فرزانه شهامت - تعداد چک‌های وصول‌شده در خراسان‌رضوی طی فروردین امسال، با کاهش ۴۰.۷ درصدی نسبت به اسفند ۹۸ همراه بوده است. بررسی تازه‌ترین گزارش بانک مرکزی که دیروز منتشر شد نشان می‌دهد، این روند کاهشی برای کل چک‌های مبادله‌شده نیز صادق بوده است، البته نه با این شیب تند. به بیان دیگر، تعداد کل چک‌های مبادله‌ای از حدود ۷۴۲ هزار فقره در اسفند ۹۸، با کاهش ۳۴ درصدی به ۴۹۰ هزار فقره در فروردین ۹۹ رسیده است.
در مبلغ چک‌های پاس‌شده نیز با همین روند کاهشی مواجه هستیم، به‌طوری‌که ارزش چک‌های وصول‌شده در فروردین ۹۹ با افت ۵۷.۶ درصدی نسبت به اسفند ۹۸، به ۳۱ هزار و ۶۷۸ میلیارد ریال رسیده است.
با توجه به تفاوت شرایط ذاتی بازار‌ها در اسفند و فروردین خوب است به مقایسه نقطه‌ای وضعیت فروردین امسال و پارسال بپردازیم. با بررسی گزارش‌های پیشین بانک مرکزی می‌توان گفت تعداد و مبلغ چک‌های وصول شده در فروردین ۹۹ نسبت به مدت مشابه پارسال ۳.۵ درصد و ۲.۳ درصد کاهش داشته است. این در حالی است که تعداد و مبلغ کل چک‌های مبادله‌شده با ۹.۹ درصد و ۱۴.۶ درصد رشد مواجه بوده است.
جزئیات این داده‌ها را در جدول ۱ ملاحظه می‌کنید.
مقایسه با میانگین کشور
هیچ‌یک از نتایجی که اشاره شد با توجه به تبعات اقتصادی کرونا دور از انتظار نبود؛ برای همین، رفع سوءاثر از چک‌های برگشتی در ماه‌های اسفند، فروردین و اردیبهشت به تصویب ستاد ملی مبارزه با کرونا رسید. سؤال مهم‌تر به مقایسه اوضاع خراسان‌رضوی نسبت به بقیه استان‌ها برمی‌گردد. با توجه به زائرپذیری استان و رکود سنگین بخش گردشگری در نوروز امسال، آیا وضعیت چک‌های وصول‌شده در استان ما نامناسب‌تر از بقیه نقاط کشور است؟
برای اینکه دورنمای مناسبی از وضعیت خراسان‌رضوی داشته باشیم می‌توانیم از میانگین‌های کشوری استفاده کنیم. بر اساس داده‌های بانک مرکزی، میزان کاهش تعداد و مبلغ چک‌های وصول‌شده در فروردین ۹۹ نسبت به اسفند ۹۸ در کل کشور به ترتیب، ۴۱.۳ و ۶۰.۴ درصد است. همان‌طور که اشاره شد این درصد‌ها برای خراسان‌رضوی ۴۰.۷ و ۵۷.۶ درصد است. خلاصه اینکه وضعیت استان ما از نظر چک‌های برگشتی به صورت مطلق نامناسب است، اما با توجه به مبتنی بودن اقتصاد استان بر بخش خصوصی، سهم بیش از ۵۰ درصدی بخش خدمات از اشتغال استان و آسیب‌های جدی کرونا بر این بخش، تفاوت فاحشی با میانگین کشوری نداریم و تاب‌آوری بنگاه‌های اقتصادی باعث شده است که درصد کاهش کمتری را در میزان چک‌های وصول‌شده شاهد باشیم.
آیا این روند در ماه‌های بعدی هم ادامه پیدا می‌کند؟ برای قضاوت زود است. باید منتظر گزارش‌های بعدی بمانیم.
چقدر می‌شود به پاس شدن چک‌ها در خراسان‌رضوی امیدوار بود؟ داده‌های جدول ۲ می‌تواند به این سؤال پاسخ دهد. همان‌طور که می‌بینید در فروردین امسال، از نظر تعداد ۷۹.۸ درصد و از نظر ارزش، ۷۶.۵ درصد چک‌ها پاس شده‌اند. مقایسه وضعیت خراسان‌رضوی با جزئیات داده‌های بقیه استان‌ها نشان می‌دهد که استان ما از نظر درصد تعداد چک‌های وصول‌شده به نسبت کل چک‌های مبادله‌ای نه فقط کمتر از میانگین کشوری است بلکه در بین ۳۱ استان کشور، به طور مشترک با بوشهر جایگاه ۲۵ را دارد.
این گزارش همچنین می‌گوید که ۹۸.۴ درصد چک‌های برگشتی در خراسان‌رضوی به دلیل کسری یا فقدان موجودی بوده که از میانگین کشور (۹۸.۱ درصد) بالاتر است.
چک در ایران
بر اساس این گزارش کل چک‌های مبادله‌ای در کشور طی فروردین امسال به رقم ۶.۱ میلیون فقره به ارزش ۶۵۲ هزار میلیارد ریال رسیده که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلغ به ترتیب ۳۶ و ۵۶.۴ درصد کاهش داشته است. از تعداد چک‌های مبادله‌ای در کشور طی فروردین ۹۹، تهران، اصفهان و خراسان‌رضوی به ترتیب ۲۸.۹، ۱۰.۲ و ۸ درصد سهم داشته‌اند. به بیان دیگر ۴۷.۱ درصد از کل چک‌های مبادله‌ای در کشور، در ۳ استان یادشده بوده است. بیشترین سهم در مبلغ چک‌های مبادله‌ای مربوط به تهران (۴۷ درصد)، اصفهان (۶.۸ درصد) و خراسان‌رضوی (۶ درصد) بوده است.
از کل تعداد و مبلغ چک‌های مبادله‌شده در فروردین به ترتیب ۸۱.۷ درصد و ۸۰ درصد وصول شده است. درصد تعداد و مبلغ چک‌های وصول‌شده در اسفند ۹۸، به ترتیب ۸۹.۱ درصد و ۸۸.۲ درصد بوده است. فروردین پارسال این عدد‌ها به ترتیب ۹۰.۲ و ۸۹.۲ درصد بوده است.
بیشترین نسبت تعداد چک‌های وصولی به کل چک‌های مبادله‌ای در استان به ترتیب به استان‌های گیلان (۸۷ درصد)، قزوین (۸۶.۳ درصد) و گلستان (۸۵.۷ درصد) اختصاص یافته است و استان‌های کردستان (۷۴.۵ درصد)، هرمزگان (۷۷.۲ درصد) و ایلام (۷۷.۸ درصد) در قعر جدول قرار دارند.