ادعای رژیم صهیونیستی درباره ترور یک عضو حماس در حومه دمشق پزشکیان به ایلام سفر می‌کند (۱۸ خرداد ۱۴۰۴) جلسه رای اعتماد به وزیر اقتصاد ۲۶ خرداد برگزار می‌گردد فرش ایرانی کتابخانه سازمان ملل در ژنو به خانه بازگشت وزارت بهداشت فلسطین: بیمارستان‌های غزه محاصره و به مرگ دسته‌جمعی نزدیک شده‌اند وزیر پیشنهادی اقتصاد در نشست شورای معاونان این وزارتخانه شرکت کرد (۱۸ خرداد ۱۴۰۴) آیت‌الله سیستانی انگشترش را به کودک لبنانی مجروح هدیه داد + فیلم حماس: تنها راه برای پایان این جنگ انعقاد یک توافق جامع است وزیر اطلاعات: به‌زودی اسناد به‌دست‌آمده از اسرائیل را منتشر می‌کنیم + فیلم مجمع تشخیص درخصوص تصویب پالرمو بیانیه‌ای صادر کرد (۱۸ خرداد ۱۴۰۴) قطعنامه ضدایرانی غرب نتیجه مثبتی نخواهد داشت اختلاف ترامپ و ماسک به روایت واشنگتن‌پست | هیچ چیز مثل قبل نخواهد شد دیدار سخنگوی دولت و دستیار رئیس‌جمهور با خانواده مرحومه الهه حسین‌نژاد + فیلم اعتراف یک رسانه عبری به ناتوانی اسرائیل | نمی‌توانیم برنامه هسته‌ای ایران را نابود کنیم دولت غزه برای تأمین امنیت در توزیع کمک‌ها اعلام آمادگی کرد نصب پنل‌های خورشیدی در نهاد ریاست جمهوری ایران | قائم پناه: ۲۰ درصد برق مصرفی ادارات با انرژی خورشیدی تامین خواهد شد یک رسانه عبری: سربازان ما در غزه مثل اردک شکار می‌شوند مخالفت مجلس با کاهش منابع اعتباری دولت و شهرداری‌ها در بودجه ۱۴۰۴ درخواست دولت در مورد کاهش مالیات دارو و نهاده‌های دامی و کشاورزی در مجلس مصوب نشد (۱۸ خرداد ۱۴۰۴) تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران ارتباطی به تصویب پالرمو ندارد روسیه درباره پیامد‌های هرگونه اقدام نظامی علیه تأسیسات هسته‌ای ایران هشدار داد پیگیری قالیباف و نمایندگان مجلس در مورد تهمت اخیر همتی طرح نظام قانون‌گذاری در مجلس شورای اسلامی تصویب نشد سرنوشت گزارش شورای حکام در گرو نتیجه مذاکرات ایران و آمریکا پدافند هوایی روسیه ۹ پهپاد اوکراینی را سرنگون کرد سخنگوی وزارت خارجه: جامعه بین‌الملل در برابر اقدام آمریکا در تحریم و ارعاب قضات دیوان بین‌المللی کیفری به پا خیزد نمازی: میزان و شتاب غنی‌سازی، اهرم خوبی برای چانه‌زنی ایران است قالیباف: رئیس جمهور آمریکا اگر واقعاً به دنبال توافق است باید رویکرد خود را تغییر دهد + فیلم
سرخط خبرها

عاشورا و فرهنگ سیاسی در ایران

  • کد خبر: ۴۱۱۲۱
  • ۱۱ شهريور ۱۳۹۹ - ۱۰:۳۵
عاشورا و فرهنگ سیاسی در ایران
روح‌ا... اسلامی - عضو هیئت‌علمی دانشگاه فردوسی
مشتی حرف ملت و کشور ایران را هم‌بسته نساخته است، بلکه تداوم تاریخی و سازه‌های ذهنی ایرانیان از عهد اساطیر تا کنون چنان آیین‌ها، نمادها، نهاد‌ها و سازمان‌های مردمی را شکل داده که بقای ایران را تضمین کرده است. یکی از رویداد‌های تاریخی، حادثه عاشوراست که در زمان بنی‌امیه توسط حکومت فاسد و ناکارآمد علیه امام حسین (ع) روی داد.
 
پس از رحلت پیامبر اسلام (ص) بر اثر غلبه عصبیت‌های قومیتی، تلاش‌های صورت‌گرفته برای اولویت‌دادن عقیده دینی به‌حاشیه رفت و فرهنگ جاهلیت بار دیگر پدیدار گشت. میراث اسلام بر دوش مبارزان سلحشوری افتاد که اصل اسلام را کنار نهادند و با برتری‌دادن نژاد، قومیت و اعتقاد به‌غنایم، میراث انسانی اسلام را به‌حاشیه کشاندند. تلاش‌های امام‌علی (ع) و امام‌حسن (ع) به‌صورت ایجاد مملکت‌داری عادلانه و همین‌طور مذاکره و مصالحه نتیجه‌بخش نبود؛ به‌ویژه زمانی که حکومت به فردی فاسد، ناکارآمد و غیرقانونی رسید که نمایانگر ایجاد حکومتی استبدادی و برخلاف قرارداد‌های سنتی قبل بود.
 
جداشدن مردم از یکدیگر و کاهش سرمایه اجتماعی مسلمانان باعث شد امام‌حسین (ع) با آنکه به‌دعوت مردم قیام را آغاز کرد، تنها گذاشته شود. رهاکردن امام و بی‌اعتنایی به سرنوشت جامعه، انحطاطی تاریخی را شکل داد که طومار خلافت بنی‌امیه را درهم پیچید و داغ ننگی بر پیشانی مسلمانان آن روزگار به‌جای گذاشت. ایرانیان از امام‌حسین (ع) دفاع کردند و به‌ویژه زمانی که وقایع تاسوعا و عاشورا به آن‌ها رسید، قیام‌های متعددی علیه بنی‌امیه شکل دادند. روی‌کارآمدن عباسیان با حمایت و درایت ایرانیان بود و آنچه به‌عنوان تمدن‌اسلامی نام برده می‌شود، میان‌پرده‌ای از حضور ایرانیان در اوایل دوره بنی‌عباس است. در طول تاریخ نیز ایران مهد برگزاری مراسم محرم، تاسوعا و عاشورای حسینی و ام‌القرای مسلمانان عدالت‌خواه بوده است.
عاشورا در ذهینیت ایرانی باعث شده است مسئولیت‌پذیری شهروندان و تعهد آن‌ها نسبت به محیط زندگی افزایش یابد.
 
فرهنگ سیاسی عاشورا اعتراض به برهم‌زدن قرارداد‌های اجتماعی و رفتار‌های غیرانسانی است که روی می‌دهد. عاشورا نشان می‌دهد که اگر همه مردم به‌فکر خود و خانواده باشند و توجهی به جامعه، حکومت و کشور خود نداشته باشند، به‌تدریج استبداد، فساد و ظلم فراگیر می‌شود. رویداد‌های کوچک و بی‌توجهی و کناررفتن انسان‌ها از دغدغه‌های اجتماعی و سیاسی باعث ظهور حکومت‌های غیرپاسخ‌گو می‌شود. پیامبر اسلام (ص) جامعه جاهلی را که مبتنی بر عصبیت قبیله‌ای و غنیمت‌های جنگی بود، با گزاره‌های دینی تغییر داد، اما بر اساس آنچه ابن‌خلدون می‌گوید، به‌تدریج در بی‌اعتنایی مسلمانان به حکومت، قانون و مذهب کنش‌های جاهلی و قبیله‌ای بازگشت و به‌جای عقیده مذهبی، عصبیت و قوم‌وخویش‌گرایی و حامی‌پروری قرار گرفت. انسان‌هایی که به‌فکر اجتماع مسئولیت‌پذیر و حکومت پاسخ‌گو و کارآمد هستند، نمی‌توانند بی‌تفاوت باشند.
 
سیاست‌گذاران به‌دنبال قوم‌گرایی و حامی‌پروی هستند و تمام تلاش خود را در جهت ذره‌کردن (اتمیزه‌سازی) جامعه به‌کار خواهند گرفت. در غیبت شهروندان حساس و مسئولیت‌پذیر، روح تملق و ریاکاری بر جامعه حاکم می‌شود و پس از چندی جای ظالم و مظلوم تغییر پیدا می‌کند. ایرانیان با توجه به سابقه تمدنی و سبک‌های مملکت‌داری، اهمیت عاشورا را از هر جای دیگر بیشتر فهمیده و در طول تاریخ فرهنگ سیاسی آن را حفظ کرده‌اند. مسئولیت‌پذیری، انتقاد از حکومت، پاسخ‌گوکردن سیاست‌مداران و مطالبه حکومتمندی کارآمد و قانونی پیامی است که فرهنگ عاشورا منتقل می‌کند.

گفتگو با  علیرضا نظری خرم، نویسنده کتاب «داستان بریده بریده»

گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->