بوستان‌های شهر، خانه دوم مشهدی‌ها

تکتم جاوید | شهرآرانیوز؛ با کوچک شدن وسعت خانه‌ها در سال‌های اخیر به تدریج حضور در مکان‌های عمومی مانند بوستان‌ها جایگاه بیشتری در بین خانواده‌های مشهدی پیداکرده است.

در شرایطی که در چهاردیواری خانه فضایی برای بازی بچه‌ها وجود ندارد روزی یک ساعت بازی در بوستان محله ارزان‌ترین و دردسترس‌ترین تفریح خانواده هاست. حتی در ایام همه گیری کرونا نیز باوجود تعطیلی رسمی، خانواده‌ها گاه از بین نوار زرد ورود ممنوع وارد پارک می‌شدند و ساعتی از آن استفاده می‌کردند.

بااین احوال نگاهی به وضعیت عمومی بوستان‌ها نشان می‌دهد که وجود آسیب‌های اجتماعی در این مکان عمومی از حضور اراذل و اوباش تا تخریب اموال عمومی و فروش موادمخدر، امنیت بسیاری از آن‌ها را مخدوش کرده و همین باعث شده است خانواده‌های زیادی با تعمیم دادن وضعیت چندبوستان به همه بوستان‌های شهر، با فضای سبز قهر کنند یا از حضور در آن احساس امنیت نکنند. همین موضوع سوژه گزارش امروز است که با ارائه طرحی از سوی اعضای شورای شهر مسیر جدیدی پیدا کرده است.

شب‌ها خطرناک  است

مهدیه و شوهرش شب‌ها برای پیاده روی اطراف بوستان محله سیدرضی را انتخاب کرده اند. حدود ساعت ۹ شب شروع می‌کنند و تا ساعتی بعد ادامه دارد. به عنوان فردی که مدام فضای بوستان را از نزدیک مشاهده کرده است می‌گوید: حدود چهارسالی هست که تقریبا هر شب در اینجا پیاده روی می‌کنیم. اوضاع البته شبیه قبل از کرونا نیست، اما این روز‌ها کمی شلوغ‌تر شده است.

مسئله این است که شب‌ها بیشتر بوستان‌های اطراف منطقه زندگی ما محل تردد جوان‌هایی است که رفتار مناسبی ندارند و برای خانواده‌ها کمی نگران کننده است.

شاید به خاطر همین نگرانی از شرایط بوستان باشد که بوستان را تنها برای ورزش انتخاب کرده اند و این بوستان هرگز گزینه‌ای برای هم‌نشینی با اعضای خانواده نبوده است.

رؤیا، اما مشتری ثابت پارک است، چون دو فرزند کوچک دارد: من اصلا نمی‌توانم دو پسر بچه ۶ و ۴ ساله را به مدت طولانی در یک خانه ۱۰۰ متری نگه دارم. برای همین، برخی روز‌ها دوبار آن‌ها را به پارک می‌برم. او و فرزندانش همیشه در فضای بازی بوستان حضور داشته اند.

او رفتار‌های ناهنجار را دیده و متوجه برخی آسیب‌ها شده و نگران بچه هاست: گاهی نگرانی والدینی که فرزند خود را برای بازی می‌آورند این است که فردی به آن‌ها نزدیک شود. هرچند که بوستان نگهبان دارد، اما ظاهرا این نگهبان‌ها تا اعتراضی نباشد کاری به کار این افراد ندارند.

سیدجواد موسوی کارمند بازنشسته آستان قدس و ساکن ۳۲ ساله محله پیروزی است؛ از آن مردانی که بیشتر روزهایش را با نشستن کنار دوستانش در پارک می‌گذرانده و درباره فضای خانوادگی بوستان‌ها معتقد است: نمی‌شود برای همه بوستان‌ها یک نسخه پیچید. در محله‌های حاشیه شهر بوستان‌ها ناامن‌تر هستند و در محله‌های بالای شهر اوضاع جور دیگری نامناسب است.

نمونه اش همین آوردن حیوانات خانگی برای گردش در بوستان است که باعث ناراحتی برخی خانواده‌ها و بچه‌ها می‌شود. اگر می‌خواهند فضا را خانوادگی کنند باید به همه این موارد توجه شود.

مشهد شهری با ۵۸۳ بوستان محلی و شهری

کلان شهر مشهد با افتتاح بوستان‌های متعدد هم اکنون دارای ۵۸۳ بوستان است. درباره تعداد و وضعیت آن‌ها با سید علی اکبر انتظام، مدیرکل بهبود محیط زیست شهری شهرداری مشهد، گفتگو می‌کنیم.

وی می‌گوید: از تعداد ۵۸۳ بوستان محلی و شهری ۳۰ بوستان شهری هستند که همه شهروندان می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند و ۳ بوستان کوهسنگی، ملت و وکیل آباد به عنوان بوستان‌های فراشهری ما برای زائران شناخته شده اند.

وی از بوستان‌های موضوعی زیرمجموعه شهرداری مشهد نام‌ می‌برد و اضافه می‌کند: بوستان‌های موضوعی باغ گل ها، باغ گیاه شناسی، دانش، مینیاتوری و کمپ غدیر با فضای اتراق، وجود نگهبان و تأمین امنیت برای حضور خانواده‌ها مناسب سازی شده اند.

به گفته وی بوستان‌های دیگری همچون ۱۴ بوستان ویژه بانوان و پارک مادر و کودک هم به نوعی مخصوص بخشی از اعضای خانواده هستند.

مدیرکل بهبود محیط زیست شهری شهردای مشهد این را هم یادآور می‌شود که میزان استقبال مشهدی‌ها و مسافران از بوستان‌ها زیاد است: برای بوستان‌ها علاوه بر مناسب بودن برای شهروندان، برگزاری مراسم مختلف مذهبی و غیرمذهبی نیز در نظر گرفته شده است که مخاطبان بسیاری هم دارد.

به عنوان نمونه چندهزار نفر از برنامه‌های رمضانی بوستان‌ها استفاده می‌کنند یا نمایشگاه گل‌های لاله در بوستان ملت هزاران بازدیدکننده داشت.

طراحی بوستان‌ها منطبق بر سیاست‌های شهر

«رویکرد کلی مشاوران و طراحان بوستان‌ها همواره منطبق بر سیاست‌های شهر مشهد و اقتضائات شهر مذهبی بوده‌است.» ساسان نورین مقدم، مدیرکل طرح‌ها و مطالعات شهری شهرداری مشهد، درگفت وگو با شهرآرا با بیان این جمله تأکید می‌کند:، اما در جزئیات خاص همچون اولویت دادن به خانواده در هر مقطع زمانی متناسب با سیاست‌های اجرایی تغییر می‌کند تا به ذائقه شهر نزدیک شود و آنچه امروز مورد توجه مسئولان است مبتنی بر شعار‌های این دوره شورا ست.

او می‌افزاید: باتوجه به اهداف و بودجه‌های شهرداری اکنون چندین گام هم از دیگر کلان شهر‌ها جلوتر هستیم و این امر نشان می‌دهد که سیاست‌ها برآمده از فضای تخصصی است.

نقد عملکرد گذشتگان جایز نیست

جوادآرین منش، نماینده اسبق مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی و فعال سیاسی که سال‌ها در جایگاه مدیریتی درگیر مسائل شهر مشهد بوده است، درباره جای خالی بوستان‌های خانواده محور می‌گوید: در دوره‌های مختلف براساس سیاست‌های شورا اقداماتی انجام گرفته و برهمین اساس بوستان‌های خوبی به مجموعه شهر اضافه شده است. اکنون نیز شورای جدید می‌تواند با ایجاد بوستان‌های موضوعی در راستای توسعه شهری به این مجموعه اضافه کند.

وی یکی از مشکلات مهم بوستان‌ها را تأمین امنیت بیان می‌کند که البته نیاز به همکاری همه نهاد‌ها دارد: تأمین امنیت بوستان‌ها مانند همه مسائل اجتماعی و آسیب‌ها نیاز به یک هماهنگی جمعی بین نهاد‌های مختلف دارد.

شورای شهر هم می‌تواند در این زمینه مصوبات جدید ارائه و پیگیری ویژه انجام دهد. به گفته آرین منش بوستان‌های شهر مشهد برای اقامت خانواده‌ها طراحی نشده اند. دراین صورت باید دارای سکوها، فضا‌های بزرگ و خصوصی برای حضور خانواده‌ها باشند.

خانواده  در بوستان احساس امنیت ندارد

حجت الاسلام حسن منصوریان، رئیس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی، زیارت، گردشگری و رسانه شورای اسلامی شهر مشهد از وضعیت بوستان‌ها گلایه می‌کند و آن‌ها را مناسب حضور خانواده‌ها نمی‌داند. وی در گفتگو با شهرآرا می‌گوید: به طورکلی بوستان‌های ما برای حضورمفرد مردم طراحی می‌شوند نه خانواده ها.

این عضو شورای شهر معتقد است: معمولا خانواده برای حضور خود و فرزندانش در چنین مکانی احساس آرامش و امنیت ندارد. یعنی هم در طراحی فضا‌های بوستان‌ها مشکل داریم و هم در بهره وری آن ها.

وی به نمونه عینی این کمبود در فضا‌های شهری هم اشاره می‌کند: اگر نگاه ما به فضا‌های عمومی تنها تفریح باشد، یک جور طراحی می‌کنیم و اگر حل مسئله و حضور بیشتر خانواده‌هاباشد، جور دیگر. درمورد دوم حتی چینش صندلی‌ها یا اندازه پیاده رو برای عبور و مرور خانواده طراحی می‌شود. وی تاکید می‌کند: باید همه زیرساخت‌های عمومی را به شکلی طراحی کنیم که در جهت حل معضلات اجتماعی باشد.

رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر مشهد طلاق با آمار بالا را یکی از نگرانی‌های مهم خانواده‌ها می‌داند و تأکید می‌کند: اگر نگاه ما مسئله محور باشد فضای سبز را به شکلی طراحی می‌کنیم که ناسازگاری بین زن و شوهر‌ها را کمتر کند. به این ترتیب حتی چینش صندلی‌ها یا اندازه پیاده رو‌ها هم برای عبور و مرور خانواده عریض‌تر می‌شود.

حجت الاسلام منصوریان از روح قالب بوستان‌ها سخن می‌گوید که در هر محله‌ای مکان حضور افراد خاص هستند و آسیب‌های اجتماعی زیادی در آن‌ها مشاهده می‌شود.

وی با اشاره به طرح کمیسیون فرهنگی شورای شهر برای خانواده محورشدن بوستان‌ها می‌افزاید: ما در کمیسیون فرهنگی همه این موارد را خواسته و طرحمان را ارائه کردیم. اما وقتی از امنیت سخت می‌گوییم مقصودمان این نیست که پلیس در بوستان‌ها حضور داشته باشد، بلکه باید تشکل‌ها و گروه‌های خاصی را که دورهم جمع می‌شوند به بوستان‌ها آورد، چون حضور خود مردم برای مردم امنیت می‌آورد.

خانواده‌ها منتظر بمانند

درشرایطی که فضا‌های عمومی محدودی برای حضور همه اعضای خانواده در کنار هم وجود دارد تدارک هرچه بیشتر بوستان‌ها به تقویت تفریحات خانوادگی کمک می‌کند. آن هم در شرایطی که والدین و فرزندان به خاطر زندگی پرمشغله روزانه، ساعات کمی را در کنار یکدیگر سپری می‌کنند. بنا را بر مشاهده تغییرات جدید در ماه‌های آینده می‌گذاریم و منتظر می‌مانیم.