درباره رسم از پیش تعیین نشده شعرخوانی نمایندگان برای انتقاد یا مدح مسئولان

محمدناصر حق‌خواه | شهرآرانیوز؛ در بررسی تاریخ ادبیات ایران از نبود ادبیات نمایشی، غنی‌نبودن ادبیات داستانی و البته درخشش شعر سخن گفته می‌شود. شعر ایرانی و شاعران کشور ما آن‌قدر اثرگذار و در جهان شـناخته‌شـده هستند که ضعف م را ا در سایر حوزه‌ها تا حد خوبی جبران کنند. از سوی دیگر این غنی‌بودن باعث شده است که سروکار مردم ما، از بزرگان سیاست و فرهنگ و... تا عوام و مردم کوچه و خیابان، با شعر بیشتر از هر هنر دیگری باشد. در ایران از محاوره روزمره تا سخنرانی‌های آکادمیک دانشگاه‌ها، مردم و کارشناسان از شعر شاعران بزرگ یا سرودن بداهه یکی‌دو بیت برای انتقال بهتر منظورشان استفاده می‌کنند.

 

از سوی دیگر فرهنگ پرده‌پوشی و حفظ احترام و استعاری حرف‌زدن ما موجب شده است برای انتقال بعضی حرف‌ها یا طرح بعضی انتقاد‌ها یا درخواست بعضی چیز‌ها به‌جای مستقیم حرف‌زدن، از زبان کنایی یا شعر برای گفتن حرف خود استفاده کنیم؛ چنان‌که گاهی در سفر مقامات کشوری به شهر و روستا‌های کوچک هم مردم برای درخواست‌های ساده‌ای مثل کشیدن یک جاده یا ساخت یک پل کوچک و لوله‌کشی یک محل، دوبیتی یا مثنوی کوتاه می‌سرایند!

 

حالا همین اتفاق در قیاسی بزرگ‌تر و درباره مسائلی گاهی مهم‌تر در مجلس شورای اسلامی و از تریبون مجلس هم، می‌افتد. به‌احتمال تا حالا ویدئو‌های بسیاری را از شعرخوانی نمایندگان پشت صندلی‌های سبز بهارستان یا از تریبون سنگی مجلس دیده و شنیده‌اید؛ شعر‌هایی که به‌طور معمول با «به‌به» گفتن‌های ممتد و گاهی بی‌موقع نمایندگان، فضای شادی را ایجاد می‌کند که برای چند ثانیه‌ای ما را سرگرم می‌کند! سیدکاظم دلخوش اباتری، نماینده مردم صومعه‌سرا در مجلس، که سال‌هاست در مجلس حضور دارد، یکی از سردمداران شعرخوانی مجلس است که با طبع طنز و شعر توأمانش، از این لحظات مفرح کم نیافریده است.

 

او در آخرین شعر‌خوانی‌اش در مجلس، دوبیتی‌ای خطاب به حسن روحانی، رئیس‌جمهور، با این مضمون خوانده است: «وطن با تو شده سبز و بهاری/ گرانی گشته از کشور فراری/ فقط یک کار مانده‌ای حسن‌جان/ خلیج‌فارس را گندم بکاری». این دوبیتی همان‌طور که خواندید، هم‌گام با جو این روز‌های مجلس که به‌شدت ضد رئیس‌جمهور و اعضای دولت است، مضمونی انتقادی دارد. این اولین شعرخوانی دلخوش و آخرین شعرخوانی او یا نمایندگانی مثل او نخواهد بود.

 

جنگ با دشمن قدار جگر می‌خواهد/ مرد می‌خواهد و تدبیر دگر می‌خواهد
با کلید آمده‌ای در وسط معرکه‌ای/ که کمی غیرت و شمشیر و سپر می‌خواهد

 

 

شاید شعرخوانی نمایندگان مجلس در لحظاتی موجب رنگ‌ولعاب‌دادن بهتر به نطق آنان باشد و شاید به انتقال بهتر حرف‌هایشان کمک کند، اما گاهی انگار انتقاد و حرف‌های جدی را به پوششی از طنز بی‌جهت و هجو بی‌دلیل می‌برد. گاهی هم به‌ویژه در جلسات رأی اعتماد به وزرا، شعرخواندن نمایندگان در مدح وزیر پیشنهادی ما را یاد دربار شاهان گذشته می‌اندازد که شاعری در پی گرفتن صله از شاه، آسمان را به زمین می‌دوزد. به‌هرحال پیش و بیش از هر چیز، تریبون مجلس جای شنیدن صحبت‌های کارشناسی و نظر‌های محکم و متقن است و اگر این بین شعری هم به‌مناسبتی خوانده شود، خالی از لطف نیست، هرچند باید خوش‌حال باشیم که اگر هم شعری مثل آنچه خواندیم، در مجلس شنیده می‌شود، درباره مسائل روز کشور باشد و مثل چند سال پیش اوضاع طوری نمی‌شود که نماینده‌ای حرف‌هایش را با شعر «به‌نام خدای رنگین کمان» آغاز کند و رئیس همیشه جدی مجلس هم نتواند جلو خنده‌اش را بگیرد!