ملیحه فلاح
خبر‌نگار
گزارش خبری
سبد خرید خوراکی‌های یک خانواده شهری در تیرماه 47.2درصد گران‌تر از این ماه در سال1403 است. مرکز آمار هر ماه تغییر قیمت 53قلم کالای اساسی از سفره شهروندان را بررسی می‌کند. کدام اقلام بیشترین افزایش قیمت را داشتند؟ در این گزارش ابتدا به این سؤال پاسخ می‌دهیم و بعد فهرست خریدی برای یک خانواده تهیه می‌کنیم و تغییرات یک سال گذشته این اقلام را بررسی می‌کنیم. درنهایت به یک سفر در زمان می‌رویم و به سال96 باز می‌گردیم تا به تغییر قیمت غذاهایی که به این اقلام وابسته هستند در رستوران‌های مشهد نگاهی بیندازیم و به این بهانه خیلی کوتاه پای درددل این صنف بنشینیم.
کدام اقلام بیشترین افزایش قیمت را داشتند؟
لوبیاچیتی، لیموترش، لپه، برنج ایرانی و نخود رتبه یک تا پنج را در بیشترین تورم نقطه به نقطه این فهرست 53موردی داشتند. منظور از تورم نقطه به نقطه، درصد تغییر قیمت نسبت به ماه مشابه سال قبل است، یعنی مقایسه با تیرماه 1403. در تورم ماهانه شاهد رشد بالای قیمت در برنج ایرانی بودیم. 28درصد. تورمی که حتی از تورم نقطه ای برخی کالاهای اساسی مانند گوشت گوسفند با 16.1درصد و گوساله با 14.3درصد بسیار بیشتر است. تورم ماهانه در لوبیاچیتی و شش قلم کالای اساسی دیگر نیز بیش از 10درصد بوده است. به عنوان مثال در یک ماه گذشته لوبیاچیتی 12.1درصد، پنیر ایرانی 11.6درصد، روغن جامد 11.1درصد و مرغ ماشینی 10.9درصد افزایش قیمت داشتند.
فهرست خرید معمولی با قیمت لاکچری
یک فهرست خرید از هجده قلم کالای اساسی تهیه می کنیم و به تیرماه یک سال قبل بازمی گردیم تا بر اساس گزارش مرکز آمار متوسط قیمت این کالاها را با تیرماه امسال مقایسه کنیم.
دو توضیح مختصر در اینجا اضافه می کنیم. بنابر تعریف مرکز آمار ایران متوسط قیمت یعنی متوسط نرخ پرداخت شده برای محصولی با کیفیت ثابت و بر اساس میانگین قیمت به دست آمده در استان های مختلف است. توضیح دوم اینکه بدیهی است که فهرست خرید زیر از بین 53قلم کالای عنوان شده در گزارش مرکز آمار، برای کوتاه شدن فهرست و مقایسه نسبی تغییرات انتخاب شده است.
افزایش 1000درصدی قیمت خورشت
بیایید به سال1396 برویم. قیمت یک پرس چلوخورشت قیمه یا قورمه‌سبزی 12هزار تومان بود، حالا همین غذاها به 120هزار تومان رسیده است. این را یکی از رستوران‌داران مشهدی به ما می‌گوید و شاهد ادعایش منوی غذای رستوران در سال1396 است. منویی که به هر کدام از قیمت‌ها نگاه می‌کنیم اصلا شبیه به گذر هشت‌ساله زمان نیست. در کمتر از یک دهه قیمت دو غذای اصیل ایرانی که در منوی رستوران‌ها همیشه جزو غذاهای ارزان‌تر محسوب می‌شده بیش از هزار درصد یا به عبارت دیگر ده برابر رشد داشته است.
باتوجه به اینکه برنج و حبوبات صدرنشین افزایش قیمت‌ها بودند، در منوی رستوران‌ها بر این دو غذا تمرکز کردیم. میانگین قیمت خورشت قورمه‌سبزی بسته به محل رستوران و کیفیت آن متفاوت است. میانگین بیشترین قیمت چلوخورشت تا 300هزارتومان هم می‌رسد و میانگین کمترین قیمت نیز حدود 100هزار تومان است.
با چند نفر از رستوران‌داران مشهد در مناطق متوسط گفت‌وگو می‌کنیم. باتوجه به محدودیت فضا، در این گزارش خلاصه‌ای از شنیده‌های خود را بازگو می‌کنیم.
یکی از کسبه با اشاره به تأثیر شدید این افزایش قیمت‌ها بر بازار کار رستوران‌داران می‌گوید: برنج ایرانی که اکنون مصرف می‌کنم، کیلویی 300هزار تومان می‌خرم، در حالی که همین برنج را پیش از جنگ دوازده روزه، ۱۸۵هزار تومان خریداری می‌کردم. حبوبات هم به همین شکل است. سال گذشته دقیقا لوبیا فله بین حدود 60هزار تومان بود، اما اکنون لوبیا درجه یک حدود ۲۰۰هزار تومان است.
به گفته او تقریبا تمام مواد اولیه‌ای که برای پخت‌وپز تهیه می‌کنیم، حداقل بین ۱۰۰ تا ۳۰۰درصد گران شده است. از کمبود روغن گرفته تا گران شدن حبوبات و برنج، حتی ظروفی که برای بسته‌بندی استفاده می‌شود. از یک طرف این افزایش قیمت‌ها و از طرف دیگر، کاهش قدرت خرید مردم باعث شده کار ما بسیار سخت شود.
یکی دیگر از فعالان این صنف می‌گوید: اکنون با حداقل سود کار می‌کنم. اگر می‌خواستم قیمت‌ها را متناسب با افزایش قیمت مواد اولیه بالا ببرم، باید حداقل در همین دو ماه ۱۰۰درصد به نرخ‌ها اضافه می‌کردم. یعنی خورشتی که اکنون به مبلغ 100هزارتومان می‌فروشم باید ۲۰۰هزار تومان بفروشم، اما با توجه به توان خرید مشتری، به‌ویژه در مناطق متوسط و پایین شهر، اصلا فروش نمی‌رود.
به گفته او در این شرایط، دو دسته رستوران وجود دارد، یک دسته، آن‌هایی هستند که از مواد اولیه بی‌کیفیت‌تر استفاده می‌کنند تا قیمت پایین‌تری ارائه بدهند و دسته دیگر، مانند من هستند که با سود کمتر کار می‌کنند، چون نمی‌خواهند کیفیت را پایین بیاورند و برند خود را خراب کنند.
بررسی منوی رستوران‌ها نشان می‌دهد که در رستوران‌هایی که اکنون میانگین قیمت چلوخورشت‌ها حدود 120هزار تومان است تا دو ماه قبل این غذاها تا حدود 90هزار تومان فروش می‌رفتند، یعنی افزایش حدود 33درصدی قیمت دو غذای اصیل ایرانی.