یکی از کلان‌شهرهای افغانستان، مرکز ولایت هرات در غرب این کشور است. این شهر پس از کابل، دومین شهر پرجمعیت افغانستان محسوب می‌شود. هرات قطب صنعتی و مهم‌ترین کانون فرهنگی‌هنری افغانستان به‌شمار می‌آید. رود معروف هریرود از کنار این شهر می‌گذرد. این شهر از پرجمعیت‌ترین شهرهای افغانستان است و همراه کابل، مزارشریف و قندهار جزو ۴شهر بزرگ افغانستان به‌شمار می‌آید.

ساکنان اصلی آن به زبان فارسی با لهجه هراتی سخن می‌گویند. از دهه۱۳۷۰خورشیدی هرات مرکز جذب مهاجران زیادی از سراسر افغانستان بوده ‌است. هم‌اکنون هرات دارای اقوام مختلفی است و عمده زبان محاوره‌ای در این شهر فارسی است. در گفتارهای ادبی و رسمی به این شهر هرات باستان می‌گویند. این شهر به‌دلیل داشتن مناره‌ها و معماری‌های عالی و مجلل خود شهرت دارد و در گذشته و حال، هرات از مراکز عمده آموزشی به حساب می‌آمده است.

این شهر در سال۲۰۰۹ پس از بررسی شهرهای مختلف جهان از سوی سازمان یونسکو، شامل برنامه هزار شهر و هزار زندگی این سازمان شد. بسیاری از شاعران و نویسندگان و عارفان و صوفیان فارسی در این شهر زاده شده یا زیسته‌اند. بااین‌همه، هرات به‌دلیل داشتن ۲مرز مشترک با کشورهای ایران و ترکمنستان و دارابودن بزرگ‌ترین شهرک صنعتی افغانستان، بزرگ‌ترین مرکز تجارتی افغانستان به‌شمار می‌آید.

هرات در مسیر قدیم تجاری خاورمیانه، آسیای مرکزی و جنوب آسیا قرار دارد که جاده‌های منتهی به ایران و ترکمنستان آن هنوز اهمیت راهبردی و به‌عنوان دروازه ایران و ترکمنستان درآمدهای گمرکی بزرگی دارد. هرات دارای یک فرودگاه بین‌المللی است.
این شهر از طریق شاهراه (بزرگراه) شماره یک حلقوی افغانستان به قندهار، کابل و مزارشریف و از طریق جاده غربی خود و بندر اسلام قلعه به مشهد در ایران و از طریق جاده شمالی خود و بندر تورغندی به شهر مرو ترکمنستان وصل می‌شود.

نماد این شهر قلعه اختیارالدین (اَرگ) است. مسجد جامع و مناره‌های این شهر نیز نمادهای دیگر آن به حساب می‌آیند. هرات میزبان نزدیک به نیمی از فعالیت‌های صنعتی افغانستان است؛ کارخانجاتی در زمینه تجهیزات موتورسیکلت، برق و الکترونیک، منسوجات، شکر، سمنت (سیمان) و انواع خوراکی در این شهر واقع شده‌اند. هرات همچنین بازار بزرگ فروش خودروهای وارداتی در سراسر افغانستان است. در حومه شمالی هرات، مسئولان دولتی درحال ساخت یک پالایشگاه نفت هستند.

در هرات اماکن تاریخی‌مذهبی مانند مساجد، مناره‌ها و ساختمان‌های تاریخی شهرت فراوانی دارند. هرات باستان دارای مکان‌های تاریخی چون قلعه اختیارالدین یا ارگ مسماست که از بزرگ‌ترین آثار تاریخی افغانستان به‌شمار می‌رود و ۹۳۰سال قدمت دارد.