توسعه زیارت‌محور، پیشران جهانشهر مشهد‌الرضا (ع)

ملیحه فلاح | شهرآرانیوز؛ برچسب جهان شهر را بر کدام شهر‌ها می‌توان زد؟ این سوالی است که شاید با شنیدن شعار «مشهدالرضا؛ جهان شهر برکت و کرامت» به ذهنتان رسیده باشد و پاسخ آن بستگی به تعریف «جهان شهر» و ویژگی‌هایی دارد که از دیدگاه صاحب نظران مطرح شده است. این مفهوم به اندازه تفاوت در پیش زمینه‌های ذهنی اندیشمندان گسترده است.

در برخی از این تعاریف، جنبه اقتصادی جهانی شدن غلبه دارد و در برخی دیگر ابعاد سیاسی، فرهنگی یا ارتباطی آن بیشتر مدنظر قرار می‌گیرد. ویژگی‌های درنظرگرفته شده برای این شهر‌ها نیز متفاوت است؛ از توجه به زیرساخت‌های شهری و اهمیت شبکه حمل ونقل پیشرفته بگیرید تا زیرساخت‌های پیشرفته اطلاعاتی، مراکز فرهنگی با شهرت جهانی و.... کارشناسان می‌گویند در هرکدام از این زمینه‌ها بخواهید به جهان شهر تبدیل شوید، باید ویژگی‌های منحصر به فرد یا همان مزیت رقابتی را داشته باشید و آن را پرورش دهید.

بر کسی پوشیده نیست که اصلی‌ترین مزیت رقابتی مشهد، وجود بارگاه نورانی امام رضا (ع) است که جهانی شدن این شهر در هر حوزه‌ای از اقتصادی و سیاسی تا فرهنگی، اجتماعی در زیر قبه نورانی این بارگاه خواهد بود.

وجود این بارگاه نورانی علاوه بر مزیت‌های فرهنگی و اجتماعی مزیت‌های اقتصادی فراوانی نیز برای شهر ایجاد کرده است، تاجایی که کارشناسان و مسئولان با اشاره به این ویژگی‌ها اذعان دارند که می‌توان مشهد را به یک شهر الگو در تراز انقلاب اسلامی تبدیل کرد.

ظرفیت‌های مشهد برای جهان شهر شدن

عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر مشهد در گفتگو با شهرآرا، با بیان اینکه مشهد به دلیل ظرفیت‌های گسترده فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی توانمندی زیادی برای جهان شهر شدن دارد، می‌گوید: استفاده بهینه از این ظرفیت‌ها سبب می‌شود که مشهد رتبه برتر را دربین شهر‌های مذهبی جهان به دست آورد.

حسین حسامی‌ می‌افزاید: یکی از راهکار‌های مهم تبدیل مشهد به جهان شهر، تدوین پیوست‌های بین المللی در طرح هاست. وقتی طرح‌های مختلفی که قرار است در شهر به اجرا درآیند دارای پیوست بین المللی باشند، سبب می‌شود ارتباطات ما با سایر کشور‌ها و به خصوص شهر‌های جهان اسلام تقویت شده، مشهد در تراز جهانی شناخته شود.

وی ادامه می‌دهد: مشهد سالانه پذیرای بیش از ۲۷ میلیون زائر داخلی و ۴ میلیون زائر خارجی است، حضور زائران خارجی نشان می‌دهد که این شهر ظرفیت زیادی برای جذب سرمایه گذار خارجی دارد. به خصوص باید به این مسئله توجه کرد که ارادتمندان به امام رضا (ع) در کشور‌های مختلف دنیا پراکنده هستند، از این رو باید تلاش کنیم امکان حضور این افراد در مشهد در حوزه سرمایه گذاری را فراهم کنیم.

وی بیان می‌کند: تقویت زیرساخت‌های خدماتی، یکی دیگر از موضوعاتی است که باید در حوزه تبدیل شدن به جهان شهر در مشهد مورد توجه قرار بگیرد؛ موضوعی که توجه این دوره مدیریت شهری و شورای شهر را به خود جلب کرده است. وی تاکید می‌کند: یکی از الزامات تبدیل مشهد به جهان شهر، نظام مدیریت یکپارچه شهری است. هرقدر که در مسیر تحقق این موضوع گام برداریم، جهان شهر شدن آسان‌تر می‌شود.

بارگاه امام هشتم (ع)؛ اصلی‌ترین مزیت رقابتی مشهد

دکترسیدعلی عقیلی، کارشناس حوزه اقتصاد، هم در این باره به شهرآرا می‌گوید: برای درک این موضوع، ابتدا باید بتوانیم جهان شهر را تعریف کنیم. می‌توان به یکی از تعریف‌های کلی در این زمینه اشاره کرد که براساس آن، جهان شهر‌ها قلب تپنده اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی یا سیاسی دنیا هستند که دارای مزیت‌های رقابتی خاص خود هستند و در هریک از این عرصه‌ها مجموعه‌های بین المللی مرتبط با آن مزیت رقابتی در آن شهر‌ها وجود دارد.

وی در پاسخ به اینکه پیش نیاز تبدیل شدن به جهان شهر چیست، می‌گوید: درمجموع برای اینکه یک شهر به عنوان جهان شهر پذیرفته شود، باید پنج گزینه بررسی شود که شامل مکان، افراد، برنامه ریزی، محصول و تاب آوری است که در هریک از این ها، جهان شهر باید دارای یک مزیت رقابتی خاص باشد تا تحت همان موضوع در دنیا مطرح و شاخص شود.

این کارشناس حوزه اقتصاد ادامه می‌دهد: همان طور که ماشین برای حرکت نیاز به چهار چرخ دارد که به تناسب یکدیگر حرکت کنند، در جهان شهر‌ها نیز رشد فرهنگی، رشد اقتصادی، رفاه و عدالت اجتماعی و رشد سیاسی باید به تناسب هم حرکت کنند. اکنون باتوجه به ویژگی‌های شهر مشهد باید در مسیر تبدیل این شهر به الگوی شهری در تراز انقلاب اسلامی حرکت کنیم.

عقیلی با بیان اینکه برای جهان شهر شدن نیازمند یک مزیت رقابتی هستیم، می‌افزاید: اصلی‌ترین مزیت رقابتی در مشهد، وجود بارگاه امام رضا (ع) است و همه پیشرفت‌های مادی که در این شهر رخ می‌دهد، حول محور همین معنویت می‌چرخد.

ما در زمینه تعریف جهان شهر در اندیشه خردمندان اسلامی با اندیشه‌های بومی نابی سروکار داریم که انواع جهان شهر‌ها را برای ما تبیین می‌کنند. وی تاکید می‌کند: اساس حضور فردی که به شهر مشهد می‌آید، معنوی است و ما باید این حس معنویت را در تمام سطوح شهر جاری و ساری کنیم تا همه شهر حریم حرم باشد و صفات امام معصوم (ع) در تمام نقاط آن، محسوس و نمایان باشد.

او در ادامه به چند مزیت رقابتی در حوزه اقتصادی شهر مشهد اشاره می‌کند و می‌افزاید: باتوجه به حجم انبوه زائرانی که هرساله وارد شهر می‌شوند، یک مزیت رقابتی ما در حوزه مراکز اقامتی است که حدود ۵۲ درصد از ظرفیت این مراکز از سطح کشور در شهر مشهد قرار دارد.

همچنین برای استفاده از مجتمع‌های تجاری که حدود ۴۲ تا ۴۳ درصد آن‌ها در مشهد است، اما متاسفانه حجم زیادی از آن‌ها به حال خود رها شده و خالی است، باید برنامه ریزی مدونی انجام دهیم.

عقیلی می‌افزاید: برای جهان شهر شدن، سوغات برای ما مزیت رقابتی ایجاد می‌کند، بنابراین باید روی بومی کردن این سوغات کار کنیم که برند خودمان باشد نه اینکه آن را از چین وماچین بیاوریم. همچنین وجود بهترین رستوران‌ها و تبدیل به بزرگ‌ترین شبکه ریلی شهری بعد از تهران، می‌تواند به مزیت‌های رقابتی مشهد کمک شایانی کند.

به گفته وی، ایجاد تور‌های زیارتی همراه با بازدید از اماکن مذهبی، تاریخی و فرهنگی و مجموعه‌ای از بازار‌هایی که اوقات خوبی را در کنار زیارت ناب دراختیار زائران می‌گذارد، به افزایش مدت اقامت آن‌ها می‌انجامد و درنهایت چرخ اقتصاد و توسعه شهری مشهد را در تبدیل شدن به جهان شهر کرامت و رحمت رضوی به حرکت درمی آورد.

او تاکید می‌کند: مشهد جزو شهر‌هایی است که با هر سطح درآمدی می‌توانید در آن زندگی کنید؛ یعنی در آن برای همه دهک‌ها امکانات زندگی وجود دارد که این نیز خود یک مزیت است. به گفته عقیلی، برای جهان شهر شدن باید خدماتی بدهیم که متمایز باشد و در آن توانایی رقابت داشته باشیم.

برای رسیدن به این هدف باید علمای حوزه و استادان دانشگاه دورهم بنشینند و همه مزیت‌های رقابتی را بررسی و طرح‌های مناسبی تبیین و ارائه کنند.