نگاهی به موانع پیش روی جوانان به بهانه روز جوان | چالش‌های نسلِ «ما می‌توانیم»

فرزانه شهامت | شهرآرانیوز؛ روز جوان مبارک. این تبریک شامل آن‌هایی است که سن شناسنامه‌ای شان از بازه متعارف جوانی گذشته است، اما همچنان پویایی را در دل زنده نگه داشته اند، هدف دارند، برای ادامه زندگی برنامه ریزی می‌کنند و به «از ما گذشته است» بی اعتقادند. بی خیال اینکه تا سه سال پیش ۲۹ سالگی پایان دوره جوانی به حساب می‌آمد و پس از آن با تأیید شورای عالی جوانان، ۳۵ سالگی اتمام دوره جوانی اعلام شد.

پای حرف هر کس که بنشینیم از ظن خود، یار می‌شود. جوان تر‌ها با چاشنی گله و شکایت از خواسته هایشان می‌گویند و هفت خانی که برای ساختن زندگی نیاز دارند. آن‌هایی که چند دهه پیش این دوران را سپری کرده اند نیز از سختی‌هایی که در جوانی کشیده اند برایمان تعریف می‌کنند، روز‌هایی که به زعم آن‌ها به مراتب سخت‌تر از شرایط امروز بوده است؛ بنابراین حق را تمام وکمال به جوان‌ها نمی‌دهند.

اینکه پاسخ به نیاز‌های جوانان به نسبت قدیم سخت‌تر شده است یا این قشر با جمعیتی فعلا رو به کاهش انتظاراتشان رو به افزایش است، بماند. هر چه هست جوان‌هایی را که از شرایط زندگی شان اظهار رضایت می‌کنند و «خدا را شکر» را ازته دل می‌گویند، کمتر پیدا کردیم. آن‌هایی که با ما به گفتگو نشستند بیشتر مایل بودند از نداشته هایشان بگویند تا داشته ها؛ رویه‌ای که به نظر می‌رسد به این رده سنی هم محدود نمی‌شود.
نکته مشترک در صحبت‌هایی که شنیدیم ویژگی‌های تکرارنشدنی جوانی است. مثل شور و نشاط، انگیزه، خطرپذیری، خواستن دنیای بهتر، اوج نیروی جسمی و سایر چیز‌هایی که این دوره پیچیده و حساس را به سرمایه‌های ناب و بی جایگزین کشور‌ها تبدیل کرده است.

بااهمیت و بدون متولی

عجیب است و واقعی. قشری که همه روی اهمیتشان اتفاق نظر دارند در ساختار رسمی کشور متولی درست و واحدی برای تمرکز بر نیازهایشان ندارند. همه چیز خلاصه شده است در معاونت یک وزارتخانه که کارشناسان مختلف معتقدند دغدغه اصلی اش ورزش است و پرداختن به مشکلات جوانان در اولویت نیست. بیشتر کارشناسان منتقد ایراد را در ساختار وزارت ورزش و جوانان می‌دانند و می‌گویند تصمیم سال ۸۹ برای ادغام سازمان تربیت بدنی و سازمان ملی جوانان با مأموریت‌هایی کاملا متفاوت، اشتباه بود و باعث شد سهم جوانان عملا بلعیده شود. استدلال این دست کارشناسان این است که اگر اشتغال و مسکن را مسائل دانه درشت جوان‌ها بدانیم متولی اولی وزارت کار است و دومی وزارت راه و شهرسازی. در این بین مسئولیت وزارت ورزش و جوانان که در عنوان خود، نام جوانان را یدک می‌کشد کجاست، خدا می‌داند.

شاید بتوان درخورترین انتقاد از این ساختار معیوب را از آن محمدمهدی تندگویان، معاون سابق امور جوانان وزارتخانه در دولت دوازدهم، دانست. او حدود یک ماه پیش از واگذار کردن مسئولیتش، در مصاحبه‌ای خبری تلفیق سازمان جوانان با وزارت ورزش را یک اتفاق بد توصیف کرد و از تلاش‌های نافرجامش برای اصلاح آن گفت. او با بیان اینکه هیچ کشوری شبیه ما در حوزه جوانان سیاست گذاری نمی‌کند و شیوه ما مایه تعجب بقیه کشورهاست، از دولت سیزدهم خواست تفکیک معاونت جوانان از وزارت ورزش را پیگیری کند. البته برخی دیگر از کارشناسان دیدگاه متفاوتی دارند و پای سوءمدیریت‌ها را به میان می‌آورند. آن‌ها می‌گویند با همین ساختار هم می‌شد برای جوان‌ها کار کرد.

عملکرد شورای عالی جوانان نیز مورد انتقاد قرار دارد. وحید یامین پور، معاون امور جوانان وزارتخانه، ابتدای این هفته در حساب توئیتری خود نوشت که این هفته بعد از ۹ سال، شورای عالی جوانان به ریاست رئیس جمهور تشکیل می‌شود.
آن طور که او توضیح داده، در ۸ سال گذشته میزان تشکیل این شورا ۴ بار و آن هم در سطح معاون اول رئیس جمهور بوده است.

۲ روی سکه جوان گرایی

«هر جا به نسل جوان اعتماد کردیم و حداقل امکانات را در اختیارش گذاشتیم، پیش رفتیم.» این دست جمله‌ها در صحبت‌های رهبر معظم انقلاب فراوان است؛ آن قدر که با مرور صحبت‌های معظم له به ویژه در دو سه سال اخیر می‌توان با اطمینان از جوان مؤمن انقلابی به عنوان شاه کلید حل مشکلات امروز در سطح محلی و ملی یاد کرد. با وجود این تأکید‌های چندین باره و آمار اخیر معاون جوانان وزارت ورزش و جوانان مبنی بر اینکه بیش از ۵۰ درصد مدیران ارشد دولت از وزارتخانه‌های عضو شورای عالی جوانان دهه شصتی هستند، همچنان گله‌ها در بدنه جامعه مبنی بر فقدان اعتماد به نسل جوان محسوس است.

بخشی از این گله‌ها به تتمه خاطرات عملکرد دولت‌های گذشته بازمی گردد و بعید است با این قبیل اخبار، فرهنگ یادشده به بدنه جامعه و مدیریت‌های میانی تسری پیدا کند. دیدن نتیجه عملی انتصاب‌های جوانانه در دولت کنونی نیز با تمام مثبت بودنش و سوای سازوکار انتصاب افراد یادشده نیاز به زمان دارد.

بر اساس گزارشی که مرکز تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام منتشر کرده است، بررسی‌ها نشان می‌دهد ضعف تجربه کاری و سیاسی در کنار هیجانات و عملکرد سیاسی تند در برابر اتفاق‌های غیرمترقبه سیاسی، فرهنگی و اقتصادی دو دلیل عمده برای بی رغبتی به انتصاب جوانان به شمار می‌رود. این در حالی است که دغدغه یادشده، تا حدی طبیعت این رده سنی و مدیریت شدنی است. رهبر معظم انقلاب نیز خرداد ۹۸ در دیدار جمعی از دانشجویان دراین باره با صراحت گفتند: «بنده هم یک روزی در این کشور جوان انقلابی بوده ام. عمری را در این زمینه گذرانده ام. من به خودم نگاه می‌کنم می‌بینم چقدر در کار من خطا وجود داشته است. خب جوان انقلابی هم ممکن است یک جا خطا کند. آن خطا را من تأیید نمی‌کنم، اما جوان انقلابی را من حتما تأیید می‌کنم.»

تجربه اعتماد به فرماندهان بیست و چندساله در جنگ تحمیلی در حالی برای بسیاری از جوانان تحصیل کرده و کاربلد امروز رؤیا شده است که در گزارش مرکز تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام از ویژگی‌هایی مانند شور جوانی و پشتکار، ابتکار و آگاهی به مسائل روز به عنوان ظرفیت‌های استفاده از جوانان نام برده شده است.
ویژگی آخری که این مرکز به فهرست نکات مثبت اعتماد به جوان‌ها اضافه کرده است محافظه کار نبودن آن‌ها و بیان بی پروای نظراتشان است. شاخصه‌ای که برای مدیرانی باروحیه محافظه کاری و عادت کرده به روزمرگی، آفت به حساب می‌آید و برای توجیه آن نیز بهانه‌ها بسیار است.