ریحانه موسوی| نمایشگاه خوش‌نویسی «بهار تعلیم»، به مناسبت گرامیداشت دهه مبارک کرامت و مقام معلم با حضور مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و جمعی از استادان و مدرسان انجمن خوش‌نویسان مشهد در نگارخانه رضوان گشایش یافت و تا پنجشنبه یازدهم اردیبهشت ماه ادامه دارد. در این نمایشگاه ۸۵ اثر از ۴۳ هنرمند فوق ممتاز انجمن خوش‌نویسان به نمایش درآمده، که شامل آثار مذهبی، امام رضایی و اشعار بزرگان ادب فارسی است. در حاشیه برگزاری این نمایشگاه گفت وگویی با مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی، رئیس انجمن خوش‌نویسان مشهد، معاون فرهنگی انجمن خوش‌نویسان مشهد و علی اکبر رضوانی، استاد پیشکسوت خوش‌نویسی ، داشتیم که در ادامه می خوانید.
مشهد یکی از ارکان خوش‌نویسی کشور است
محمدعلی فراستی، رئیس انجمن خوش‌نویسان مشهد در حاشیه برگزاری این نمایشگاه به شهرآرا توضیح داد: مشهد مقدس یکی از ارکان خوش‌نویسی کشور است؛ امتیازی که ما نسبت به سایر شهرها داریم، وجود امام رضا(ع) بوده و بزرگ ترین مخطوطات دنیا را در اینجا داریم. خوش‌نویسان می توانند از این نفایس خطی بزرگ بهره بگیرند و استفاده کنند.
این هنرمند پیشکسوت درباره اهمیت برگزاری نمایشگاه های خوش‌نویسی گفت: باید با توجه به این نمایشگاه ها و حضور مخاطبان، در هنرمند انگیزه ایجاد شود، تا قشر نوجوان و جوان ما به سمت این هنر قدسی گرایش پیدا کنند. ممکن است برخی از کسانی که در این نمایشگاه حضور دارند، چندین بار در آن شرکت کرده باشند و برایشان اهمیت چندانی نداشته باشد؛ هدف ما بیشتر قشر جوان و نوجوان است.
وی با بیان اینکه نمایشگاه بعدی ما مختص هنرمندان دوره ممتاز است، یادآور شد: برای ترغیب هنرمندان به سمت هنر خوش‌نویسی ، باید بستر های لازم فراهم شود؛ ما گلایه زیادی از مسئولان داریم. ما به لحاظ مادی مجبوریم رقم ناچیزی را از هنرجویان دریافت کنیم، تا بتوانیم حق مدرس را پرداخت کنیم. اکنون چندین سال است که کلاس های مجتمع فرهنگی امام رضا(ع) در حال خاک خوردن بوده و بارها در این زمینه مکاتبه انجام داده ایم، که این مکان در اختیار ما قرار بگیرد. مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تلاش دارد، تا دوباره آن کلاس ها احیا شود و بتوانیم فضا و بستری مناسب برای این هنر قدسی و آموزش آن فراهم کنیم، تا دغدغه پرداخت هزینه مراکز دیگر را نداشته باشیم و به هنرآموز و استاد خود بیشتر کمک کرده، تا با میل و رغبت بیشتری در کلاس ها حضور پیدا کنند.
بازگشت هنر خوش‌نویسی به کتب درسی
حسین قائمی، معاون فرهنگی انجمن خوش‌نویسان مشهد نیز بیان کرد: یکی از برنامه های انجمن در سطح کلان، ترویج خوش‌نویسی و اعطای مدارک است. خوش‌نویسی تنها رشته هنری بوده، که مدارک آن معادل با مدارک تحصیلی است؛ یعنی مدرک ممتاز معادل لیسانس، مدرک فوق ممتاز معادل فوق لیسانس و مدرک استادی معادل دکتری است. این تنها کاری بود که انجمن خوش‌نویسان توانست انجام دهد تا جایگاه این هنر را بین هنرمندان باز کند.
وی از سرمایه گذاری انجمن خوش‌نویسان بر امر آموزش گفت و بیان کرد: در گذشته کتاب های آموزشی مدارس همه به صورت خوش‌نویسی نگارش می شد، اما متأسفانه به علت ورود خودکار و حروف تایپ شده کتاب ها، شکل ما بد خط شد. انجمن خوش‌نویسان توانست با برگزاری یک جلسه با دکتر حداد عادل، رئیس فرهنگستان ادبیات فارسی، او را متقاعد کند تا کتاب ها دوباره به نسل قدیم برگردد و خوش‌نویسی در آن صورت بگیرد. اکنون قسمتی از کتاب های درسی دانش آموزان در مقاطع ابتدایی و دبیرستان، خوش‌نویسی دارد که به همت انجمن خوش‌نویسان مشهد انجام شده است.
وی حمایت مسئولان فرهنگی و دستگاه های هنری از انجمن خوش‌نویسان مشهد را کم رنگ بیان کرد و گفت: اکنون همتی که از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد درباره بحث فیلم سازی و سینما وجود دارد، در زمینه این رشته هنری یعنی خوش‌نویسی با قدمتی چند هزار ساله، دیده نمی شود. ما حتی نمی توانیم هزینه ایاب و ذهاب استادانی که حدود ۴۰ تا ۵۰ سال در زمینه خوش‌نویسی سابقه دارند و در انجمن مشغول تدریس هستند پرداخت کنیم، زیرا درآمد آن چنانی نداریم و فقط باید از هنرجویان شهریه دریافت کنیم. اگر مبلغ شهریه را افزایش دهیم، هنرجویان نمی توانند آن را پرداخت کنند، با مبالغ پایین هم نمی توانیم حق الزحمه استادان را بپردازیم. ما هیچ منابع دولتی مالی به عنوان کمک نداریم.
خوش‌نویسی یک هنر جهانی است
علی اکبر رضوانی، مدرس پیشکسوت خوش‌نویسی نیز درباره نمایشگاه «بهار تعلیم» گفت: این نمایشگاه مختص استادان خوش‌نویسی و کسانی که دارای مدرک فوق ممتاز هستند برگزار شده است. از زمانی که استاد فراستی مسئولیت انجمن خوش‌نویسان مشهد را عهده دار شده است، ما شاهد اتفاقات نو و بسیار خوبی هستیم که تداوم نیز دارد؛ یکی از این اتفاقات برگزاری نمایشگاه های متعدد است.
وی خوش‌نویسی را یک هنر جهانی برشمرد که در تمام سطح دنیا وجود دارد و در این باره گفت: اگر در یکی از خیابان های هر کشور اروپایی قدم بزنید، تابلوهایی بر سر در فروشگاه ها می بینید، که با نگاهی نو و دقت در فرم و فضا طراحی شده است. فارسی صحبت کردن از نظر برخی، خود نوعی موسیقی است. حال اگر به رشته تحریر درآید و با استفاده از قلم نی به فرم ها و خطوط مختلف که تلاش یک خوش‌نویس است نگارش شود، حرف زیادی برای گفتن دارد. به نظر من هنری که ریشه دارتر بوده خوش‌نویسی است و بقا و دوام آن از سایر هنرها بسیار بهتر است.
ماجرای انتقال انجمن خوش‌نویسان به مجتمع امام رضا(ع) چه شد؟
حسین مسگرانی، مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، انجمن خوش‌نویسان مشهد را یک تشکل بسیار فعال و تأثیرگذار در ترویج و آموزش خوش‌نویسی مشهد و استان و در سطح ملی دانست و گفت: افراد بسیار فاضل و شخصیت های هنرمند و با اخلاقی از این انجمن، به عرصه هنر ایران اسلامی معرفی شده اند و آثارشان هم کاملا مشهود است. بسیاری از استادانی که در تهران هستند، شاگردان بزرگان خوش‌نویسی مشهد و ایران بوده و بعضی از شهرها قطب خوش‌نویسی در کشور هستند، که یکی از آن ها مشهد و بعد از آن قوچان، سبزوار، نیشابور و کاشمر هم این ویژگی را دارند.
وی با اشاره به موضوع انتقال انجمن خوش‌نویسان مشهد به مجتمع فرهنگی هنری امام رضا(ع) بیان کرد: با پیگیری های صورت گرفته، این اقدام در حال انجام است و این انجمن در دفاتر و مجموعه های مختلف فعال است. ما در حال پیگیری تفاهم نامه ای با آموزش و پرورش مبنی بر پرداختن به بحث آموزش خوش‌نویسی در شعب و کانون های فرهنگی و تبلیغی آن هستیم، تا در این زمینه همکاری داشته باشیم. همچنین باید از ظرفیت کتابخانه های عمومی برای ترویج خوش‌نویسی استفاده شود.
وی ادامه داد: مجتمع فرهنگی هنری امام رضا(ع)، قبلا پاتوق انجمن خوش‌نویسان بود؛ اکنون هم دفتری در آن مکان دایر است، اما دوستان انتظار دارند تا فضای مناسب تری در اختیارشان قرار بگیرد. با پیگیری معاون هنری این کار انجام خواهد شد؛ البته نگاه ما ایجاد پاتوق و جریان سازی بوده و صرفا دایر شدن یک مرکز آموزش نیست، زیرا اکنون آموزشگاه های آزاد هنری هم این کار را انجام می دهند. هدف ما این است تا نشست های کلان و کارگاه هایی که سایر آموزشگاه ها نمی توانند برگزار کنند، در مجتمع ها و مراکز ما فعالیت داشته باشند. امیدواریم این جریان سازی در قالب کارگاه و همچنین استعدادیابی صورت بگیرد.
مسگرانی، مشهد را صاحب مکتب در خوش‌نویسی قلمداد کرد و گفت: ما در عین حال که مراکز شهرها برایمان مهم است، شهرستان ها و مناطق محروم هم برایمان اهمیت دارد. استعدادهای خوبی در حاشیه شهرها وجود دارند، که با کمک و تعامل می توان برخی از نوابغ هنری را از شهرستان ها، روستاها و حاشیه شهر پیدا کرد.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، از آمادگی این اداره کل برای حمایت از تأسیس نگارخانه توسط افراد مختلف در بخش خصوصی خبر داد و در این باره بیان کرد: ما به آن ها تسهیلات و مجوز اهدا خواهیم کرد. بخش دولتی هم شامل اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش، آستان قدس رضوی و جهاد دانشگاهی کارهایی انجام داده اند. یکی از رویدادهایی که معاونت هنری ما در حال پیگیری آن است، برگزاری نمایشگاه های بزرگ تر یا اکسپوی هنری است، تا به اقتصاد هنر کمک شود. ما باید پیگیر نمایشگاه هایی در سطح ملی با رویکرد فروش و توجه به اقتصاد هنر باشیم. همچنین سعی ما بر این است تا در نگارخانه ها هم این اتفاق بیفتد.
وی تکمیل موزه هنرهای معاصر مشهد را کمک شایانی به این جریان بیان کرد و افزود: امیدواریم با تخصیص بودجه و اعتبارات از سوی مسئولان، آن مکان هم تکمیل شود و به جریان هنرهای تجسمی استان کمک کند.