«ایمنی» حلقه فراموش شده در ساخت و ساز مشهد | کدام نوع ساخت و ساز پرخطر‌تر است؟

به گزارش شهرآرانیوز، وقوع حوادث متعدد و افزایش تلفات جانی بر دلیل عدم توجه به ایمنی در فعالیت‌های ساختمانی مانند تخریب، گودبرداری، کار در ارتفاع و. در سال‌های اخیر در شهر مشهد مقدس نظر بسیاری از فعالان حوزه ایمنی را به لزوم بازنگری و تشدید حوزه نظارت بر ایمنی در کارگاه‌های ساختمانی جلب کرده است.

تاریخچه مقررات و اصول ساختمان‌سازی در ایران به سال ۱۹۷۸ و عضویت ایران در سازمان بین‌المللی کار برمی‌گردد. موضوعی که در نهایت در سال ۱۹۹۳ مجموعه قوانینی در قالب مبحث دوازدهم با عنوان ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا منتشر و لازم‌الاجرا گردید. همچنین آیین نامه حفاظتی کارگاه‌های ساختمانی مشتمل بر ۹ فصل و ۳۲۴ ماده، به استناد مواد ۸۵ و ۸۶ قانون کار جمهوری اسلامی ایران در جلسه مورخ ۱۳۸۱/۲/۱۷ شورای عالی حفاظت فنی مورد بررسی نهایی و تائید قرار گرفت و در تاریخ ۱۳۸۱/۶/۹ به تصویب وزیر کار و امور اجتماعی رسید.

هرچند صنعت ساختمان با سهم ۳۰ درصدی از سرمایه گذاری ملی و آمار ایجاد اشتغال حدود ۱۳ درصدی، نقش و جایگاهی ویژه در اقتصاد کشور دارد. اما این صنعت متناسب با رشد جمعیت شهرها، توسعه نیافته است. روش‌های غالب در ساخت و ساز‌های کشور بر خلاف تحولات جهانی و پیشرفت‌های فناورانه در این عرصه به‌صورت سنتی و با فناوری‌های تاریخ گذشته انجام می‌شود و بروز پدیده به کارگیری کارگران فصلی و مهاجر بدون دانش و مهارت در این حوزه یکی از دلایل اصلی امار بالای حوادث و تلفات جانی در حوزه ساخت وساز به شمار می‌رود.

ایمنی حلقه فراموش شده در ساخت و ساز

سعید مادرشاهی، کارشناس حوزه نما پیرامون لزوم توجه به موضوع ایمنی در بخش نمای ساختمان می‌گوید: طبق آمار‌های منتشر شده ۴۵ درصد حوادث حین کار کشور در سال‌های اخیر در کارگاه‌های ساختمانی رخ داده است. طبیعتاً همه ما دوست داریم تا ساختمان‌هایی با نمای زیبا، مدرن و چشم‌نواز داشته باشیم، اما در این میان ممکن است از ظرایف ایمنی و خطراتی که ممکن است در زمان ساخت و اجرا و نیز به دلیل اجرای غیرایمن نمای ساختمان بعدتر، شهروندان را تهدید کند، فراموش کرده‌ایم.

مادرشاهی می‌افزاید: سقوط سنگ، آجر و یا بخش‌هایی از نمای ساختمان یکی از رایج‌ترین خطراتی است که در حین ساخت و هنگام بهره‌برداری از ساختمان‌ها با آن مواجه هستیم. این گونه حوادث بیشتر در نما‌های خشک متداول است و متاسفانه در این زمینه سالانه تلفات انسانی بالایی داریم. برای جلوگیری از این اتفاق بهتر است در نمای ساختمان از قطعات سنگی استفاده نکنیم و یا اگر قصد انجام این کار را داریم با استفاده از دیتیل‌های خشک آن‌ها را به ساختمان متصل کنیم.

رعایت ایمنی در حوزه نما برای جلوگیری از آتش‌سوزی

دبیر نشست تخصصی نما می‌افزاید: به دلیل غالب شدن مسائل اقتصادی بر مسائل فنی و اجرایی و اولویت دهی به کاهش هزینه‌ها و افزایش سودآوری بیش از سایر عوامل از جمله ایمنی و کیفیت عدم بهره گیری از مسوولان و مشاوران ایمنی ساختمان‌های بنا شده امروزی به دلیل استفاده از مصالح ارزان قیمت مثل کامپوزیت، پنل و... بیش از پیش در معرض خطر آتش‌سوزی قرار دارند. عدم رعایت ایمنی در بخش اتصالات سیستم نورپردازی، استفاده از دیتیل‌های اجرایی غلط و نامناسب مانند استفاده نکردن از دودبند‌ها می‌تواند با بروز یک اشکال جزئی کل ساختمان را طعمه حریق نماید. موضوعی در همین شهر مشهد چندبار در مجموعه‌های بزرگ با آن مواجه بودیم.

نبود مهارت و دانش کافی نیروی کار

مادرشاهی ادامه می‌دهد: از آن‌جایی‌که نما در لبه ساختمان قرار دارد بحث ایمنی‌اش بسیار جدی است و باید مورد توجه سازندگان و ناظرین قرار بگیرد. متاسفانه در بسیاری از ساخت‌وساز‌ها شاهد سقوط افراد از ارتفاع و یا سقوط شی و ابزارآلات هستیم. کارگران معمولاً از داربست‌های غیراستاندارد استفاده می‌کنند و هیچ آموزش جدی به آن‌ها داده نشده است. حتی در بسیای موارد صاحبکاران و ناظران پروژه‌ها نیز از دانش و آموزش لازم پیرامون حتی اصول اولیه رعایت ایمنی و کار در ارتفاع به دور هستند؛ بنابراین لازم است نکات ایمنی در این زمینه جدی گرفته شود و ابتدا صاحبکاران و ناظران موظف به فراگیری اصول ایمنی شوند - یا حداقل از مشاوران خبره در این امور بهره گیرند- و سپس از کارگران بخواهند که این موارد را رعایت کنند.

این مهندس نما ادامه می‌دهد: از طرف دیگر مشکل به کارگیری ابزار‌های نامناسب جهت نصب در این بخش بسیار رایج است. در نماسازی معمولاً استفاده از جرثقیل‌ها و وینچ‌ها متداول است و کار کردن با این ابزار‌ها دانش و مهارت مخصوص به خودش را می‌طلبد. در صورتی که نه تنها این موارد رعایت نمی‌شود، بلکه متاسفانه در ایران سیستم‌های کنترل خودکار این ابزار‌ها که اجازه جابه‌جایی بار بیش از اندازه را نمی‌دهند، توسط اپراتور‌ها خنثی می‌شود و مخاطرات ایمنی جدی را مانند برق‌گرفتگی به بار خواهد آورد.

مادرشاهی در خاتمه می‌افزاید: پس از بهره‌برداری از ساختمان‌های مرتفع، نظافت در این گونه ساختمان‌ها با دستگاه‌های BMU انجام می‌شود. این دستگاه معمولاً با یک ریل روی سقف و یا نما حرکت می‌کند و با استفاده از آن می‌توان تعمیرات، شست‌وشو، آب‌بندی، هوابندی برروی نما انجام داد. اگر ساختمانی مجهز به استفاده از این دستگاه نیست، باید ایمنی لازم برای افرادی که باکمک طناب مسئول انجام این کار هستند، رعایت شود.

ورود افراد غیرمختصص به حوزه ساخت وساز

محمد علیزاده کارشناس حوزه مسکن پیرامون رعایت ایمنی در حوزه ساخت وساز‌های در سطح شهر می‌گوید: متاسفانه در سال‌های اخیر باتوجه به سودآوری وسوسه‌برانگیز در بازار مسکن شاهد ورود افراد غیرمتخصص به این بخش هستیم. افرادی که تنها با داشتن سرمایه‌های هنگفت وارد بازار می‌شوند و بدون تجربه کافی ساخت‌وساز‌هایی بدون رعایت ایمنی انجام می‌دهند. این در حالی است که موضوع ایمنی هنگام ساخت در کارگاه‌های ساختمانی مبحث بسیار مهم است که عدم رعایت آن در هر فصل از سال می‌تواند مخاطرات خود را داشته باشد. دقیقا مثل آنچه در همین چند اتفاق اخیری که از ابتدای امسال در سطح مشهد مقدس افتاد اکثر حوادث و تلفات انسانی در هنگام تخریب یا حین ساخت رخ داده بود که دلیل اصلی آن عدم رعایت ابتدایی‌ترین اصول ایمنی بود.

این کارشناس مسکن می‌افزاید: از سوی دیگر با افزایش تقاضای نیروی کار، کارگران و پیمانکاران متعددی بدون بهره گیری از تجربه و مهارت کافی وارد کارگاه ساختمانی می‌شوند. گاهی می‌بینیم که برخی افراد صرف انجام چند پروژه کوچک مسئولیت ساخت‌وساز بزرگی را برعهده می‌گیرند، اما متاسفانه نمی‌توانند اصول فنی و جزئیات کار را به‌درستی رعایت کنند و منجر به لطمات جدی به خود و کارفرما می‌شوند.

کدام نوع ساخت و ساز پرخطر‌تر است؟

علیزاده می‌افزاید: اغلب حوادثی که منجر به فروریختن ساختمان و بروز حادثه می‌شود در مناطق بافت فرسوده است که خانه‌ها بسیار ناامن هستند و به راحتی تخریب می‌شوند. عدم توجه به اصول اولیه تخریب و اقدامات غیراصولی و نیز بهره گیری از کارگران بی تجربه نیز از دلایل اصلی حوادث حین تخریب یا بازسازی است. حتی در برخی اوقات کودبرداری‌های غیر ایمن نیز به همسایگان مجاور لطمات جانی و مالی فراوان وارد کرده است و با این که ما هر ساله تعداد زیادی از این قبیل حوادث را در حوزه ساخت وساز تجربه می‌کنیم، اما باز مهندسان پای کار سهل انگارانه از آن گذر می‌کنند.

حوزه پر خطر دیگر کار ساختمانی در ساختمان‌ها و برج‌های مرتفع است که رعایت ایمنی در این کارگاه‌ها به جهت کار در ارتفاع از اهمیت بیشتری برخوردار است و کارگران برای فعالیت نیاز به کلاه ایمنی و طناب ایمنی دارند. موضوعی که اگر نگاهی به کارگران مشغول کار بر روی داربست‌های این گونه ساختمان‌ها بیندازید؛ متوجه عدم حتی بر سر داشتن یک کلاه ایمنی ساده توسط کارگران خواهید شد!

رعایت ظاهری مبحث ایمنی صرفا جهت اخذ مجوز

علیزاده ادامه می‌دهد: متاسفانه پروتکل‌های ایمنی مبحث ساختمان که مورد تایید سازمان نظام مهندسی، شهرداری و آتش‌نشانی است در زمان عملیات ساختمانی اجرایی رعایت نمی‌شود. افراد اجراکننده صرفا برای گرفتن مُهر تایید در ظاهر امر کار‌هایی انجام می‌دهند، اما در حقیقت پس از اخذ مجوز و بازدید همه چیز به روز اول بازمی‌گردد.

علیزاده در خاتمه خاطرنشان کرد: به‌نظر می‌رسد برگزاری کلاس‌های آموزشی، فرهنگ‌سازی، ارائه راهکار و وضع جریمه‌های سنگین در بتواند تا‌حدودی موثر باشد. اینکه گاهی کارگران با سهل‌انگاری و مخالفت با مهندس و کارفرما ایمنی لازم را رعایت نمی‌کنند در عمل نه‌تن‌ها به خودشان و تیم اجرایی آسیب می‌رساند، بلکه در آینده ایمنی ساختمان را نیز تهدید می‌کند. پس واقعیت این است که در گام اول نیاز به فرهنگ سازی در حوزه ایمنی ساخت و ساز باید جدی‌تر گرفته شود.

ورود سازمان آتش‌نشانی به موضوع ایمنی تخریب

سعید عنبرستانی مسئول پیگیری‌های ویِژه معاونت توسعه سازمان آتش نشانی شهر مشهد پیرامون رعایت بحث ایمنی تخریب در حوزه ساخت و ساز اظهار می‌کند: در حوزه نظارت بر ساختمان‌ها و ساخت وساز‌های شهر مشهد مقدس واقعیت این است که در زمان قدیم نظارت جدی و نقش پر رنگی برای بررسی و تائید ایمنی ساختمان‌ها در هنگام ساخت وجود نداشته است و بسیاری مجموعه‌های قدیمی ساز فاقد سیستم ایمنی حتی در اندازه یک کپسول اطفاء حریق هستند؛ لذا در حال حاضر در زمان تخریب این مجموعه‌ها و یا به هر دلیلی که نیاز به انتقال سند و مراجعه به شهرداری باشد؛ ملک باید مورد بازدید کارشناسان آتش نشانی قرار گرفته و تائیدیه‌های حداقلی را دریافت نمایند تا در ادامه بهره‌برداری تا توسعه بنا و یا در زمان تغییر و تخریب مشکل جدی یا ریزش و تهدید جانی در حوزه ایمنی وجود نداشته باشد.

عنبرستانی ادامه می‌دهد:‌کارشناسان ما در آتش نشانی جهت تائید ایمنی قبل از تخریب به ملک مذکور برای بازدید مراجعه می‌کنند و حداقل‌هایی از قبیل استحکام سازه، عدم وجود نم زدگی جدی و.. را بررسی و اگر حداقل‌های ایمنی لازم را داشت جهت تخریب تائیدیه ضمنی صادر می‌شود.

عنبرستانی ادامه می‌دهد: با تخریب ملک و اقدام سازنده برای صدور پروانه؛ گردش کار جدیدی در سازمان برای پلاک مذکور ایجاد می‌شود تا در زمان اخذ پایانکار تمامی تائیدیه‌های ایمنی به صورت جدی عملی شود. البته برخی ملک‌ها بعد از تخریب برای مدتی مسکوت می‌مانند. مثلاً پی ریزی انجام یا سازه آهنی بالا می‌رود، اما ساخت و ساز ادامه پیدا نمی‌کند که در این موضوع نیز کارشناسان سازمان آتش نشانی تامین ایمنی از محل بازدید و موضوع سازه نگهبان مطرح و در جهت تائید ایمنی مهار سازه در حوزه همسایگان مجاور، ایمنی و مقاومت اسکلت آهنی در زمان بروز باد و طوفان بررسی و هشدار‌ها و تذکرات لازم داده می‌شود. قابل ذکر است که تمامی این اقدامات و موارد ذکر شده در حوزه اداره امور ایمنی ساختمان سازمان آتش نشانی قرار دارد.

منبع: تسنیم