رضا ریاحی | شهرآرانیوز؛ قدمتش برمیگردد به سالهای دوری که کسی به خاطر ندارد. به آن روزها که خبری از شهر و بافت شهری نبوده و چهاربرج نام یک روستای کوچک دور از شهر بوده است. کل جمعیت آن از ۵۰ خانوار بیشتر نمیشد. همان روستاییهایی که حالا نام و نشانی از آنها باقی نمانده است، سنگ بنای اولین مسجد آن حوالی را میچینند. مسجد علیابنابیطالب (ع).
مسجد فقط یک بنای ۵۰ متری گلی بود با سقف چوبی و دیوارهای کاهگِلی که وسعتش به اندازه همان چند ۱۰ نفر نمازگزار روستا بوده و حالا چیزی از آن گِل و خشتها بر جای نمانده است.
مسجد حضرت علی ابن ابیطالب (ع) حالا با زیربنای هزار و ۵۰۰ مترمربع، با دو طبقه مجزا و قدمتی بیش از صدسال، تبدیل به نقطه اتصال افراد محله شده است. نخ تسبیحی که چند نسل ساکنان چهاربرج را گرد هم آورد و جزو جداییناپذیر داستانهای قدیمی محله است که بزرگترها برای کوچکترها تعریف میکنند.
همه اعضای هیئت امنا در مسجد جمع شدهاند. منبری هیئت، فراش و چراغدار مسجد، میاندار هیئت و... همگی از خاطرات قدیم میگویند. میخواهم که داستان این مسجد را از همان ابتدا برایمان تعریف کنند و حاج عباس آقای رضوی از سالهای دور میگوید. از خاطرات سه نسل قبل که پدر و پدربزرگهایشان برایشان تعریف کردهاند: قدیمیترین مسجد این منطقه مسجد «علیابن ابیطالب (ع)» است، البته ما تاریخ دقیقی از سال تأسیس این مسجد در دست نداریم، اما با توجه به خاطراتی که پدرها و پدربزرگهایمان تعریف کردهاند میدانیم که تاریخ تأسیس بنا برمیگردد به حول و حوش سال۱۲۵۰ هجری شمسی.
عباس آقای رضوی ادامه میدهد: حاج اکبر نجارزاده از بزرگان و قدیمیهای چهاربرج است که در هنگام وفات، ۸۵ سال داشتند، به نقل از پدر و پدربزرگش میگوید که مسجد حضرت علیابنابیطالب (ع) در دوران حیات آنها هم پابرجا بوده و جمعیت روستا که در آن روزگار حدود ۵۰۰ نفر بود، پرچم عزاداری را برافراشته و مجالس ماه محرم و ماه مبارک رمضان را در این بنای مذهبی برپا میکردند.
مسجد علی ابن ابیطالب (ع) در طول حیاتش چندین بار بازسازی میشود. یکبار در سال ۱۳۶۳، پدر شهید غلامرضا سمیعی بودجه درخور توجهی برای توسعه مسجد به هیئت امنا اهدا میکند و با همیاری سایر اهالی، بنای مسجد نوسازی میشود، اما در سال ۱۳۹۳ مهمترین تغییرات مسجد رخ میدهد و این بنا به کل زیر و رو میشود. مسجد از اولین آجر تا آخرینش خراب میشود و سنگ بنای آن دوباره گذاشته میشود.
جعفر کاردان از دیگر اعضای هیئت امنا از آغاز راه ساخت مسجد میگوید و سختیهایی که طیکردن این راه برای آنها داشته است: در سه دهه گذشته جمعیت چهاربرج بهشدت زیاد شده است و فضای مسجد کوچک و قدیمی ما هم کفاف این جمعیت را نمیداد؛ بنابراین تمایل داشتیم مسجد آبادتر و بزرگتر شود. اهالی معتقد بودند اینکار را شروع نکنیم که به نتیجه نمیرسد. اما ما یاعلی گفتیم و کلنگ بازسازی مسجد را بر زمین زدیم. با شروع کار، ناگهان کمکهای مردمی در حجمی زیاد شروع شد؛ چه بهصورت کمکهای ریالی و چه مصالح و به طور معجزهآسایی کار پیش رفت. حتی مهندس و معمارهای مسجد هم صلواتی وارد کار شدند و در مدت یکسال مسجد بر پا شد.
این مسجد دیگر همان مسجد قبلی نبود. آن بنای کوچک ۵۰۰ متری تبدیل شد به بنایی بزرگ و زیبا با هزار و ۵۰۰ مترمربع زیربنا. آن مطبخ کوچک که دیگر استفادهای از آن نمیشد، خراب و تبدیل به آشپزخانهای شده بود برای گذاشتن دیگ به مناسبتهای مختلف. مهمتر از همه اینها، دو طبقه دیگر هم به مسجد اضافه شده بود. حالا این مسجد یادآور مهرورزی مردمی است که از جان و دل و بیهیچ چشمداشت و گلهای دست بر زانوی خود زدند و ستونهای آن را برپا کردند تا مأمنی برای روزهای غم و شادیشان باشد.
با پیگیری هیئت امنای مسجد علیابنابیطالب (ع) دورههای آموزش قرآنی برای کودکان و بزرگسالان درنظر گرفته شده است و سرفصلهایی نظیر آموزش روخوانی قرآن کریم، حفظ سوره قرآن، تفسیر آیات قرآن، احادیث اهلبیت پیامبر (ص)، کاردستی و شعر را به علاقهمندان میآموزند.
پایگاه بسیج مسجد محله با نام «پایگاه فرهنگی و جهادی شهدای چهاربرج» بیش از چهار دهه فعالیت دارد و شهیدان سیدمجید رضوی، ابوالقاسم حاجیآبادی، غلامرضا سمیعی، محمود نیککو، کاظم دهبان و... از این پایگاه به مناطق جنگی اعزام شدند. همچنین این پایگاه در بحران کرونا فعالیتهایی نظیر تعمیر و بهسازی منازل آسیبدیده، ضدعفونی معابر و خیابانها، تولید و توزیع ماسک و تجهیزات بهداشتی، توزیع بستههای معیشتی و غذای گرم را برعهده داشته است.
علاوه براینها مرکز کارآفرینی و توانمندسازی بانوان، پایگاه سلامت، پایگاه مشاوره خانواده و خیریه شهدای چهاربرج هم در این مسجد حضور دارند.
حاج رضا درویشزاده ۱۲ سالی میشود که امام جماعت مسجد علیابنابیطالب (ع) است. او که از قضات دادگستری و شورای حل اختلاف است به همراه هیئت امنای مسجد که از ریشسفیدان محلی محسوب میشوند، در حل و فصل بگومگوهای قومی و مشاجرههای خانوادگی نقش پررنگی را ایفا کردهاند.
امام جماعت مسجد محله چهاربرج دراین باره میگوید: اختلافات خانوادگی باید با محوریت مساجد برطرف شود تا با شناسایی و مشاوره جامعه هدف، تشکیل پروندههای قضایی کاهش یابد. طرح دعاوی خانوادگی در دادگاه، گاهی سبب زندان رفتن یکی از طرف دعوی میشود که با میانجیگری مساجد میتوان بخش درخور توجهی از این پروندهها را قبل از تشکیل در محاکم قضایی برطرف کرد. این مهم در مسجد علی ابن ابیطالب (ع) با درخواست شعبه همیاری شورای حل اختلاف با سرعت درحال انجام است.