قوال‌های افغانستانی و اولین قوالی برای امام مهربانی‌ها

نعیمه زمانی | شهرآرانیوز؛ یکی از مهم‌ترین نکاتی که در این رویداد مطرح شد این بود که قوالی یکی از غنی‌ترین آوا‌های عرفانی است و امیرخسرو دهلوی آن را ابداع کرده و اساس اجرایش را معارف و معنویات دینی - اسلامی قرار داده است.

با این حال قوالی‌هایی که تا کنون در کشور‌های مختلف ارائه شده هیچ یک رضوی نبوده‌اند و اینک به همت مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی این مهم تحقق یافته است.

توجه به معنویت در اثر هنری

رئیس سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی در این برنامه با بیان اینکه ارتباط کهن دو ملت ایران و افغانستان به راحتی از هم گسستنی نیست، گفت: ارادت به اهل بیت (ع) یکی از مشترکات و یکی از مهم‌ترین اصولی است که شیعه و سنی نمی‌شناسد و هرکس به زبانی عشق خود را به آن‌ها نشان می‌دهد.

به گفته حمید طالبی، با زبان هنر می‌توان بسیاری از مشکلات را رفع کرد. او ادامه داد: در این آلبوم آثار ارزشمندی ارائه شده است که مناسب افرادی است که توفیق سفر به مشهد و زیارت امام رضا (ع) را ندارند.

عبور هنر از مرز‌ها

مدیرعامل مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی نیز در این مراسم زبان هنر را بهترین ابزار برای انتقال مفاهیم در فرهنگ رضوی دانست. امیرمهدی حکیمی، ادامه داد: آلبوم «قول و قبول» دارای ۹ اثر قوالی و ۶ اثر در زمینه منقبت خوانی است که ارادت دوستداران حضرت رضا (ع) را نشان می‌دهد.

او در مورد اشعار منتخب در این آلبوم توضیح داد: همه اشعار رضوی است و از اشعار شاعران ایرانی و افغانستانی انتخاب شده است. انتشار این آلبوم در سطح گسترده و پخش آن به صورت تصویری از چند شبکه تلویزیونی را در دستور کار خود قرار داده ایم.

حکیمی با تأکید بر اینکه «قول و قبول» اولین اثر قوالی با موضوع رضوی است، گفت: در برنامه‌های بعدی خود تصمیم داریم قوالی‌های پاکستانی را به زبان اردو تولید کنیم. حکیمی یادآور شد: ما و افغانستان دو ملتی هستیم که یک ریشه داریم و به هم متصل بوده ایم. در حقیقت هرات عضوی از ماست و این اتفاق این ارتباط را گسترده‌تر می‌کند. ضمن اینکه فرهنگ رضوی و ارادت ملت مسلمان شیعه و سنی به حضرت رضا (ع) فراتر از مرزهاست.

ارتباط هنر و دین

هوشنگ جاوید، پژوهشگر و نویسنده هنر‌های آیینی هم در این برنامه بیان کرد: هنر، چون بر مایه باور‌های هستی شناختی، ارزش شناختی و زیباشناختی استوار است، بستر مناسبی برای تبلیغ و تأثیر در میان دیگر جوامع را فراهم می‌کند. به گفته جاوید، اینکه هنرمند اهل کجا باشد مهم نیست بلکه هنری که او تولید می‌کند اهمیت دارد و به این ترتیب هنرمند در جایگاه پاسداری قرار می‌گیرد که وظیفه اش تلطیف نگرش و اندیشه‌های بشر است.

این پژوهشگر موسیقی مناطق و نواحی ایران گفت: هنرمندان شیعه و سنی دو کشور ایران و افغانستان در یک وحدت عملی دست به تولید کاری زدند که متن و مضمون آن در خدمت تبلیغ و ستایش کریم اهل بیت (ع) است. او توضیح داد: موسیقی قوالی ترکیبی از چندین گونه موسیقی متداول در مناطق شمال و جنوب هند است که گستره‌ای به پهنای حوزه اقیانوس هند را در می‌نوردد.

این موسیقی از «کریتی» به معنای آفریدن و «بهاجان» به معنای ستایش عبادی بهره برده و سپس به موسیقی کارناتیک متصل شده است. جاوید یادآور شد: گروه ارائه کننده این آلبوم با بهره گرفتن از کلام پاک حضرت رضا (ع) در پاسخ به اباصلت که از ایشان پرسید «در شگفتم از شما که همه زبان‌های مختلف را می‌دانید؟ و ایشان پاسخ دادند: خداوند حجتی را بر مردم قرار نمی‌دهد مگر اینکه زبان آن‌ها را یاد داشته باشد» به سوی تولید این اثر رفت.

او با اشاره به پیشینه تاریخی روابط فرهنگی بین دو کشور ایران و افغانستان گفت: هدف از تولید این اثر بهره وری از همه ظرفیت‌های موسیقی عبادی و فلسفی حوزه اقیانوس هند است که به لحاظ ساختاری و ترکیبی در آن به نوآوری نیز دست زده ایم تا بر روند تولیدات و آثار هنر دیرین موسیقایی سرزمین‌های اسلامی در حوزه آسیای مرکزی و غربی یعنی هنر قوالی و مناقب خوانی مؤثر باشد. جواد تابش، یکی از خواننده‌های این آلبوم که از سال ۵۲ وارد این عرصه شده است نیز در حاشیه این برنامه به شهرآرا گفت: صحبت از ایران و افغانستان نیست بلکه خراسان قدیم است. او یادآور شد: قوالی موسیقی کلاسیک سبک هند است، اما مختص به هند امروز نیست و در آن از اشعار صوفیانه، عارفانه، دینی و مذهبی استفاده و به شکل بداهه اجرا می‌شود.