پایان سرخک و سرخجه در ایران؛ تأیید رسمی تا سال ۲۰۲۳ کنکور ۱۴۰۴ در آرامش برگزار شد | شروع ترم نوورودها به تعویق افتاد ۸ هزار نیروی پلیس راهور برای تأمین ایمنی تردد زائران اربعین ۱۴۰۴ آماده‌باش هستند زلزله ۴.۶ ریشتری شاهرود را لرزاند (۲۷ تیر ۱۴۰۴) آغاز رقابت داوطلبان گروه آزمایشی علوم تجربی در کنکور ۱۴۰۴ راه اندازی ۳۰ اورژانس اجتماعی در کشور | ایجاد بیش از ۵ هزار فرصت شغلی برای جامعه هدف بهزیستی ۶۳ کشته و ۲۹۰ زخمی در سیل مرگبار ایالت پنجاب پاکستان + فیلم (۲۶ تیر ۱۴۰۴) پیگیری برای ثبت جهانی روستای «مارین» (۲۶ تیر ۱۴۰۴) درباره بادکش درمانی که به یکی از رایج ترین روش های درمانی سنتی تبدیل شده است | درمان‌های آرام بخش افزایش اعتبارات حوزه میراث فرهنگی اردبیل (۲۶ تیر ۱۴۰۴) دفترچه سؤالات نوبت دوم کنکور ریاضی و علوم انسانی ۱۴۰۴ منتشر شد + لینک سوالات حق پرستاری مددجویان بهزیستی با اولویت سه دهک اول در حال پیگیری است ویدئو | مسئولیت‌پذیری و اقدام بموقع پرستاران شیرخوارگاه آمنه تهران پیش از بمباران رژیم صهیونیستی سارقان موتورسیکلت‌های تهران دستگیر شدند مستمری‌بگیران زن می‌توانند مستمری همسر خود را نیز دریافت کنند کلاهبرداری که همسر باردارش را روانه زندان کرد پیداشدن پیکرهای بیش از ۶۰ درصد شهدای جنگ ۱۲روزه، توسط نیرو‌های هلال‌احمر واریزی به حساب بازنشستگان صندوق ذخیره فرهنگیان (۲۶ تیر ۱۴۰۴) گرما این بیماری‌ها را تشدید می‌کند ممانعت از پوشش خبری کنکور سراسری ۱۴۰۴ در دانشگاه فردوسی مشهد + فیلم با این صبحانه قند خون خود را پایین بیاورید نقش مادر در تربیت فرزند و اشتباهات رایج مادران ۲ شرور به اتهام درگیری دسته‌جمعی در تهران دستگیر شدند (۲۶ تیر ۱۴۰۴) ابلاغ ۲۴ راهنمای تجویز دارو و پروتکل درمانی ثبت‌نام وام ازدواج فرزندان بازنشستگان با عقدنامه‌های ۱۴۰۲ تا ۱۴۰۴ قابل انجام است + جزئیات آیا لکه‌های سفید روی ناخن‌ها نشانه کم‌خونی است؟ کاهش ۵۲ درصدی طلاق در خانواده‌های دارای چهار فرزند به بالا اعتراض داوطلبان آزمون سمپاد درباره لو رفتن سؤالات آزمون ورودی به کجا رسید؟
سرخط خبرها

راه‌ها در قدیم

  • کد خبر: ۴۱۱۵۹
  • ۱۱ شهريور ۱۳۹۹ - ۱۵:۰۲
راه‌ها در قدیم
محمود ناظران‌پور - تاریخ‌پژوه
کاروان‌ها، معمولا صبح سحر می‌رسیدند. جلو کاروان یک شتر نر درشت بود که به او «لوک» می‌گفتند. زنگ درشتی به گردن لوک بسته بود که داخلش زنگ کوچک‌تر و داخل آن باز زنگی کوچک‌تر و همان‌طور چندین‌زنگ داخل هم قرار داشت. وقتی کاروان می‌رسید، صدای زنگ‌ها سمفونی‌ای به راه می‌انداخت بسیار خیال‌انگیز. تصنیف قدیمی «با صدای زنگ کاروان...» اشاره به همین ماجرا دارد. زنگ اشتر‌های سحری برای همه خیال‌انگیز بود. صدایش به همه جا می‌رسید.

راه‌ها به معنای امروزی آن وجود نداشت؛ هر چه بود همین مسیر‌های کاروان‌رو بود. رضاخان که آمد، راه شوسه کشید.
همین شهر کلات نادری، مسیری نداشت. یک راهی بود که با اسب و قاطر می‌رفتند. آن تونلی که الان ورودی شهر است هم نبود. مسیر ورودی به شهر از پایین‌تر و از دل رودخانه بود. گاهی رودخانه آبش بالا می‌آمد و آدم‌ها و اسب و قاطر‌ها را آب می‌برد.

گذر اصلی مشهد همین دروازه سرخس بود. البته در مشهد دروازه‌های دیگری هم داشتیم؛ مثل دروازه‌ای که به سمت قوچان می‌رفت. هر کدام از این دروازه‌ها مسیر تردد به شهر یا شماری از روستا‌های اطراف بود. اما دروازه اصلی مشهد که عمده کاروان‌ها و اقلام تجاری از آنجا می‌آمد، همین دروازه سرخس بود.
همه مال‌التجاره‌ها از سمت سرخس می‌آمد. ما فقط با روس‌ها مراوده داشتیم. شتر‌ها وقتی بار و بنه از طرف سرخس می‌آوردند به مشهد، منظره‌ای دیدنی داشت.

خیابان‌های اصلی مشهد را اواخر قاجاریه سنگ‌فرش کرده بودند؛ آن هم با سنگ‌های قلوه‌قلوه. اسب‌ها به سختی می‌توانستند روی سنگ‌فرش‌ها راه بروند. خانم‌هایی هم که کفش‌های پاشنه‌بلند می‌پوشیدند، مشکل داشتند. پاشنه‌ها فلزی بود و کار راه رفتن را در خیابان‌های سنگ‌فرش سخت می‌کرد. به این کفش‌ها می‌گفتند «پاشنه صناری». نوک پاشنه یک پولک بود؛ یک تکه فلز گرد و پهن. معمولا روی پاشنه‌ها چرم می‌دوختند، اما بعد از مدتی لایه چرم برمی‌گشت. باز باید کفش‌ها را می‌دادیم به «لخه‌دوز» که درستش کند.
کوچه‌ها سنگ‌فرش نبود و خاکی بود. باران اندکی هم کافی بود تا کوچه‌ها پر از گل و شل بشود که در گویش مشهدی به آن «گُوشُله» می‌گفتند. در بالاخیابان، کوچه‌ای هست که به «کوچه گوشله» معروف بود؛ بعد‌ها اسم آن کوچه را گذاشتند «گلشن».
آسفالت که آمد، نمی‌دانید مردم چقدر شادی می‌کردند. سطح صاف و نرم آسفالت را مقایسه کنید با سنگ‌فرش قلوه‌قلوه خیابان‌ها.

قدیم در مشهد به آسفالت می‌گفتیم «قیلیزی»؛ این کلمه در اصل «قیرریزی» بوده که در تداول قیلیزی شده. تا قبل از آمدن آسفالت، دو تا خیابان اصلی یعنی بالاخیابان و پایین‌خیابان (که البته مشهدی‌ها به آن ته‌خیابان می‌گفتند) و یکی دو تا خیابان دیگر مثل خیابان طبرسی و خیابان تهران، همین خیابان امام‌رضا (ع)، سنگ‌فرش بود؛ آن هم با سنگ‌های قلوه‌قلوه؛ و اسب‌‎ها به‌سختی در آن خیابان‌ها رفت‌وآمد می‌کردند. مردم با اسب و خر خیلی در خیابان‌ها رفت‌وآمد می‌کردند. درشکه‌ها و گاری‌ها هم با اسب بود. تا حیوان سُمش را می‌گذاشت روی سنگ‌ها، سُر می‌خورد. بعد که خیابان‌ها آسفالت شد، انگار گنجی را به مردم داده‌اند.

ما هم که دوچرخه‌سوار می‌شدیم، در آن خیابان‌های سنگ‌فرش، واقعا اذیت می‌شدیم. حالا مقایسه کنید آن وضعیت را با صافی و نرمی آسفالت. اصلا قابل مقایسه نیست. این بود که مردم به شدت از آسفالت، استقبال کردند. البته تا همین سی‌چهل سال پیش به آن آسفالت نمی‌گفتند؛ می‌گفتند قیلیزی.
آسفالت هم از خیابان اصلی شهر شروع شد؛ اول بالاخیابان و بعد ته‌خیابان. بعد آرام‌آرام خیابان‌های دیگر هم آسفالت شدند.
گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->