رکوردشکنی کتاب‌خوان‌های مشهد در موج پنجم کرونا

شکیبا افخمی‌راد | شهرآرانیوز - طرح تابستانه کتاب ۱۴۰۰ درحالی از ۹ تا ۱۵ مرداد امسال برگزار شد که کشور با پیک پنجم کرونا روبه رو بود و وضعیت شهر‌های مختلف از لحاظ شیوع کرونا مناسب نبود. با این حال به گفته افشین‌تحفه گر معاون فرهنگی و رسانه‌ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی، طرح تابستانه کتاب ۱۴۰۰ یکی از طرح‌های فصلی درخور توجه در هفت سال برگزاری این رویداد فرهنگی را در استان رقم زد. هجدهمین دوره از طرح‌های توزیع یارانه کتاب از طریق کتاب فروشی‌ها با افزایش ۵۰ درصدی اعتبار همراه بود و سقف مجاز خرید برای هر خریدار به مبلغ ۳۰۰ هزارتومان افزایش یافت. اتفاقی که باعث شد بسیاری از کتاب فروشی‌ها مانند دوره‌های پیشین با کمبود اعتبار روبه رو نشوند.

در طرح تابستانه کتاب ۱۲۴ کتاب فروشی از سراسر استان شرکت کردند که از این تعداد ۹۵ کتاب فروشی مربوط به مشهد و ۲۹ کتاب فروشی مربوط به شهرستان‌های استان بود. به گفته تحفه گر اعتبار استان نیز ۶ میلیارد و ۷۸۹ میلیون و ۵۰۰ هزار ریال بوده که از این مبلغ ۵ میلیارد و ۹۷۱ میلیون ۲۹۲ هزار و ۷۵۱ ریال مصرف شده، به طوری که خراسان رضوی بعد از تهران پرفروش‌ترین استان کشور شده است. برای اطلاع از جزئیات فروش کتاب فروشی‌ها در طرح تابستانه کتاب به سراغ برخی از کتاب فروشی‌های سطح مشهد رفتیم و با آن‌ها گپ وگفتی درباره شیوه فروش و میزان استقبال از این دوره نسبت به دوره‌های پیشین داشتیم.

افزایش اعتبار‌ها

به گفته ابراهیم بالاپژوه، مدیر کتاب فروشی «شهر کتاب» مشهد از طرح تابستانه کتاب نسبت به دیگر دوره‌هایی که در دوران کرونا برگزار شد استقبال بیشتری شد و کتاب‌های روان شناسی و ادبیات در حوزه بزرگ سال و کتاب‌های ادبیات و مهارتی در حوزه کودک بیشتر مورد توجه مخاطبان قرار گرفتند.

او خاطرنشان می‌کند: ما فروش اینترنتی هم داشتیم، ولی همچنان مردم بیشتر ترجیح‌ می‌دهند حضوری خرید کنند.

بالاپژوه درباره تفاوت خرید اینترنتی کتاب با دیگر کالا‌ها می‌گوید: خرید اینترنتی کتاب متفاوت با دیگر کالاهاست. چون فرد برای خرید کتاب باید آن را ببیند، ورق بزند و چند صفحه‌ای بخواند، مگر اینکه یک نفر کتابی را بشناسد و بخواهد همان را بخرد؛ بنابراین فروش اینترنتی کتاب نسبت به دیگر محصولات سخت‌تر است و مشتری خرید حضوری را ترجیح می‌دهد.

این کتاب فروش با اشاره به افزایش اعتبار کتاب فروشی‌ها در طرح تابستانه کتاب امسال بیان می‌کند: این دوره متفاوت با دیگر دوره‌ها بود، خوشبختانه کمبود اعتبار نداشتیم و به اندازه کافی اعتبار در اختیارمان قرار گرفت. به طوری که توانستیم به آخرین نفری که در فروشگاه حضور داشت هم تخفیف بدهیم.

استقبال خوب از داستان‌های ایرانی

هانیه حافظیان، مدیر کتاب فروشی «چشمه‌دلشدگان» استقبال از طرح تابستانه کتاب را درخور می‌داند، ولی بر این باور است که در میان طرح‌های برگزار شده در دوران کرونا از طرح زمستانه که پیش از عید ۱۴۰۰ برگزار شد بیش از دیگر دوره‌ها استقبال شد.

او درباره فروش در دوره تابستانه کتاب نیز یادآور می‌شود: ما در این طرح سایتمان را به مؤسسه خانه کتاب متصل کردیم و برای خرید غیر حضوری تخفیف بیشتری در نظر گرفتیم. یعنی تخفیف برای خرید حضوری همان ۲۰ درصد خانه کتاب بود، ولی برای غیر حضوری ۲۵ درصد تخفیف گذاشته بودیم. ازاین رو استقبال خوبی از خرید غیر حضوری شد و حدود ۶۰ درصد از فروش ما از روی وب سایت بود.

حافظیان خاطرنشان می‌کند: همیشه کتاب‌های روان شناسی در اولویت خرید مخاطبان هستند، البته در طرح تابستانه از داستان‌های ایرانی هم استقبال خوبی شد، علت آن هم تبلیغات خوبی است که به تازگی برای این کتاب‌ها انجام می‌شود.

او از کتاب «بانو گوزن» مریم حسینیان و «کور سرخی» عالیه عطایی به عنوان دو اثری یاد می‌کند که فروش خوبی در تابستانه کتاب داشتند.

این کتاب فروش درباره علت استقبال کمتر از این طرح نسبت به طرح زمستانه می‌گوید: من فکر می‌کنم استقبال کمتر مردم به پیک پنجم کرونا ربط نداشت بلکه به خاطر پایین آمدن سطح درآمد مردم بود. در اسفند هم که استقبال بهتری شد به دلیل فرارسیدن عید نوروز بود.

حافظیان تأکید می‌کند: به نظر من کتاب جزو ارزان‌ترین کالاهاست، اما به دلیل وضعیت اقتصادی در سبد خرید خانواده‌ها قرار ندارد. البته کسانی هستند که درهرحال کتاب مورد علاقه شان را تهیه می‌کنند، ما هم به عشق همین افراد است که پابرجاییم.

او نیز یادآور می‌شود که در این دوره از لحاظ تخصیص بودجه مشکلی به وجود نیامده و تا لحظه آخر کتاب فروشی چشمه دلشدگان، اعتبار داشته است.

نزدیک بودن برگزاری ۲ طرح

مجتبی شاه گلی از کتاب فروشان مجموعه «آبان» درباره استقبال مردم از طرح تابستانه کتاب می‌گوید: فروش ما طبق روالی بود که در یک سال ونیم اخیر داشتیم و همان میزانی بود که پیش بینی می‌کردیم البته، چون طرح تابستانه با فاصله کمی از طرح بهارانه برگزار شد، شاید نسبت به طرح‌های قبلی کمتر مورد استقبال قرار گرفت. او یادآور می‌شود: در دوره‌های قبلی شاهد این بودیم که برخی افراد خرید‌های بالا و انبوه داشتند، ولی در این طرح کمتر این گونه خرید‌ها صورت گرفت و بیشتر مردم کتاب‌هایی که لازم داشتند را تهیه می‌کردند.

در مجموع، اما فروش تقریبا همان میزان همیشگی بود. شاه گلی خاطرنشان می‌کند: کتاب کالایی است که در دوران قرنطینه بیشتر به کار مخاطبان می‌آید، این طرح هم به کسانی که غیرحضوری خرید می‌کنند کمک می‌کرد تا بدون هزینه‌های پیک و ارسال، کتاب مورد نیازشان را تهیه کنند. از این رو فکر نمی‌کنم پیک پنجم تأثیر چندانی در فروش گذاشته باشد. به گفته او الان استقبال بیشتر به سمت کتاب‌های غیر داستانی رفته و از کتاب‌های روان شناسی، تاریخی و سیاسی بیشتر استقبال می‌شود.

این کتاب فروش درباره اعتبار درنظر گرفته شده برای این دوره نیز می‌گوید: در طرح‌های پیشین در میان دوره اعتبار درنظر گرفته شده تمام می‌شد و ما مجبور بودیم تماس بگیریم تا دوباره برایمان شارژ کنند، اما این بار از همان ابتدا اعتبار نهایی را به ما اختصاص دادند. از این رو مشکلی پیش نیامد و تا روز آخر اعتبار داشتیم.

شاه گلی درباره میزان استقبال از فروش اینترنتی و حضوری نیز خاطرنشان می‌کند: معمولا مشتریان ترجیح می‌دهد کتاب را از نزدیک ببینند و حضوری خرید کنند از این رو فروش حضوری ما بیشتر بود. البته فروش غیر حضوری هم داشتیم، کسانی که بیشتر رعایت می‌کنند و ترجیح می‌دهند از خانه بیرون نیایند یا از شهرستان بودند و دسترسی نداشتند به صورت اینترنتی خریدشان را انجام دادند.

تأثیر پیک پنجم بر فروش

سعید حبیب زاده، مدیر کتاب فروشی «کوچه» که جزو کتاب فروشی‌های تازه تأسیس مشهداست، درباره استقبال از طرح تابستانه کتاب ۱۴۰۰ می‌گوید: فروش ما در این دوره نسبت به دوره‌های قبلی که در دوران کرونا برگزار شد خیلی کمتر بود که فکر می‌کنم علت آن اوج گرفتن کرونا و رسیدن به پیک پنجم بود.

او بر این باور است که اگر طرح تابستانه کتاب دیرتر و در شرایط بهتری برگزار می‌شد استقبال مردم بیشتر می‌بود و کمک خوبی هم به کتاب فروشی‌ها می‌شد.

حبیب زاده درباره نحوه فروش در این دوره نیر می‌گوید: ما هم فروش مجازی داشتیم و هم حضوری که فروش اینترنتی مان خیلی کمتر بود.

به گفته او در کتاب فروشی کوچه نیز از کتاب‌های روان شناسی و داستان بیشتر از دیگر آثار استقبال شده است.
عابس قدسی، مدیر «کافه کتاب آفتاب» نیز درباره استقبال مردم از طرح تابستانه کتاب ۱۴۰۰ می‌گوید: در میان طرح‌هایی که در دوران کرونا برگزار شد، استقبال از طرح تابستانه امسال کمتر بود. علت آن هم به نظرم موج پنجم کرونا و اوج گیری شیوع این بیماری بود. اما در مجموع برگزاری این طرح هم خوب بود.

او یادآور می‌شود: ما هم فروش اینترنتی داشتیم هم حضوری که استقبال مردم از خرید حضوری بیشتر بود.