دیپلماسی در مسیر توسعه اقتصادی اولویت راهبردی دولت سیزدهم

به گزارش شهرآرانیوز؛ دولت سیزدهم در شرایطی بر سر کار آمد که متغیر‌های اقتصادی کشور از جمله نرخ تورم، نرخ بیکاری و سرمایه گذاری در وضعیت نامناسبی قرار داشت؛ گره خوردن اقتصاد ایران به نتایج مذاکرات هسته ای، عامل اصلی چنین نابسامانی‌هایی بود و بلاتکلیفی در حوزه‌های اقتصادی و انتظار برای تصمیم گیری‌های بی اعتبار کشور‌های غربی اقتصاد کشور را به گردابی خطرناک کشانده بود.

نگاهی تاریخی به روابط اقتصاد بین الملل در طول چهار دهه گذشته نشان می‌دهد که دولت‌های مختلف پس از پیروزی انقلاب اسلامی به موضوع دیپلماسی اقتصادی کمتر توجه کرده یا در اجرای آن موفق نبوده اند. دیپلماسی اقتصادی در جامعه بین الملل، یکی از ابزار‌های مهم برای تعامل در فضای جهانی و اتصال به اقتصاد جهانی است.

دیپلماسی اقتصادی راهی مؤثر درراستای افزایش رشد اقتصادی و مقاوم کردن اقتصاد کشور دربرابر تحریم‌های یک جانبه اقتصادی است. اولویت دادن به ارتباط اقتصادی سازنده و اثربخش با جهان در قالب دیپلماسی یک ضرورت اجتناب ناپذیر برای ایران است.

عزم دولت سیزدهم

سید ابراهیم رئیسی از ابتدای ریاست جمهوری خود، موضوع شرطی نبودن اقتصاد و مذاکرات را مطرح کرد و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان، در کنفرانسی مطبوعاتی تشریح کرد که سیاست خارجی، برجام و اقتصاد را به هم گره نخواهیم زد. دولت سیزدهم بلافاصله پس از آغازبه کار خود تعامل حسنه و همکاری گسترده با همسایگان را درقالب سیاست همسایگی به عنوان نقطه مرکزی دیپلماسی اقتصادی در پیش گرفت، رویکردی که در روند انتخابات نیز مطرح و با استقبال عمومی مواجه شد.

توصیه‌های رهبر معظم انقلاب

حضرت آیت ا... خامنه ای، رهبر معظم انقلاب، در آخرین دیدار خود با رئیس جمهور پیشین و هیئت دولت، با تأکید بر ضرورت اتخاذ موضع فعال در سیاست خارجی، فرمودند: «در مسائلی همچون مسائل منطقه که بسیار پیچیده و درهم تنیده است، باید با دقت و هوشیاری و قدرت فکر، و فعال و اثرگذار وارد میدان شد.»

بخشی از بیانات رهبر معظم انقلاب در نخستین دیدار رئیس جمهور و اعضای هیئت دولت سیزدهم نیز به سیاست خارجی اختصاص داشت.

ایشان با اشاره مستقیم به دیپلماسی اقتصادی فرمودند: «سیاست خارجی خیلی مهم است، در مسائل کشور خیلی تأثیرگذار است. باید تحرک ما در عرصه دیپلماسی افزایش پیدا کند و مضاعف بشود. بایستی در دیپلماسی، جنبه اقتصادی تقویت بشود؛ دیپلماسی اقتصادی یک چیز بسیار مهمی است. امروز انسان مشاهده می‌کند که خیلی از کشور‌ها وزیر خارجه هم دارند، اما خود رئیس جمهور درزمینه مسئله اقتصادی با کشور‌های مختلف یا با فلان کشور خاص، بخصوص وارد می‌شود و [مسئله را]دنبال می‌کند؛ یعنی ارتباط با کشور‌های مختلف در زمینه اقتصادی خیلی مهم است. این جنبه اقتصادی دیپلماسی را بایستی تقویت کرد.»

مفهوم دیپلماسی اقتصاد محور

دیپلماسی اقتصادمحور یکی از ابزار‌های مهم در پیشبرد اهداف بلندمدت رشد و توسعه اقتصادی کشور‌ها به حساب می‌آید. تحریم‌های یک جانبه آمریکا و ظهور تبعات اقتصادی ناشی از تحریم‌ها در ایران طی سال‌های پایانی دولت دوازدهم باعث شد اهمیت دیپلماسی اقتصادی بیشتر برای مسئولان مطرح شود.

ایران با توجه به ویژگی‌های ممتاز جغرافیایی، منابع سرشار طبیعی و نیروی جوان و تحصیل کرده، می‌تواند با بهره گیری بیشتر از امکانات و ظرفیت‌های داخلی در عرصه تعاملات اقتصادی جهان موفق باشد. با توجه به ظرفیت‌های جمهوری اسلامی، دیپلماسی اقتصادی و ارائه برنامه مدون جامع می‌تواند راه حل برون رفت ایران از تبعات تحریم اقتصادی و فشار‌های اجتماعی ناشی از آن باشد.

دیپلماسی اقتصادی در عرصه عمل

دولت جدید با تغییر فضای دیپلماتیک، آمادگی ایران را به عنوان یک کشور تأثیرگذار در ابعاد مختلف اقتصادی، با دیپلماسی قدرتمند و همکاری‌های اقتصادی با همسایگان نشان داد و سفر‌های متعدد و متقابل مقامات ارشد و برگزاری همایش رؤسای نمایندگی‌های کشورمان پیگیری شد. سفر رئیس جمهور به روسیه با محور اقتصادی تقویت کننده این رویکرد بود.

اما دولت سیزدهم خود را محدود به کشور‌های بزرگی مثل چین و روسیه نکرده است و با کشور‌های همسایه به شکلی منسجم روابط و مناسبات اقتصادی را پیگیری می‌کند. در حالی که عمر دولت سیزدهم هنوز به یک سال نرسیده است، موفقیت‌ها نشان می‌دهد که می‌توان بن بست‌ها را شکست و اقتصاد را از انحصار مذاکرات جدا کرد. سفر اخیر رئیس جمهور به قطر در همین راستا انجام شد.

رئیسی اولین رئیس جمهور کشورمان بود که بعد از حدود ۱۱ سال به قطر سفر کرد. بسیاری از کارشناسان از دستاورد‌های اقتصادی این سفر سخن گفته اند. در این سفر ۱۴ سند همکاری و تفاهم نامه در حضور رئیس جمهور و امیر قطر، توسط وزیران امور خارجه، نفت، راه و شهرسازی، میراث فرهنگی و نیروی ایران با همتایان قطری به امضا رسید.

این ۱۴ سند همکاری درزمینه هواپیمایی، تجاری، کشتی رانی، رادیو تلویزیون، سیاست خارجی، برق، استاندارد و فرهنگی و آموزشی است.

سفر بدر بن حمد البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، به تهران، بخش دیگری از دیپلماسی اقتصادی و سیاست منطقه‌ای بود. در حالی که عمر دولت سیزدهم هنوز به یک سال نرسیده است، موفقیت‌های حاصل شده نشان می‌دهد که با دیپلماسی اقتصادی می‌توان بن بست‌ها را شکست و اقتصاد را از انحصار مذاکرات و چند کشور خاص جدا کرد.

کارشناسان معتقدند که دیپلماسی اقتصادی در شرایط تحریمی بیش از هر زمان دیگر راهگشا خواهد بود. علاوه بر آن، تعامل گسترده با کشور‌های مختلف باعث بی اثر کردن تحریم‌ها خواهد شد.

تغییر فاز سیاست خارجی در رویکردی متوازن

تغییر فاز دیپلماسی اقتصادی کشور به سمت کنشگرایی هوشمند، متوازن، هدفمند و طبیعتا تلاش مستمر برای تحقق اهداف و منافع ملی مشروع کشورمان با تمرکز بر تعامل حداکثری با همسایگان، عملا آغاز شده است. وزیر امور خارجه با صراحت از سهم ۴۰ درصدی دیپلماسی اقتصادی در برنامه‌های وزارت امور خارجه یاد کرده است.

او بار‌ها تأکید کرده که زندگی مردم به برجام گره نخواهد خورد و جمهوری اسلامی ایران از ظرفیت‌های بی پایان خدادادی خود برای رونق همه جانبه کشور و منطقه بهره برداری خواهد کرد.

بدین شکل تغییر فاز دیپلماسی اقتصادی کشور به سمت کنشگرایی هوشمند، متوازن، هدفمند و طبیعتا تلاش مستمر برای تحقق اهداف و منافع ملی مشروع کشورمان با تمرکز بر تعامل حداکثری با همسایگان عملا آغاز شده است.