آخرین وضعیت سبد معیشتی مادران کم بضاعت دارای طفل شیرخوار | برقراری حمایت خاص از مادران شروع دوباره دزدی از فردای روز آزادی دستگیری متهمان تیراندازی به محیط‌بان کرمانی بازسازی باند فرودگاه تبریز آغاز شد (۷ تیر ۱۴۰۴) بازمانده ترور سرچشمه، ۴۴ سال بعد | روایتی تازه از حادثه تروریستی هفتم تیر ۱۳۶۰ + ویدئو دریای خزر مواج می‌شود (۷ تیر ۱۴۰۴) بازگشایی آسمان مرکز و نیمه غربی کشور برای پرواز‌های عبوری بین المللی (۷ تیر ۱۴۰۴) کشف ۱۴ میلیارد ریال اقلام آرایشی و بهداشتی غیرقابل مصرف در مشهد (۷ تیر ۱۴۰۴) آماده‌باش ۸ هزار نیروی شرکتی بخش درمان و شعب تأمین‌اجتماعی در ایام جنگ ۱۲روزه آیا مصرف زرده تخم مرغ در کهنسالی مضر است؟ دیابت نوع یک در بزرگسالان، خطر خاموش برای قلب و طول عمر شینا انصاری: برای توسعه و پیشرفت بیشتر کشور، مقتدرانه پای کار خواهیم ماند استخدام بیش از ۸۰۰ معلم در استان مازندران تأکید دادستان کل کشور بر خروج اتباع غیرمجاز از ایران تصادفات جاده‌ای در خراسان رضوی ۲ فوتی و ۶ مصدوم برجای گذاشت (۷ تیر ۱۴۰۴) آیا حقوق بازنشستگان نیرو‌های مسلح کامل پرداخت شد؟ صدور هشدار سطح زرد هواشناسی در پی پیش‌بینی وزش باد شدید در خراسان رضوی و برخی استان‌ها (۷ تیر ۱۴۰۴) معاون وزیر آموزش و پرورش: مشایعت حماسی مردم چشم دشمنان انقلاب و ایران را کور کرد حضور رئیس سازمان محیط زیست در مراسم تشییع پیکر شهدای اقتدار در تهران مهلت ثبت‌نام فرهنگیان در سامانه نقل و انتقالات تمدید شد (۷ تیر ۱۴۰۴) ۳ کشته و ۵ مصدوم در تصادف دو خودرو سواری در اردبیل (۷ تیر ۱۴۰۴) تاکسی گردشگری چیست و چه مزایایی دارد؟ | اجرای طرح در تهران، به‌زودی بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی مغایرت در عناوین شغلی و دستمزد را اطلاع بدهند اطلاعیه جدید سازمان بازنشستگی نیرو‌های مسلح درخصوص حقوق خرداد (۷ تیرماه ۱۴۰۴) پیش‌بینی هواشناسی مشهد و خراسان رضوی امروز (شنبه، ۷ تیر ۱۴۰۴) | گرمای شدید در راه مشهد چگونه با پیاده‌روی کلسترول را به تعادل برسانیم؟ عادت‌هایی که متابولیسم را کند می‌کنند غربالگری سلامت روان در تمام مقاطع سنی برای مردان انجام می‌شود یک جامعه‌شناس: مسئله وطن بسیار مهم است | نقطه قوت ایران، مردم هستند
سرخط خبرها

رعنه‌هایی که دوچرخه‌ پنچر می‌کرد

  • کد خبر: ۴۲۶۰۷
  • ۲۲ شهريور ۱۳۹۹ - ۱۱:۳۸
رعنه‌هایی که دوچرخه‌ پنچر می‌کرد
محمود ناظران‌پور - تاریخ‌پژوه
در زمین‌های کشاورزی یا زمین‌های دیگر، همچنان‌که گیاهان سبز می‌روید، خار‌ها هم رویش دارند. در زمین‌های اطراف مشهد، گونه‌های مختلفی از خار رشد می‌کند که در گویش مشهدی هر کدام اسمی دارند. نام چندتایی از آن خار‌ها را می‌نویسم و درباره‌شان مختصری توضیح می‌دهم.

خارخسک: این خار، در طبیعت اطراف مشهد، فراوانی زیادی دارد و عرق آن هم برای بیماری پروستات مناسب است. قدیم که دوچرخه سوار می‌شدیم این خار بسیار اذیتمان می‌کرد؛ چون می‌توانست دوچرخه‌ها را پنچر کند. خارخسک، رنگ خاک است و شاخه‌هایش روی زمین رشد می‌کند. را‌ه‌ها در قدیم مثل حالا نبود که به خاطر تردد فراوان ماشین‌ها کوبیده شده باشد. راه‌ها عمدتا به اندازه‌ای پهنا داشت که احشام بتوانند از آن گذر کنند. با دوچرخه باید از همان مسیر باریک حرکت می‌کردیم. خارخسک هم کناره‌های راه‌ها می‌رویید و رعنه (شاخه) می‌دواند. خار‌های خارخسک هم مثل نخود است. یک حجم کوچک توپی‌شکل که از هر طرفش خار دارد و اصلا از روی شکل آن است که خار‌های فلزی درست کرده‌اند که بعضا قاچاقچی‌ها برای نامناسب‌کردن راه‌ها، پشت سرشان روی جاده‌ها می‌پاشند.

خار مغولی: احتمالا همان خاری است که در زبان معیار «خار مغیلان» گفته می‌شود که البته ارتباطی هم به مغول ندارد و درواقع مخفف‌شده «ام‌غیلان» به معنی مادر غول‌هاست. بوته خار مغولی، از سطح زمین بلندتر است و در ساق پا فرو می‌رود یا به لباس‌ها می‌چسبد.
خارغوزه: خاری است که غوزه‌هایش درست مثل غوزه پنبه است و بغل غوزه‌هایش پر از زائده‌های خارمانند است.
خار لته: این خار، دارای جوانه‌های بلندی است و بر سر هر یک از آن جوانه‌ها، خاری گل‌مانند و درشت قرار دارد.
خارشتری: همان خاری است که عرق معروف خارشتری را از آن می‌گیرند. این خار، بسیار موردعلاقه شترهاست. ترنجبین را هم از همین خار می‌گیرند که مزاج خنک دارد و در قدیم به نوزاد‌هایی که زردی داشتند، می‌خوراندند.

خارریجه: از خانواده بادام کوهی است و بوته‌های آن معمولا در همه دشت‌ها و ازجمله در طبیعت اطراف مشهد، می‌روید. این خار برای سوزاندن بسیار مناسب بوده و به‌عنوان سوخت تنور کاربرد داشته است.
خارکنگر: خارکنگر، خاری است که از رشد بوته کنگر حاصل می‌شود. ساقه‌های جوان آن که همان کنگر باشد، مصرف خوراکی دارد. این خار ساقه بلندی دارد و با گل‌های بنفشش شناخته می‌شود. گل‌های خارکنگر، معطر هم هست.

علاوه بر این‌ها یک خار دیگر هم در اطراف مشهد می‌روید که مشهدی‌ها اسم جالبی برای آن انتخاب کرده‌اند. خاری است بوته‌ای، با شاخه‌های درهم‌وبرهم که سگ‌ها علاقه ویژه‌ای به آن دارند. سگ‌ها وقتی از کنار این خار رد می‌شوند، حتما رویش ادرار می‌کنند. برای همین هم اسم این خار را گذاشته‌اند خار شاش‌سگی... در قدیم از این خار برای ساختن «چپر» استفاده می‌شدکه وسیله‌ای برای خرمن‌کوبی بود. بوته‌های خار را جمع کرده، لگد می‌کردند، زیر و بالایش شاخه می‌گذاشتند و شاخه‌ها را با نخ به هم می‌بستند. چپر که آماده می‌شد آن را با ریسمان به گاو می‌بستند. یک نفر هم سوار چپر می‌شد و خرمن را می‌مالاند. سپس یک گردونه را به گاو می‌بستند و روی خرمن می‌چرخاندند که این کار در گویش مشهدی «گوگردو» (گاوگردان) نام داشت. با مالاندن خرمن، دانه‌ها از غلافشان بیرون می‌آمد و آن وقت می‌شد با باد دادن، دانه‌ها را از کاه جدا کرد.

علاوه بر خارها، علف‌های هرز هم هر کدام در گویش مشهدی اسمی دارند. مثل علف «سلام علیکم» که بسیار پررویش است و هرچه بوته‌های آن را می‌کنی، باز سبز می‌شود و خودش را نشان می‌دهد؛ برای همین هم اسمش را سلام علیکم گذاشته‌اند. «قیاق» هم از علف‌های هرز است و دو گونه دارد؛ قیاق و نرقیاق؛ که نرقیاق درشت بوده و ریشه افشان دارد. علف‌های هرز دیگر در این منطقه عبارت‌اند از: خرفه، فریز، سلمه، تلخک و.... در این میان تلخک دارای دو گونه است: تلخک باغی و تلخک دانه‌ای که دانه‌هایی سیاه دارد و برای دیابت مفید است.
«گل کاجیره» (گلرنگ) هم ازجمله گیاهان خودروست که در مزارع می‌روید و کلاله آن شبیه زعفران است. در قدیم از آن به عنوان غش زعفران استفاده می‌شد. روستایی‌ها این گل را روی نان می‌پزند و استفاده می‌کنند.
گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->