تصادف مرگبار در جاده قم کاشان با سه فوتی (۵ اردیبهشت ۱۴۰۴) امضای قرارداد همکاری ایران و روسیه برای تحقیقات سلولی و ژن‌درمانی تصادف تریلی و مینی بوس در خواف با پنج مصدوم (۵ اردیبهشت ۱۴۰۴) لاک‌پشت غول‌پیکر صد ساله‌ برای نخستین‌بار مادر شد + عکس صالحی‌امیری وارد ترکیه شد (۵ اردیبهشت ۱۴۰۴) بازداشت ۸۴ نفر درخصوص فروش سؤالات کنکور ۱۴۰۴ ایران، رتبه سوم جهان در بحران فرونشست زمین | خراسان رضوی، رکورددار این مخاطره در کشور پیش‌بینی هواشناسی مشهد و خراسان رضوی امروز (جمعه، ۵ اردیبهشت ۱۴۰۴) | دمای مشهد به ۳۶ درجه می‌رسد وزیر علوم: افزایش ظرفیت پذیرش در کنکور نداریم | برای همه داوطلبان صندلی خالی وجود دارد اسامی فراورده‌های بهداشتی غیرمجاز در حوزه مراقبت از مو و بدن اعلام شد شمارش معکوس برای جبران کمبود «پنتاوالان» | پیگیری شهرآرانیوز از وضعیت کمبود واکسن پنج‌گانه نوزادان توزیع شیر مدارس در سال تحصیلی جدید قطعی شد| شش همت اعتبار برای حدود ۸ میلیون دانش‌آموز کشور مرگ یک جوان بر اثر حمله پلنگ در تربت حیدریه توضیحات سازمان سنجش درباره آزمون اختصاصی پذیرش دانشجو - معلم انتقال یک ایرانی از زندان چین به کشور پس از ۱۸ سال وقوع بارش‌های رگباری همراه با وزش باد در خراسان رضوی از امروز (۴ اردیبهشت ۱۴۰۴) حجاج ایرانی از بحث تنش‌زا و همراه‌داشتن مواد اسیدی و دارو‌های پودرشده پرهیز کنند مشاهده لاشه دو توله پلنگ ایرانی در پارک ملی خَبر کرمان بازداشت ۴ نفر از عوامل پخش برنامه تفرقه‌افکنانه در صداوسیما، با دستور قضایی از «هرمز» تا «کوچه»؛ تکرار یک تراژدی توریستی؟ توضیحات رئیس مرکز اطلاع‌رسانی وزارت آموزش و پرورش در خصوص نگرانی از پلیسی شدن محیط مدارس جزئیات زورگیری از دانشجویان خواجه نصیرالدین طوسی آزادی ۸۲۹ نفر از زندانیان جرائم غیرعمد در سال ۱۴۰۳ | فقط ۷۲۰ زندانی بدهکار دیگر در زندان‌های استان باقی مانده‌اند فراخوان چهارم جذب نخبگان در دستگاه‌های اجرایی از شهریورماه ۱۴۰۴ رهایی نوجوان ۱۶ساله از چنگ گروگان‌گیران در عملیات پلیس (۳ اردیبهشت ۱۴۰۴) تصادف زنجیره‌ای در محور ملک‌آباد - مشهد؛ انتقال ۱۱ مصدوم به بیمارستان (۳ اردیبهشت ۱۴۰۴) ماجرای مرگ همزمان ۶ نفر در خانه باغی در ارومیه + فیلم و علت فوت هشدار سطح زرد هواشناسی در خراسان رضوی در پی پیش‌بینی افزایش دما (چهارشنبه، ۳ اردیبهشت ۱۴۰۴) رفع توقیف گواهینامه رانندگان متخلف نوروز ۱۴۰۴ در خراسان رضوی
سرخط خبرها

از خروس‌خوان تا غوی جغد

  • کد خبر: ۴۳۷۱۵
  • ۳۰ شهريور ۱۳۹۹ - ۱۱:۲۶
از خروس‌خوان تا غوی جغد
محمود ناظران‌پور - تاریخ‌پژوه
خروس دو بار می‌خوانَد. یکی در وقت سحر، یعنی همان موقعی که ما در ماه رمضان، سحری می‌خوریم که به آن خروس‌خوان اول می‌گویند. به کسی که خیلی سحرخیز بود و صبح زود به سر کارش می‌رفت، می‌گفتند خروس‌خوان اول از خانه بیرون می‌رود. این همان وقتی است که شعاع کمرنگی از خورشید تا میانه آسمان می‌آید و آدم‌های خبره می‌توانند آن را ببینند؛ البته آن دیدن هم فقط در تاریکی شب‌های قدیم اتفاق می‌افتاد، وگرنه الان که این همه نور و روشنایی در شهر هست، شب‌ها ستاره‌ها هم دیده نمی‌شوند، چه برسد به شعاع خورشید.
 
وقت دومی که خروس می‌خوانَد، زمانی است که هوا روشن شده است و آفتاب می‌خواهد دربیاید. به این موقع می‌گویند خروس‌خوان دوم و همان وقتی است که نماز درحال قضا شدن است. در قدیم، هر خانه‌ای مرغ و خروس داشت. صبح سحر، صدای خروس‌ها می‌آمد و بعد از آن، صدای مرغ‌ها که تخم می‌گذاشتند و پس از تخم گذاشتن، سروصدا می‌کردند. در قدیم می‌گفتند صدای مرغ‌ها تداعی‌کننده این عبارت است: «قدقدقدااااا، بچه‌ای دارم بی‌دست‌وپا». بعدازظهر‌ها و عصر‌ها هم که معمولا مرغ و خروس‌ها ساکت بودند، نوبت قمری‌ها بود که بخوانند. مشهدی‌ها به قمری می‌گویند موسی کوتقی. خیلی‌ها هم که می‌خواهند به لهجه مشهدی اشاره کنند، یکی از اشاره‌هایشان به همین اسم است. موسی‌کوتقی‌ها، پرنده‌های بی‌آزاری هستند و گوشه‌وکنار خانه‌ها لانه می‌کنند.
 
پرنده‌های دیگری هم هستند مانند جغد‌ها که معمولا در ویرانه‌ها لانه می‌کنند و به‌ویژه شب‌ها، غو می‌کشند؛ یعنی هرچنددقیقه یک‌بار، صدای یکنواخت غومانندی از خودشان تولید می‌کنند. در قدیم این پرنده را خوش‌یمن نمی‌دانستند و اگر جایی در خانه‌ای لانه می‌کرد، لانه‌اش را خراب می‌کردند تا از آنجا برود. کبک‌ها هم که مشهدی‌ها به آن «کوک» می‌گفتند، از پرنده‌هایی بودند که در قدیم بسیار بیشتر از امروز می‌شد آن‌ها را دید و صدای آوازشان را شنید. معمولا در اطراف آبادی‌ها در دامنه تپه‌ها، می‌شد این پرنده‌ها را دید. «تیهو» هم بود که شبیه کبک است و معروف است به خوش‌گوشتی و «جَل» که به‌ویژه در اطراف گندم‌زار‌ها فراوان بود. دو نوع جل داشتیم؛ جل طوقی و جل کاکلی که پرنده‌های بی‌آزاری بودند. جل‌گیری در قدیم، سرگرمی جوان‌ها و نوجوان‌ها بود.
 
سبد‌هایی با توری نازک پیدا می‌کردند و روی زمین به حالت مایل می‌گذاشتند و چوبی حائل آن می‌کردند. بعد زیر آن، دانه می‌ریختند تا پرنده‌هایی مثل همین جل‌ها و گنجشک‌ها برای دانه‌خوری جمع بشوند. خودشان هم جایی خَف می‌کردند (مخفی می‌شدند) و بعد که جل‌ها جمع می‌شدند، ناگهان نخی را که به چوب بسته بودند، می‌کشیدند و پرنده‌ها زیر سبد، به دام می‌افتادند. روش دیگری هم بود که شکل حرفه‌ای‌تری داشت، آن هم استفاده از نخ یا سیم مویی به‌عنوان حلقه دام بود. به این شکل که یک نخ محکم محوری انتخاب کرده، با سنگ یا میخ، آن را به زمین محکم می‌کردند. بعد چندین نخ دیگر را به شکل حلقه قلاب به آن می‌بستند و اطراف آن را دانه می‌ریختند. پرنده‌ها که برای دانه‌خوری می‌آمدند، پایشان در حلقه گیر می‌کرد و وقتی که پرنده سعی می‌کرد پایش را آزاد کند، حلقه سفت‌تر می‌شد و پرنده به دام می‌افتاد.
 
در قدیم پرنده‌های شکاری هم فراوان بود و بیشتر از امروز، می‌شد آن‌ها را دید. باشه که مشهدی‌ها به آن «بَشه» می‌گفتند، باز، بیغوش و جِغنِه همه‌شان پرنده‌های شکاری هستند و اگر کبوتری را در هوا ببینند، می‌زنند و شکارش می‌کنند. به‌ویژه جغنه فراوان دیده می‌شد که پرنده‌ای است شکاری و نسبت‌به عقاب، ریزجثه و پرسرعت. جغنه صدای جیغ‌مانندی دارد؛ به همین دلیل هم به بچه یا کسی که پرسروصدا باشد یا صدای زیری داشته باشد، می‌گویند جغنه.
گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->