چند نکته عجیب درباره خطرات زیاد تلفن همراه برای محیط ‌زیست

شهرآرانیوز - اگر نشست‌های تبلیغاتی گوشی‏‌های پرچم‎دار برند‌های مختلف را دیده باشید، مدت‌هاست در بین آن‎ها رقابت تازه‎ای ایجاد شده است. رقابتی برای آنکه نشان بدهند بخش‏‌های بیشتری از تلفن همراه تولیدی‏‌شان قابلیت بازیافت دارد؛ گرچه شاید این موضوع در بین قدرت پردازش، میزان حافظه داخلی و زیبایی و جنس بدنه اهمیت خیلی کمتری برای ما داشته باشد. همان گوشی‏‌هایی که کمک می‏‌کنند تا در فضای مجازی بچرخیم و پست‏‌های محیط‌زیستی را لایک کنیم و به پویش‌‎های بازیافت و مراقبت از حیوانات خیابانی بپیوندیم، خیلی آهسته و آرام، بدون آنکه متوجه شویم، تأثیرات عجیب و هولناکی در محیط زندگی‏‌مان ایجاد می‏‌کنند و ما بی‏‌خبر از آن، هرروز ایده خرید یک گوشی و تبلت به‏‌روز را در سرمان می‌پرورانیم. خب چه باید کرد؟ چه‌کار از ما ساخته است؟ آیا با نخریدن گوشی‎های جدید مشکل حل می‎شود؟

 

بیش از ۷.۲ میلیارد گوشی همراه روی کره زمین وجود دارد و هرسال میلیون‎ها موبایل هم از چرخه مصرف خارج می‎شوند و به دسته زباله‏‌های الکترونیکی می‎پیوندند. درواقع، چون بسیاری از آن‌ها بازیافت‌پذیر نیستند، می‏‌روند تا به مأموریتشان، یعنی آلوده‌کردن محیط‌زیست، عمل کنند! یکی از مشکلات اساسی گوشی‏‌های تلفن همراه هوشمند، قصه دردناک باتری‏‌های لیتیومی است. کبالت، یکی از عنصر‌های سازنده این باتر‏ی‎ها، بیشتر به‌وسیله کودکان کار از معادن استخراج می‏‌شود، اما آنچه اینجا قرار است درباره‎اش حرف بزنیم، سرنوشت شوم این باتری‎هاست. باتری‌های لیتیوم به‌کاررفته در دستگاه‌های الکترونیکی مثل گوشی‌های هوشمند، لپ‌تاپ، تبلت و ساعت‌های هوشمند، همگی تجزیه‌نشدنی و بازگشت‌ناپذیر به محیط‌زیست هستند و علاوه بر آن، اگر در طبیعت رها شوند، آب و خاک را هم به‌شدت آلوده می‏‌کنند.

 

یکی دیگر از مواد سمی که در تراشه‌های الکترونیکی به کار می‏‌رود و از زباله‌های خطرناک شرکت‌های تولید ابزار دیجیتال به حساب می‏‌آید، «تری‌کلرو اتیلن» است که نباید به آب‏‌های زیرزمینی راه پیدا کند. چون دوباره به چرخه مصرف خودمان برمی‏‌گردد و به‌شدت بیماری‏‌زا و خطرناک است، اما مدت‏‌هاست به‌دلیل سهل‏‌انگاری شرکت‏‌هایی مثل «سیلیکون ولی» این اتفاق افتاده است. غیر از خطرات آب‏‌های آلوده، این مواد سمی می‎توانند از طریق فرایندی به نام «پیش‌رانی بخار «(vapor intrusion) وارد هوا و سیستم تهویه ساختمان‌ها و وارد سیستم تنفسی انسان شوند و مشکلات زیادی برای دستگاه ایمنی بدن به وجود بیاورند.

 

عناصر و مواد مضری که در گوشی‌های همراه وجود دارد، فقط برای انسان‌ها مضر نیستند، بلکه آن‌ها سلامت همه موجودات زنده ازجمله حیوانات و گیاهان را تهدید می‌کنند. نمونه‎اش سرب است که یکی از عناصر پرکاربرد در صنعت گوشی و باتری‌سازی محسوب می‌شود. سرب برای سیستم عصبی و ایمنی و غدد درون‌ریز به‌شدت خطرناک است. عنصر سمی دیگر جیوه است. جیوه در بیشتر صفحـات کریستالی گوشی‏‌های همراه وجود دارد و در فرایند بازیافت می‏‌تواند آلودگی‌ها و خطراتی برای انسان ایجاد کند. کادمیم هم یکی دیگر از عناصر خطرآفرینی است که در باتری‎های تلفن همراه به‌کار می‏‌رود و در فرایند بازیافتش به همان میزان اندکی که در گوشی وجود دارد، می‎تواند ۶۰۰ هزار لیتر آب را آلوده کند. کلرین و برم هم از دیگر مواد مضری هستند که رهاشدنشان در طبیعت برای چرخه‌های زیست‌محیطی دردسر‌های فراوانی را به‌دنبال دارد.

 

شاید دارید با خودتان فکر می‏‌کنید که قرار است به شما بگوییم کمتر گوشی و تبلت و رایانه شخصی بخرید و خب الان دارید جبهه می‏‌گیرید که «یعنی چه؟ خب لازم داریم و مگر می‎شود نخرید و...»، اما راهکار‌های ساده دیگری هم وجود دارد که کمک می‏‌کند قدم کوچکی در راه تولید آهسته‎تر ابزار‌های الکترونیکی به‌خصوص گوشی همراه برداریم و به‌تبع آن مواد سمی کمتری به محیط زندگی و بدنمان وارد کنیم. مثلا اگر به هر دلیلی می‎خواهید گوشی یا تبلت جدید بخرید و می‏‌دانید که ابزار فعلی‎تان هنوز قابل استفاده است، آن را گوشه کمد و کشو نیندازید.

می‏‌توانید به‌جای این کار، آن را حضوری یا از طریق اپلیکیشن‏‌های خریدوفروش کالا بفروشید. این‌طوری مطمئن هستید تا پایان عمر دستگاه از آن استفاده می‌شود و در زمان عمر مفیدش به زباله تبدیل نشده است. اگر هم خودتان بتوانید تا پایان عمرش از آن استفاده کنید و درگیر تبلیغات گوشی‎های جدید نشوید که خب بهترین گزینه است.

 

از طرفی، وقتی باتری گوشی و مودم سوخته است و می‌خواهید آن را دور بیندازید، مراقب باشید که آن را در سطل زباله و کنار دیگر زباله‌ها نگذارید. چون امکان آتش‌سوزی و انفجار آن وجود دارد. شما می‎توانید باتری‎های قلمی و باتری گوشی و مودم را به مراکز بازیافت یا جمع‎آوری باتری در شهرتان تحویل بدهید تا آن‌ها قسمت‏‌های قابل بازیافتش را جدا کنند و بقیه‏‌اش را در فرایندی تخصصی از بین ببرند.

 

در برخی کشور‌های پیشرفته ATM سازگار با محیط‌زیست وجود دارد که هر فردی می‏‌تواند تلفن همراه یا تبلت خود را به قیمتی که این دستگاه تخمین می‏‌زند، به آن بفروشد و در ازای آن در همان لحظه پول نقد دریافت کند. این دستگاه‏‌ها گوشی‎های همراه کارکرده را بازیافت و قطعاتشان را از هم جدا می‎کنند. اگر تا اینجای مطلب را همراهمان آمده باشید، ممکن است الان بگویید همین؟ پیشنهادتان همین بود؟ اینکه نمی‎تواند جلو تولیدات عظیم شرکت‎های تراز اول گوشی همراه را بگیرد و تغییری در فرایند ساخت آن‌ها ایجاد کند، اما بگذارید خیالتان را راحت کنیم که همین قدم‏‌های کوچک هم می‏‌تواند میزان زباله کمتری تولید کند و کمترین فایده‎اش این است که از یک ابزار تا حد امکان استفاده شده و بعد دور انداخته شده است.