روح‌الامین امینی: استاد فدایی هروی آخرین حلقه از سلسله‌شاعران کلاسیک افغانستان بود

سیدمحمدرضا هاشمی | شهرآرانیوز؛ هرات جایگاه مهمی در تاریخ، فرهنگ و ادبیات خراسان بزرگ و جغرافیای ما دارد؛ شهری که در طول سالیان دراز بزرگان و اندیشمندان زیادی را در دامان خود رشد و پرورش داده است.

«استاد براتعلی فدایی هروی» یکی از این چهره‌هاست؛ شاعری خوش‌نام با منشی مردمی که در طول ۹۲سال زندگی نه‌تنها نامی نیک از خود به یادگار گذاشت، که حالا شاگردان او در هرات و کابل افغانستان، ایران و کشورهای دیگر با شعرهایشان زبان فارسی را زنده نگاه می‌دارند.

روح‌الامین امینی از روزنامه‌نگاران و شاعران معاصر افغانستانی و همشهری فدایی هروی است. او اصالت هراتی دارد و متولد سال ۱۳۶۱ است. امینی رئیس انجمن ادبی فدایی هروی و مدیر بنیاد آرمانشهر است. ازجمله فعالیت‌های این بنیاد می‌توان به چاپ، نشر و ترجمه کتب گوناگون و برگزاری جلسات و نشست‌ها اشاره کرد.

یامان حکمت، شاعر ایرانی، درباره روح‌الامین امینی می‌گوید: یکی از افرادی که در شعر افغانستان پس از طالبان به‌ویژه در غزل بسیار تأثیرگذار است و خوش‌درخشیده است، روح‌الامین امینی است. حضور او چه در کابل و چه در هرات همواره برای غزل فارسی غنیمت بوده است. او همچنین در خراسان ایران شناخته‌شده است و شاعران کتاب‌هایش را می‌خوانند.

در گفت‌وگو با «روح‌الامین امینی»، شاعر و روزنامه‌نگار افغانستانی، به جنبه‌های مختلف زندگی و شعر استاد فدایی هروی پرداخته‌ایم.

درباره شخصیت و آثار استاد فدایی هروی برای ما بگویید؟

استاد فدایی هروی از چهره‌های شاخص و نادر شعر افغانستان بود. تسلط ایشان بر قالب‌های کلاسیک شعر فارسی به‌ویژه غزل و قصیده در این روزگار مثال‌زدنی است، اما استاد علاوه بر فضیلت شاعری دامان شاعرپروری نیز داشت و بسیاری از شاعران امروز افغانستان به‌ویژه هرات را می‌توان در زمره شاگردان ایشان آورد. استاد فدایی در سال 1352 خورشیدی انجمن دوستداران سخن را همراه تعدادی از شاگردانش بنیان‌گذاری کرد که جمع زیادی از شاعران نام‌آشنای امروز هرات در بستر این انجمن رشد کردند و بعد از سال 1357 که به مشهد مهاجرت کردند، اولین انجمن ادبی مهاجران، انجمن شاعران مهاجر، را بنا نهادند که در واقع ادامه همان انجمن دوستداران سخن بود که بعدها این انجمن در هرات به انجمن ناظم و هروی و سرانجام به انجمن فدایی هروی تغییر نام داد.

اشعار استاد هروی بیشتر به چه موضوعاتی معطوف بود؟

اشعار استاد فدایی هروی را از نگاه محتوا می‌توان به سه دسته اجتماعی، مذهبی و عاشقانه تقسیم کرد. انعکاس اوضاع متشنج افغانستان در چندین دهه اخیر را در شعر استاد فدایی می‌توان به روشنی دید؛ شاعری که هیچ‌گاه از متن جامعه دور نشد و حتی اوضاع اقتصادی استاد نیز همواره مانند دیگر مردم فقیر جامعه بود و نان هیچ خان و رهبری وارد دسترخوان استاد نشد. طبیعی است شعر شاعری با این خصوصیات اخلاقی و این‌قدر آشنا با درد جامعه آینه همه این نابسامانی‌ها باشد. بخش دیگری از شعرهای استاد فدایی را کارهای مذهبی تشکیل می‌دهد و این آثار بیشتر در قالب قصیده و به‌ سیاق قدماست و عمدتا در مدح بزرگان دین سروده شده است. بخش سوم کارهای استاد سرشار از شور عاشقانه است و بنا بر طبیعت غزل، این آثار را بیشتر باید در غزلیات استاد فدایی جست‌وجو کنیم.

استاد هروی و اشعار ایشان چه اهمیت و جایگاهی در ادبیات معاصر افغانستان دارد؟

شاید بشود استاد فدایی هروی را آخرین حلقه از سلسله‌شاعران کلاسیک افغانستان خواند و گمان می‌کنم با درگذشت استاد پرونده قصیده‌سرایی با اسلوبی که شاعران کلاسیک ما پایبند و مقید به آن‌ها بودند را باید بسته‌شده خواند. در میان شاعران این روزگار شاید بتوانیم چهره‌های کمی را پیدا کنیم که توان استفاده از همه ظرافت‌های کلاسیک شعر فارسی را در کار خود داشته باشند. من اینجا نمی‌خواهم درباره جریان‌های نو و کهنه شعر فارسی قضاوت کنم، اما اعتقاد دارم شاعری که در روزگار مدرن ما و با وجود شاعران بزرگی که در تاریخ ادبیات فارسی داشته‌ایم، توان ارائه شعر کلاسیک را درحالی داشته باشد که شعرش در میان عده‌ای از شعرشناسان و شعرخوانان از مقبولیت برخوردار باشد، شاعری بسیار مهم است؛ درحالی‌که می‌دانم شعر استاد فدایی هروی در میان مردم نسبت به بسیاری از شاعران مدرن ما از مخاطب و اقبال بیشتری برخوردار بود.

استاد براتعلی فدایی هروی پنجشنبه ۴ آذر ۱۴۰۰ در ۹۲ سالگی چشم از جهان فرو بست.