ایمنی را از کار می‌اندازد؟ دیپلماسی منطقه‌ای باید مشکلات و موانع پیش‌ روی گردشگری در مشهد را برطرف کند پوکی استخوان بیماری خاموشی که بی‌صدا استخوان‌ها را می‌شکند وزیر آموزش و پرورش خبر داد: احداث ۳۲ مدرسه با مشارکت اولیا در راستای ارتقای کیفیت آموزش ۱۱۸ زلزله در کشور طی هفته گذشته ثبت شد | خراسان رضوی در صدر لرزه‌خیزترین استان‌ها حق اولاد بازماندگان تأمین اجتماعی هنوز واریز نشده است (۲۹ مهرماه ۱۴۰۴) حل پرونده سرقت با کمک بساط یک دست فروش | پتوی پلنگی، «مارشال» و شرکایش را لو داد توضیحات پلیس درباره بازداشت یک بازیگر به اتهام تجاوز زلزله نسبتا شدید در سپیدان فارس در حوالی شیراز (۲۹ مهر ۱۴۰۴) سد فریمان خراسان رضوی در خطر حیاتی ناشی از خشکسالی افزایش ۲۰ درصدی صادرات کالا به کشور‌های آسیایی از مرز سرخس، طی نیمه نخست ۱۴۰۴ مشمولان غیرغایب پذیرفته‌شده در کنکور‌های ۱۴۰۴، تا پایان مهرماه فرصت دارند خود را معرفی کنند پیش‌بینی هواشناسی مشهد و خراسان رضوی امروز (سه‌شنبه، ۲۹ مهر ۱۴۰۴) | بارش پراکنده باران، شاید در ارتفاعات شمالی استان  تدوین دستورالعمل جلوگیری از خشونت علیه زنان تا پایان پاییز ۱۴۰۴ مراقبت از کودکان در برابر حوادث سوختگی در فصل پاییز ضروری است زنگ خطر کاهش ید در سبد مصرف ایرانیان کولیوند مجدداً رئیس جمعیت هلال‌احمر شد معاون عمرانی استاندار خراسان رضوی: هدف اصلی از اصلاح معابر شهری، ارتقای کیفیت زندگی شهروندان است آیا خام‌گیاه‌خواری جایگزین درمان دارویی دیابت است؟ ادعای سکته مغزی تتلو تکذیب شد + جزئیات بازداشت یک بازیگر مشهور سینما به اتهام تجاوز به عنف بازنشستگان تأمین‌اجتماعی: پول بیمه تکمیلی بازنشستگان را چه‌زمانی تسویه می‌کنید؟
سرخط خبرها

مصطفی ملکیان و تاریخ‌نگاری عاشورا

  • کد خبر: ۴۰۱۱۷
  • ۰۲ شهريور ۱۳۹۹ - ۱۱:۵۸
مصطفی ملکیان و تاریخ‌نگاری عاشورا
دکتر حسن انصاری - عضو هیئت علمی مدرسه مطالعات تاریخی
چندی پیش مطلبی از استاد و حکیم گرامی، جناب آقای مصطفی ملکیان، درباره تاریخ‌نگاری کربلا شنیدم. از گفته‌های آقای ملکیان خیلی تعجب کردم. ایشان ابراز داشته‌اند که ما از حادثه کربلا بسیار بسیار کم می‌دانیم و غالب روایاتی که نقل می‌شود مربوط به دوران صفوی به این طرف است و اینکه منابع چندان زیادی برای ثبت روایات تاریخی در قرن نخست وجود نداشته. آن‌گاه استناد می‌کنند به فرمان خلیفه دوم در رابطه با منع کتابت حدیث و اینکه گفت: حسبنا کتاب‌ا....

چند نکته را اینجا تذکر می‌دهم. امیدوارم به نظر شریفشان رسانده شود:
۱- سنت نقل روایات به‌ویژه روایت شعر و «ایام»، سنتی بسیار کهن درمیان عرب بوده است و به دوران ماقبل اسلام و عصر جاهلیت و تمدن‌های کهن یمن قدیم و شمال جزیره العرب می‌رسد. این نقل‌ها عموما گرچه مکتوب نمی‌شد، اما سینه‌به‌سینه منتقل می‌شد. در جنگ‌ها از هر دو سوی جنگ، کسانی به‌عنوان راویان قصص جنگ‌ها، اشعار و رجزخوانی‌های مرتبط با جنگ‌ها شرکت حضور داشتند و به ضبط اشعار و علل سرودن اشعار و نقل حوادثی که منجر به سرودن اشعار جنگ‌ها می‌شد مبادرت می‌کرده‌اند. این یکی از مهم‌ترین سنت‌های قبیلگی درمیان اعراب جاهلی بود؛ بنابراین شعر و روایت اخبار قبایل، جنگ‌ها و حماسه‌های قبایل، سنتی ناآشنا برای مسلمانان صدر اول نبود.

۲- علاوه‌براین با شکل‌گیری دولت در اسلام و دیوان‌های اداری ثبت روایات و اخبار تاریخی ابعاد تازه‌تری گرفت. بخشی از این مسئله به وجود شماری از مخبران حکومتی برمی‌گردد که برای امیر یا خلیفه کار می‌کرده‌اند و بخشی هم به وظایف کاتبان دولتی برمی‌گردد که می‌بایست وقایع جنگ‌ها، میزان مشارکت‌ها، خسارت‌ها، غنایم و... را دقیقا ثبت می‌کردند. قبایل هم برای خود راویانی معمولا به سنت قدیم همراه داشتند.

۳- حادثه کربلا در جایی پنهان و در غیاب ناظران آفریده نشد. بر این واقعه بسیاری از مردم منطقه یا کسانی که به دلایلی در جنگ مشارکت نکردند ناظر بوده‌اند و برخی از روایات حادثه کربلا به آن‌ها برمی‌گردد. در میان قاتلان و کشندگان قساوت‌پیشه حضرت اباعبدا...، اهل بیت و اصحاب بزرگوارشان، کسانی بودند که بعدا به دلایل مختلف بخش‌هایی از آنچه را به چشم خود دیده بودند، برای دیگران نقل کرده‌اند؛ ازجمله برای عبیدا... بن زیاد و به خوشایند او. وانگهی ازسوی خود خاندان رسالت هم علاوه‌بر حضرت زینب کبری (س) و سید‌الساجدین (ع) تعدادی دیگر از میان بازماندگان کربلا بعد‌ها روایت دست اولی از واقعه عاشورا به دست دادند.

۴- در زمان قیام مختار ثقفی، تعدادی از کسانی که شاهد واقعه بودند از میان اهالی کوفه و به دستور او آنچه را در کربلا گذشت و به‌ویژه آنچه قاتلان زشت‌سیرت انجام داده بودند، برای امیر نقل کردند. روایات کربلا و مساهمت اشخاص و قبایل به روشنی برای مختار روشن بود و اصولا حادثه عاشورا برای کوفیان امر پوشیده‌ای نبود.

۵- دست آخر باید چند کلمه‌ای هم درباره این گفته آقای ملکیان بنویسم که «عمر خلیفه دوم منع از کتابت کرد.» باری، او منع از کتابت کرد. اما او منع از کتابت حدیث کرد و نه کتابت شعر و اخبار تاریخی یا امور دیوانی و فرامین دولتی. تازه امروزه می‌دانیم که با وجود منع کتابت حدیث بسیاری از اصحاب پیامبر (ص) احادیثی را که از حضرت شنیده بودند، به انحای مختلفی ثبت می‌کرده‌اند. سیره ابن‌اسحاق و مغازی واقدی و مدونات تاریخی عروه و زهری و زبیریان و بسیاری دیگر، اخبار زیادی از عصر رسالت و خلفای نخستین به دست داده‌اند. تاریخ‌نگاری و اخبارنگاری از نخستین سنت‌هایی بود که مسلمانان بدان خوگر شدند و اخبار جنگ‌هایی مانند جمل، صفین، نهروان و حادثه کربلا را کسانی مانند ابومخنف براساس روایات گاه دست اول نقل کرده‌اند؛ بنابراین این استناد آقای ملکیان به کلی مردود است.
واقعیت این است که حادثه کربلا از نظر روایات تاریخی در روشنایی تاریخ قرار دارد و ما درباره بسیاری از جزئیات آن اطلاع کافی داریم.
گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
آخرین اخبار پربازدیدها چند رسانه ای عکس
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->